သကၤန္းစံုလင္ တန္ေဆာင္ဂုဏ္အင္

 

သကၤန္းစံုလင္ တန္ေဆာင္ဂုဏ္အင္

 

တန္ေဆာင္မုန္းလ၌ က်င္းပေသာ ကထိန္ပဲြသည္ တစ္နွစ္လွ်င္ တစ္ခါသာ က်င္းပေသာ ပဲြေတာ္ျဖစ္သည္။ ကထိန္ပဲြေတာ္ကို အမ်ား စုေပါင္း၍ ဘံုကထိန္ပဲြေတာ္ အျဖစ္ လည္းေကာင္း၊ တစ္ဦးတည္း မတည္၍ ပုဂၢလိက ကထိန္ပဲြေတာ ္အျဖစ္ လည္းေကာင္း က်င္းပျပဳလုပ္ ၾကသည္။ ဘဒၵ၀ဂၢီညီေနာင္ သံုးကိ်ပ္ေၾကာင့္ ကထိန္ ေပၚထြန္းလာ သည္ဟု   ဗုဒၶစာေပမ်ား၌ ေတြ့ရိွရသည္။ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ သည္ ဗာရာဏသီျမိဳ႕ မိဂဒါ၀ုန္ေတာ၌ သီတင္းသံုးရာမွ  ဥရုေ၀လေတာ ရိွ သစ္ပင္ၾကီး တစ္ပင္ေအာက္သို့  ၾကြေရာက္ သီတင္းသံုး ေတာ္မူသည္။ ထိုအခိ်န္၌ ဘဒၵ၀ဂီၢ ညီေနာင္သံုးကိ်ပ္ ေရာက္ရိွလာျပီး ျမတ္စြာဘုရားရွင္ အား ''မိန္းမ တစ္ေယာက္ ေတြ့မိပါသလား'' ဟုေ လွ်ာက္ထား ေမးျမန္းသည္။ ဘဒၵ၀ဂၢီညီေနာင္ တို့ရွာေဖြ ေနေသာ မိန္းမမွာ ေပ်ာ္ပါးရန္ ေခၚယူထားေသာ ျပည့္တန္ဆာ တစ္ဦးျဖစ္ျပီး ေရႊေငြရတနာ မ်ားကို ခိုးယူ ထြက္ေျပးသြား ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

ျမတ္စြာဘုရားရွင္က ဘဒၵ၀ဂၢီညီေနာင္ သံုးကိ်ပ္ တို့အား ''ေပ်ာက္သြားေသာ မိန္းမကို ရွာေဖြျခင္းနွင့္ မိမိကိုယ္ကို ရွာေဖြျခင္း တို့တြင္ မည္သည္က အျမတ္ဆံုးနည္း'' ဟု ေမးျမန္း လိုက္သည္။ ဘဒၵ၀ဂၢီညီေနာင္ သံုးကိ်ပ္တို့သည္   ေရွးပါရမီ အခံရိွသူမ်ား ျဖစ္၍ မိမိကိုယ္ကို ရွာေဖြျခင္းသည္ အျမတ္ဆံုး ျဖစ္ေၾကာင္း သိရိွသြားသည္။ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ေဟာၾကားေသာ ပထမအနုပၸဗၺီ ကထာတရား ေလးပါးနွင့္ သာမုကၠံသ တရား (သစၥာေလးပါး) တို့ကို    ၾကားနာျပီးေနာက္ ေသာတာ ပတၱိမဂ္ဖိုလ္၊  သကဒါဂါမ္ မဂ္ဖိုလ္ တည္သြားၾကသည္။ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ထံ ရဟန္းျပဳျပီး ေကာသလတိုင္း အေနာက္အရပ္ရိွ ပါေ၀ယ်တိုင္း၌ သီတင္းသံုး ၾကသည္။

ညီေနာင္ရဟန္း သံုးကိ်ပ္တို့သည္  သာ၀တၳိျမိဳ႕ ေဇတ၀န္ေက်ာင္း၌ သီတင္းသံုး ေတာ္မူေသာ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ အားဖူးေျမာ္ရန္ ေျခက်င္ခရီး ထြက္လာၾကသည္။ သာ၀တၳိျမိဳ႕ သို့မေရာက္မီ ၀ါကပ္မည့္ အခိ်န္ နီးကပ္လာသျဖင့္ လမ္းခုလပ္၌ ရိွေသာ သာေကတျမိဳ႕ ၌ ၀ါကပ္ေတာ္မူသည္။ ၀ါလကင္းလြတ္ သီတင္းကြ်တ္ လျပည့္ေန့တြင္ သာေကတျမိဳ႕ မွ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ ထံသို့ ထြက္ခြာလာ ၾကသည္။ မိုးတြင္းကာလ ျဖစ္သျဖင့္ လမ္းခရီး၌ ပင္ပန္းဆင္းရဲ သည့္အျပင္ ၀တ္ရံုလာေသာ သကၤန္းတို့သည္ ဖံုအလိမ္းလိမ္း၊ ရံႊ့အလိမ္းလိမ္း ျဖင့္ ေဟာင္းနြမ္းေဆြးရိ ကုန္သည္။ ျမတ္စြာဘုရား ရွင္ထံေမွာက္ ေရာက္ေသာအခါ  သင့္ေတာ္ေသာ အရပ္မွ ရိုေသစြာ ရိွခိုးျပီး အေၾကာင္းစံုကို ေလွ်ာက္ထားသည္။ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ သည္ ညီေနာင္ရဟန္း သံုးကိ်ပ္အား အနမတဂၢိယ သုတၱန္ ေဟာၾကားျပီး ေရွးဘုရားရွင္ တို့၏ အစဥ္အလာအတိုင္း မဟာကရုဏာ ေတာ္ျဖင့္ ကထိန္ခင္းခြင့္ျပဳ ခဲ့သည္။

ျမတ္စြာဘုရားရွင္သည္   တပည့္ သားရဟန္းမ်ား အဓိ႒ာန္တင္ သကၤန္းသံုးထည္ တြင္ တစ္ထည္ကို ထား၍ မပင္မပန္း ရႊင္လန္းစြာ  သြားလာနိုင္ ေစရန္နွင့္ သကၤန္းရွားပါးမႈ ကင္းေ၀းေစရန္ ရည္ရြယ္ခ်က္ တို့ျဖင့္ ကထိန္ခင္းခြင့္ျပဳ ခဲ့ျခင္းျဖစ္သည္။ ကထိန္ခင္းသည့္ ကာလကို သီတင္းကြ်တ္ လျပည့္ေက်ာ္ ၁ ရက္မွ တန္ေဆာင္မုန္း လျပည့္ေန့ အထိ သတ္မွတ္ထားသည္။

ကထိန္ခင္းရာတြင္  နွစ္ထပ္သကၤန္း၊ ဧကသီနွင့္ သင္းပိုင္ဟူေသာ သကၤန္းသံုးထည္ အနက္ တစ္ထည္ကို ခင္းနိုင္သည္။ ကထိန္သကၤန္း သည္ အလွူခံျခင္း၊ ေတာင္းခံျခင္း၊ လွူခ်င္လာေအာင္ အတိတ္နိမိတ္ ျပျခင္း၊ ေခတၱငွားရမ္း ယူေဆာင္လာျခင္း နွင့္ ညဥ့္မေက်ာ္ျခင္း အဂၤါမ်ားနွင့္ ျပည့္စံုရန္ လိုအပ္သည္။ ထို့ျပင္ သံဃာ ျပည့္စံုျခင္း၊ လက္ရိွ သကၤန္းေဟာင္းကို အဓိ႒ာန္ ခ်၍ ကထိန္သကၤန္းသစ္ ကို အဓိ႒ာန္ တင္ျခင္းနွင့္ ကထိန္ခင္းျခင္း ဟူေသာ အခ်က္သံုးခ်က္နွင့္ ညီညြတ္ ရမည္။

၀ါတြင္းသံုးလ ပတ္လံုး ၀ါမက်ိဳးမေပါက္ဘဲ ပ၀ါရဏာ ျပဳေသာ ရဟန္းရိွသည့္ ေက်ာင္း၌ ကထိန္ခင္း ရသည္။ ကထိန္ခင္းမည့္ ေန့မတိုင္မီ   ေက်ာင္းသို့ၾကိဳတင္ ပို့ထားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းျခင္း မျပဳရေပ။ ကထိန္ခင္းမည့္ ေန့ေရာက္မွ ေက်ာင္းသို့ ပို့သည့္သကၤန္း ျဖင့္ ကထိန္ခင္း ရသည္။ ငါးခန္း သို့မဟုတ္ ငါးခန္း ထက္ပိုေအာင္   ျဖတ္ခ်ဳပ္ထားေသာ သကၤန္းျဖင့္ ကထိန္ခင္းလွ်င္  ကထိန္ေျမာက္မည္ မဟုတ္ေပ။ ကထိန္ခင္းမည့္ သကၤန္းတစ္ထည္ကို   ''ဣမံစီ၀ရံ သံဃႆေဒမိ- ဤသကၤန္းကို သံဃာေတာ္ မ်ားအား လွူဒါန္းပါ၏''ဟု ေလွ်ာက္ထား ဆက္ကပ္ရမည္။

ကထိန္ဆိုသည္မွာ ''ကထိန'' ဟူေသာ ပါဠိစကားမွ ဆင္းသက္လာျပီး အက်ိဳးငါးပါး တစ္ျပိဳင္နက္ စုေပါင္း ရရိွေသာအလုပ္၊ အက်ိဳးေပး ျမဲျမံခိုင္ခံ့ေသာ အလုပ္၊ ဘုရားအစရိွေသာ   သူေတာ္ေကာင္း တို့ ခီ်းက်ဴး ေသာအလုပ္ဟု    အဓိပၸာယ္ ဖြင့္ဆိုထားသည္။

ဗုဒၶစာေပမ်ားတြင္ ကထိန္ပဲြေတာ္ကို ပဒုမုတၱရ ဘုရားရွင္ လက္ထက္ကပင္ က်င္းပခဲ့ေၾကာင္း ေလ့လာေတြ့ရိွ ရသည္။ ကထိန္ခင္းျခင္း ေၾကာင့္ သြားေလရာ အရပ္၌ အေနွာင့္အယွက္ မရိွ ေဘးကင္းစြာ သြားလာနိုင္ျခင္း၊ မိမိပိုင္ပစၥည္း မ်ားကို ရန္သူမ်ိဳးငါးပါး မဖ်က္ဆီးနိုင္ျခင္း၊ အစာေရစာ ေပါမ်ား၍ ေဘးအနၱရာယ္ ကင္းရွင္းျခင္း၊ ကာလၾကာရွည္စြာ ေမ့ေလ်ာ့ ေနေသာပစၥည္း မ်ားမဆံုးပါး ျခင္းနွင့္ စီးပြားရွာေဖြ ရာတြင္ အျခားသူ မ်ားထက္ ပိုမိုရွာေဖြ ရရိွျခင္းဟူေသာ အက်ိဳးငါးပါး ရရိွခံစားရသည္။

ကထိန္ပဲြေတာ္သည္  ကမၻာတြင္ မရိွသလို ဗုဒၶဘာသာ၀င္ မ်ားအတြက္  တစ္နွစ္လွ်င္ တစ္ရက္သာ ျပဳလုပ္ခြင့္ရေသာ ကာလဒါန ျဖစ္သည္။ ကထိန္အလွူ သည္ သူေတာ္ေကာင္း တို့၏ ေပးလွူျခင္း ရွစ္ပါးနွင့္ သန့္ရွင္း စင္ၾကယ္ေသာ ၀တၳဳကို  ေပးလွူျခင္း ငါးပါး တို့ျဖင့္ ျပည့္စံုသည္။ သူေတာ္ေကာင္း တို့၏ ေပးလွူျခင္း ရွစ္မ်ိဳးမွာ သန့္ရွင္း စင္ၾကယ္ေသာ ၀တၳဳကို ေပးလွူျခင္း၊ မြန္ျမတ္ေသာ ၀တၳဳကို ေပးလွူျခင္း၊ သင့္ေလ်ာ္ ေလ်ာက္ပတ္သည့္ အခါ ေပးလွဴျခင္း၊ အပ္စပ္ေသာ ၀တၳဳကို ေပးလွူျခင္း၊ အလွူခံ ပုဂၢိဳလ္ကို ေရြးခ်ယ္ေပးလွဴျခင္း၊ မျပတ္ေပးလွဴျခင္း၊ ေပးလွဴခိ်န္ ၌ စိတ္ၾကည္လင္ ျခင္းနွင့္  ေပးလွဴျပီးေနာက္ နွစ္သက္ ၾကည္နူးျခင္း တို့ျဖစ္သည္။

သန့္ရွင္းစင္ၾကယ္ေသာ ၀တၳဳကို ေပးလွူျခင္းငါးပါး မွာ သူတစ္ပါး အသက္ကို သတ္ျဖတ္၍ ရွာေဖြလွဴဒါန္းေသာ ၀တၳဳမဟုတ္ျခင္း၊ သူတစ္ပါးဥစၥာကို ခိုးယူ၍ ရွာေဖြလွဴဒါန္းေသာ ၀တၳဳမဟုတ္ျခင္း၊ သူတစ္ပါး သားမယားကို ျပစ္မွား၍ ရွာေဖြ လွဴဒါန္းေသာ ၀တၳဳ မဟုတ္ျခင္း၊ မဟုတ္မမွန္ စကားေျပာ၍ ရွာေဖြလွဴဒါန္းေသာ ၀တၳဳမဟုတ္ျခင္းနွင့္ သုရာငါးပါး ေရာင္းခ်၍ ရွာေဖြ လွဴဒါန္းေသာ ၀တၳဳ မဟုတ္ျခင္း တို့ျဖစ္သည္။

''သကၤန္းမွာကထိန္၊ ေက်ာင္းမွာသိမ္၊ ဆြမ္းမွာပိ႑ပါတ္'' ဆိုသည့္အတိုင္း အျမတ္ဆံုး အလွဴတြင္ ကထိန္သကၤန္း အလွဴလည္း ပါ၀င္သည္။   တန္ေဆာင္မုန္း လတြင္ ကထိန္သကၤန္း ဆက္ကပ္ပဲြ နွင့္အတူ မသိုးသကၤန္း ရက္လုပ္ပူေဇာ္ပဲြ၊ ၾကာသကၤန္း ရက္လုပ္ပူေဇာ္ပဲြ နွင့္ ပံ့သကူသကၤန္း ပစ္ပဲြေတာ္မ်ား က်င္းပၾကသည္။

ေရွးအခါက ယခုကဲ့သို့ အဆင္သင့္ ခ်ဳပ္ျပီးသကၤန္းမ်ား မေပၚေပါက္ ေသးေပ။ ကထိန္အလွဴရွင္ တို့သည္ ကထိန္သကၤန္း အလို့ငွာ အ၀တ္ပိုင္း ကိုသာ လွူဒါန္းၾကသည္။ ကထိန္ခံထိုက္ေသာ ရဟန္းသံဃာသည္ ဉတ္တစ္ၾကိမ္၊  ကမၼ၀ါတစ္ၾကိမ္ျဖင့္   အလွဴခံယူျပီး ရက္ေက်ာ္ ေန့ကူးျခင္း မရိွဘဲ ညတြင္းခ်င္း သကၤန္းျဖစ္ေအာင္  ခ်ဳပ္လုပ္စီမံ ရသည္။ ကထိန္သကၤန္းကို

မလွဴဒါန္းေသးဘဲ တစ္ရက္မွ် သိမ္းဆည္းထားလွ်င္ လည္းေကာင္း၊ ကထိန္ ခံထို္က္ေသာ ရဟန္းသံဃာက  တစ္ညအတြင္း အျပီးမခ်ဳပ္လုပ္ နိုင္လွ်င္ လည္းေကာင္း ကထိန္သကၤန္း (မသိုးသကၤန္း) ဟု  သတ္မွတ္ျခင္း မရိွ၊ ယခုအခါ ၀ိနည္းနွင့္အညီ ခ်ဳပ္ေရာင္းေသာ သကၤန္း မ်ားရိွသျဖင့္ ရဟန္းသံဃာမ်ား သကၤန္းခ်ဳပ္၀တ္ ရသည့္ ဒုကၡျငိမ္းေအး သြားသည္။ ကထိန္ပဲြေတာ္ နွင့္မသိုးသကၤန္း ရက္လုပ္ ပူေဇာ္ပဲြေတာ္ ကိုလည္း သီးျခားစီ က်င္းပျပဳလုပ္ ၾကသည္။

မသိုးသကၤန္း ရက္လုပ္ပူေဇာ္ပဲြ သည္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ လက္ထက္က   သကၤန္းရက္လုပ္ ပူေဇာ္ေသာ မိေထြးေတာ္ ေဂါတမီနွင့္ ဆက္စပ္ေနသည္။ ကာဠုဒါယီ အမတ္ၾကီး ေလွ်ာက္ထားမႈ ေၾကာင့္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ သည္ ကပၸိလ၀တ္ျပည္သို့ ၾကြခီ်ေတာ္မူ လာသည္။ ထိုအခါ ငယ္စဥ္ကေလး ဘ၀အရြယ္မွ စ၍ ျပဳစုေစာင့္ေရွာက္္ ခဲ့ေသာ မိေထြးေတာ္ေဂါတမီ သည္ ျမတ္စြာ ဘုရားရွင္အား သကၤန္းရက္လုပ္ ပူေဇာ္ရန္ စိတ္အၾကံ ျဖစ္ေသာ္လည္း အထေျမာက္ျခင္း မရိွခဲ့ေပ။ ကပၸိလ ၀တ္ျပည္သို့ ဒုတိယအၾကိမ္ ၾကြခီ်ေတာ္မူ ေသာအခါမွ မိေထြးေတာ္ ေဂါတမီသည္ စိတ္အၾကံကို လက္ေတြ့ အေကာင္အထည္ေဖာ္ ခဲ့သည္။

နန္းေတာ္တြင္း၌ ရက္ကန္းရံုမ်ား ေဆာက္၍ ၀ါဂြမ္း၊ ၀ါၾကိတ္၊ ၀ါဖတ္၊ ဗိုင္းငင္ျခင္း၊ ရက္လုပ္ အေက်ာ္အေမာ္ တို့ကိုေခၚယူ ရက္လုပ္ေစျခင္း တို့ကို ကိုယ္တိုင္ စီမံၾကီးၾကပ္ ေဆာင္ရြက္သည္။ ညတြင္းခ်င္း ရက္ခ်ဳပ္ျပီးေသာ သကၤန္းလ်ာကို ေရႊၾကုတ္၌ အေမႊးနံ့သာ သင္းထံုေစျပီး ဤခရီးလမ္း တစ္ေလွ်ာက္၌ ေရျပည့္အိုး မ်ားတည္ျခင္း၊ ပန္းေမြ့ရာခင္းျခင္း၊ တံခြန္ကုကၠား မုေလးပြားမ်ား စိုက္ထူျခင္း တို့ကိုလည္း ေဆာင္ရြက္ေစသည္။ ထို့ေနာက္ အထိန္းေတာ္မ်ား ျခံရံလ်က္ ျမတ္စြာဘုရားရွင္ထံ သြားေရာက္ျပီး သကၤန္းကို ဆက္ကပ္ လွူဒါန္းသည္။ မိေထြးေတာ္ ေဂါတမီ သကၤန္းဆက္ကပ္ လွဴဒါန္းသည့္ အခိ်န္က ျမတ္စြာဘုရားရွင္ သည္ ကထိန္သကၤန္းကို ခြင့္ျပုခဲ့ျခင္း မရိွေသးေပ။ ဘဒၵ၀ဂၢီညီေနာင္ သံုးကိ်ပ္ကို အေၾကာင္းျပဳ၍   ကထိန္သကၤန္းကို ခြင့္ျပဳခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။

ျမန္မာနိုင္ငံ၌ ကထိန္သကၤန္း ဆက္ကပ္လွဴဒါန္း ပဲြနွင့္အတူ မသိုးသကၤန္း ရက္လုပ္လွဴဒါန္းပဲြ က်င္းပ ျပဳလုပ္ၾကသည္။ မသိုးသကၤန္း ရက္လုပ္ လွဴဒါန္းျခင္း သည္ ဗုဒၶဘာသာ၀င္တို့၏ ဓေလ့ရိုးရာ တစ္ခုျဖစ္သည့္ အျပင္ ျမန္မာ့ရက္ကန္း ပညာကိုလည္း တိုးတက္ေစသည္။ ေရွးအခါက ကထိန္သကၤန္း၊ မသိုးသကၤန္း လွူဒါန္းျခင္းအျပင္ ၾကာရိုးၾကာမွ်င္ျဖင့္ ရက္လုပ္ေသာ ၾကာသကၤန္း မ်ားလည္း လွူဒါန္းၾကသည္။ ယခုအခါ ၾကာသကၤန္း ရက္လုပ္ျခင္း  ကြယ္ေပ်ာက္လု နီးပါးျဖစ္ ေသာ္လည္း သကၤန္းပရိကၡရာ ဆိုင္မွ ေရာင္းခ်ေသာ ၾကာသကၤန္းမ်ားကို အဆင္သင့္ ၀ယ္ယူ လွဴဒါန္းနိုင္သည္။

ပံ့သကူသကၤန္း ပစ္ေသာဓေလ့သည္ တစ္နိုင္ငံလံုး မက်င္းပ ေသာ္လည္း အထက္ျမန္မာျပည္ အနံွ့အျပား၌ ယေန့တိုင္ က်င္းပလ်က္ ရိွသည္။ ပံ့သကူပစ္ေသာ ဓေလ့မွာ လူအမ်ားေရွ့တြင္ က်င္းပျပုလုပ္ျခင္း မဟုတ္ဘဲ လူအမ်ားကြယ္ရာ၌ ျဖစ္ေစ၊   ညဥ့္အခိ်န္၌ ျဖစ္ေစ ၀တၳဳပစၥည္းမ်ားကို တိတ္တဆိတ္ စြန့္ပစ္လွဴဒါန္းျခင္း ျဖစ္သည္။ ပံ့သကူပစ္ေသာ ဓေလ့ ထြန္းကားခဲ့သလို ပံ့သကူဓူတင္ အက်င့္လည္း ထြန္းကားခဲ့သည္။ ပံ့သကူဓူတင္ အက်င့္ဆိုသည္မွာ လူတို့တိုက္ရိုက္ လွဴဒါန္းေသာ သကၤန္းကို သံုးေဆာင္ျခင္း မျပဳဘဲ လူတို့ စြန့္ပစ္ေသာ အ၀တ္ပိုင္းတို့ကို ေကာက္ယူ ခ်ဳပ္လုပ္၍ သံုးေဆာင္ ျခင္းျဖစ္သည္။ ပံ့သကူဓူတင္ ေဆာက္လုပ္ျခင္း ေၾကာင့္ အလိုနည္းျခင္း၊  ေရာင့္ရဲလြယ္ျခင္း၊  ကိေလသာ ေခါင္းပါးျခင္း အကို်းမ်ား ရရိွခံစားရသည္။  ေဂါတမ ဘုရားရွင္ လက္ထက္က     အရွင္အနုရုဒၶါ သည္  ဇနီးေဟာင္း ဇာလိနိ နတ္သမီး စြန့္ပစ္ေသာ နတ္ပုဆိုး  သံုးထည္ကို အမိႈက္ပံုမွ ေကာက္ယူ၀တ္ရံု ခဲ့သည္။

သို့ပါ၍ တန္ေဆာင္မုန္းလ သည္ ကထိန္သကၤန္း ကပ္လွူပဲြ၊ မသိုးသကၤန္း ကပ္လွူပဲြ၊  ၾကာသကၤန္း ကပ္လွူပဲြနွင့္ ပံ့သကူသကၤန္း စြန့္လွဴပဲြတို့ျဖင့္ သကၤန္း စံုလင္ ဂုဏ္အင္ ျပည့္၀ေသာ လတစ္လဆိုလွ်င္ မွားနိုင္မည္ မဟုတ္ေၾကာင္း ေရးသား လိုက္ရေပသည္။   ။

 

သက္ေ၀မွဴး

ဓာတ္ပံု - အင္တာနက္

ခရက္ဒစ္ - mwd daily