နာတာရွည္အဆုတ္ပြ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းက်ဥ္း ေရာဂါ

 

နာတာရွည္အဆုတ္ပြ အသက္ရွဴလမ္းေၾကာင္းက်ဥ္း ေရာဂါ 

 

ကမၻာေပၚမွာ   နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ  အသက္ရွဴ လမ္းေၾကာင္း က်ဥ္းေရာဂါ ခံစားေနရသူ သန္း ၂၅၀ ရိွတယ္။ ဖံြ့ျဖိုးဆဲနိုင္ငံ ေတြထဲမွာ ေဆးလိပ္ ေသာက္သံုးမႈနဲ့ ဖံြ့ျဖိဳးျပီး နိုင္ငံေတြမွာ သက္ၾကီးရြယ္အို အေရအတြက္ ျမင့္မားလာမႈ၊ ေလထု ညစ္ညမ္းမႈ ေတြေၾကာင့္ လာမယ့္ နွစ္ ၃၀ မွာ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆံုးသူ ပိုလာနိုင္တယ္။ နွစ္စဥ္ လူဦးေရ သံုးသန္း ယင္းေရာဂါနဲ့ ေသဆံုးေနၾက ရပါတယ္။

၂၀၃၀ ျပည့္နွစ္မွာ ၄ ဒသမ ၅ သန္း ေသဆံုး နိုင္တယ္။ ၂၀၃၀ ျပည့္နွစ္ လူသားတို့ ေသဆံုးရတဲ့ တတိယေျမာက္ အမ်ားဆံုးေရာဂါ ျဖစ္လာနိုင္တယ္။ နို၀င္ဘာ ၂၁ ရက္ေန့ဟာ ကမၻာ့ နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ အသက္ရွူ လမ္းေၾကာင္းက်ဥ္း ေရာဂါေန့ (World COPD Day ) ျဖစ္တယ္။

ေရာဂါျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းမွာ ေဆးလိပ္ ေသာက္ျခင္း၊ အိမ္တြင္း ေလထု ညစ္ညမ္းျခင္း၊ ပတ္၀န္းက်င္ ေလထု ညစ္ညမ္းျခင္း၊ လုပ္ငန္းခြင္ ဖုန္မႈန့္မ်ား၊ ဓာတုပစၥည္း မ်ားေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္။ စက္မႈဖံြ့ျဖိဳးျပီး နိုင္ငံေတြမွာ စက္ရံု၊ ေမာ္ေတာ္ယာဥ္ မ်ားျပားလာမႈ၊ ျမစိမ္းေရာင္ သစ္ပင္သစ္ေတာ ရွားပါးမႈ ေတြေၾကာင့္ ကာဗြန္ဒိုင္ ေအာက္ဆိုက္ ဓာတ္ေငြ့ စတဲ့ေလထု ညစ္ညမ္းမႈက ပိုေနကာ နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျြပန္က်ဥ္း ေရာဂါ ျဖစ္လာရျခင္း ျဖစ္တယ္။

အဆုတ္အတြင္းမွာ  ေသးငယ္တဲ့ ေလအိတ္မ်ား ပ်က္စီးေရာဂါနဲ့  နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ  ေလျြပန္ေရာင္ရမ္း ေရာဂါတို့ဟာ နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျြပန္က်ဥ္း ေရာဂါ ျဖစ္ေစတယ္။

ေရာဂါလကၡဏာ ေတြက အသက္ရွဴ ခက္ခဲျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ သလိပ္ထြက္ျခင္း၊ ေမာပန္းျခင္း၊ အသက္ရွဴရင္ ရီႊရီႊျမည္ျခင္း တို့ျဖစ္တယ္။  ယင္းလကၡဏာ ေတြဟာ ေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းနဲ့ ေရရွည္ထိေတြ့ ရာမွ ျဖစ္ေပၚတယ္။ စီးကရက္ မီးခိုးေငြ့ေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္။  နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ျဖစ္ပြားသူ ေတြဟာ နွလံုးေရာဂါ၊ အဆုတ္ေရာဂါ၊ အဆုတ္ကင္ဆာ ေရာဂါတို့ ခံစားရ နိုင္တယ္။

ေရာဂါျဖစ္နိုင္ေျခ မ်ားသူမ်ားမွာ ေဆးလိပ္ ေသာက္သူမ်ား၊ တစ္ဆင့္ ေဆးလိပ္ေငြ့ ရွဴမိသူမ်ား၊ ေဆးလိပ္ ေသာက္တဲ့ ပန္းနာရင္က်ပ္ ေရာဂါခံစား ရသူမ်ား၊ လုပ္ငန္းခြင္ ဖုန္မႈန့္မ်ား၊ ဓာတုပစၥည္း ေတြနဲ့ ထိေတြ့ေနရ သူမ်ား၊  ေလ၀င္ေလထြက္ မေကာင္းတဲ့ အိမ္ေတြမွာ ခ်က္ျပဳတ္ရာမွ ထြက္တဲ့ အေငြ့ေတြနဲ့ ထိေတြ့သူမ်ား၊ အသက္ ၄၀ ေက်ာ္သူမ်ားနဲ့  အယ္ဖာ(၁) အင္တီ ထရပ္ဆင္ (AAt) ခ်ိဳ႕တဲ့သူေတြ ျဖစ္တယ္။ နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါသည္   ေဆးလိပ္ေသာက္ သူေတြမွာ ၂၀ မွ ၃၀ ရာခိုင္နႈန္းထိ ျဖစ္နိုင္တယ္။ နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ၊ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါရဲ့ လကၡဏာေတြက အသက္ရွဴ ခက္ခဲျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊  သလိပ္ထြက္ျခင္း၊ ေမာပန္းျခင္း၊ အသက္ရွဴ ပါက ရီႊရီႊျမည္ျခင္း တို့ျဖစ္တယ္။ ေရာဂါလကၡဏာ ေတြဟာ ေရာဂါျဖစ္ေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းနဲ့ ေရရွည္ထိေတြ့ ရာမွာ ျဖစ္ေပၚ လာတယ္။ နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ျဖစ္ပြားသူ ေတြဟာ နွလံုးေရာဂါ၊ အဆုတ္ေရာဂါ ျဖစ္နိုင္တယ္။ ၁ ရာခိုင္နႈန္းဟာ AAt ခ်ိဳ႕တဲ့လို့ ျဖစ္တယ္။ အဆုတ္ကို ကာကြယ္ဖို့  AAt ကို အသည္းက ထုတ္၍ ေသြးေၾကာထဲ ထုတ္လႊတ္တယ္။ AAt ခ်ိဳ႕တဲ့ရင္ အသည္းနဲ့ အဆုတ္ ထိခိုက္နိုင္တယ္။

ေရာဂါရဲ့ ေနာက္ဆက္တဲြ ျပႆနာေတြက အသက္ရွဴ လမ္းေၾကာင္း ပိုး၀င္ျခင္း၊ နွလံုးေရာဂါ ျဖစ္ပြားနိုင္ျခင္း၊ အဆုတ္ကင္ဆာ ျဖစ္ပြားနိုင္ျခင္း၊  အဆုတ္ထံ ေသြးပို့ေဆာင္တဲ့ ေသြးလႊတ္ေၾကာ ေတြမွာ ေသြးေပါင္ခိ်န္ ျမင့္တက္ျခင္းနဲ့ စိတ္ဓာတ္က်ျခင္း၊ အိပ္မရျခင္း၊  အျမဲတမ္း စိတ္တို စိတ္ဆတ္ျခင္း၊  ပတ္၀န္းက်င္နဲ့ ဓာတ္မတည့္မႈ ပိုျဖစ္ျခင္း၊ အထီးက်န္ ဆန္ျခင္းတို့ ျဖစ္နိုင္တယ္။ ကေလးေတြမွာ ျဖစ္ရင္ စာမလိုက္ နိုင္ျခင္း၊ကိုယ္ရည္ ကိုယ္ေသြး က်ဆင္းျခင္းတို့  ျဖစ္တတ္တယ္။

နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါကုသ ရာမွာ ေရာဂါျဖစ္နိုင္ ေျခေတြကို ေလွ်ာ့ခ်ျခင္း၊ ေဆး၀ါးနဲ့ ကုသျခင္း၊ ေဆး၀ါး မဟုတ္တဲ့ ကုသမႈနဲ့ ကုသျခင္း၊ ေရာဂါရုတ္တရက္ ဆိုးရြားလာမႈကို ကုသေပးျခင္း ရိွတယ္။ ေရာဂါကုသရာမွာ   ေရာဂါလကၡဏာ အေျခအေန၊ အသက္ရွဴ စမ္းသပ္ကိရိယာ နဲ့စမ္းသပ္မႈ အေျခအေန၊ ေရာဂါ ရုတ္တရက္ ဆိုးရြားလာမႈ အေျခအေနနဲ့ အျခားေရာဂါရိွ၊ မရိွတို့ကို ထည့္သြင္း စဥ္းစားဆန္းစစ္ ရတယ္။ နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါနဲ့ ရင္က်ပ္ေရာဂါ ကုသရာမွာ အဆုတ္ေလျပြန္ က်ယ္ေစတဲ့ ရွဴေဆး ေပးနိုင္တယ္။

အသက္ရွူရခက္ခဲသည့္ လကၡဏာရိွ သူမ်ားကို အဆင့္ဆင့္ ခ်ဥ္းကပ္နည္းနဲ့ ေရာဂါရွာေဖြ ေဖာ္ထုတ္နိုင္တယ္။ အဆင့္ငါးဆင့္ ရိွတယ္။

          ၁။ လူနာရဲ့ နာတာရွည္ အသက္ရွဴ လမ္းေၾကာင္းေရာဂါ ရိွ၊   မရိွ ေမးျမန္းျခင္း။

          ၂။ အရြယ္ေရာက္ျပီး လူနာမ်ားမွာ နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါ၊   ပန္းနာရင္က်ပ္ ေရာဂါ၊ နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္းနဲ့ ပန္းနာ နွစ္မ်ိဳးရိွတဲ့ ေရာဂါတို့ ရွာေဖြ ေဖာ္ထုတ္ျခင္း။

          ၃။ အသက္ရွဴတိုင္း ကိရိယာနဲ့ စမ္းသပ္ျခင္း။

          ၄။ ကနဦး ေဆးကုသမႈ စတင္ျခင္း။

          ၅။ လိုအပ္ရင္ အဆုတ္နွင့္ ရင္ေခါင္းအထူးကု သို့မဟုတ္ ေဆးရံု ပို့ေဆာင္ေရး တို့ျဖစ္တယ္။

လူနာေတြမွာ အဆုတ္ေလျပြန္ က်ယ္ေစသည့္ ရွဴေဆး  စတီးရိြုက္ ရွဴေဆး၊ စားေဆး၊ အမိုင္နို သို့မဟုတ္ ဗင္တိုလင္ စားေဆး၊  ပဋိဇီ၀ေဆးတို့ အရန္သင့္ ထားရိွကာ ခဏက်ပ္ လာကတည္းက  ရွဴေပးဖို့လိုတယ္။  ျပင္းထန္လာရင္ ဆရာ၀န္ထံ သြားေရာက္ရမည္။  ဆရာ၀န္ က ပဋိဇီ၀ေဆး၊ ေလျပြန္က်ယ္ေဆး၊ စားေဆး၊   ထိုးေဆးေပးနိုင္တယ္။

ေရာဂါကာကြယ္ နည္းလမ္းေတြက နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါကို ကာကြယ္ရန္ ေဆးလိပ္ျဖတ္ျခင္း၊ လုပ္ငန္းခြင္မွာ အသက္ရွဴ ကာကြယ္ေရး ကိရိယာ အသံုးျပုျခင္းတို့ ျဖစ္တယ္။ နာတာရွည္၊ အဆုတ္ပြ၊  ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါရိွသူေတြ အေနနွင့္ အသက္ရွဴ လမ္းေၾကာင္း ပိုး၀င္ျခင္းမွ ကာကြယ္ရန္ အတြက္ တုပ္ေကြးေရာဂါ ကာကြယ္ေဆးနွင့္ အဆုတ္ နဲ့ဦးေနွာက္ အေျမွးေရာင္ ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆး တို့ကို   နွစ္စဥ္ထိုးဖို့ လိုအပ္တယ္။ အမ်ားဆံုး ၾကံဳေတြ့ၾကရ တာက ခုခံမႈစနစ္ အားနည္းျခင္း ေတြ့ၾကံဳၾက ရကာ ရာသီအေျပာင္းမွာ အေအးမိ၊ နွာေစး၊  တုပ္ေကြး ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈ ပိုျဖစ္တတ္တယ္။

နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါျဖစ္နိုင္ေျခ မ်ားေနသူေတြ အေနနဲ့ နီးစပ္ရာ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းမ်ားဆီ သြားေရာက္ကာ ေဆြးေနြး တိုင္ပင္သင့္တယ္။ နာတာရွည္၊ အဆုတ္ပြ၊ ေလျပြန္က်ဥ္းေရာဂါ ခံစား ေနရသူေတြ အေနနွင့္ တတ္ကြ်မ္း နားလည္သည့္ ဆရာ၀န္မ်ား၊ အဆုတ္ နွင့္  ရင္ေခါင္းအထူးကု ဆရာ၀န္မ်ားနဲ့ စနစ္တက် ကုသ အၾကံဥာဏ္ ရယူသင့္တယ္။

ကေလးလူနာေတြ သနားဖို့ ေကာင္းလွေအာင္ ရင္က်ပ္၊ အသက္ရွူ မ၀ေရာဂါ အလူးအလဲ ခံစားရတယ္။ အဆုတ္ေလျပြန္ က်ယ္ေစတဲ့ ရွဴေဆး၊  အမိုင္နို၊ ဗင္တိုလင္၊ ဆာလျဗဴတေမာ စားေဆး၊ ပဋိဇီ၀စားေဆး တို့  ေဆာင္ထား သင့္တယ္။ ျဖစ္နိုင္ရင္ ေအာက္ဆီဂ်င္ ရွဴနိုင္ဖို့ ျပင္ဆင္ထား ရိွသင့္တယ္။ ယင္းေရာဂါ ျဖစ္ေစတဲ့ ေဆးလိပ္ ေသာက္ျခင္း၊  အိမ္တြင္း ေလထု ညစ္ညမ္းျခင္း၊ ပတ္၀န္းက်င္ ေလထု ညစ္ညမ္းျခင္းနွင့္ လုပ္ငန္းခြင္မွာ ဖုန္မႈန့္ေတြ၊ ဓာတုပစၥည္းေတြ ေရွာင္ရွားသင့္ကာ ေဆးအသင့္ ေဆာင္ထား ရတယ္။ တစ္ကိုယ္ေရ သန့္ရွင္းေရး၊ အိမ္ေက်ာင္း သန့္ရွင္းေရး၊  ပတ္၀န္းက်င္ သန့္ရွင္းေရးကို   အေလးထား ေဆာင္ရြက္ထား သင့္ပါတယ္။    ။

 

ေဒါက္တာလြင္သန့္

ဓာတ္ပံု - အင္တာနက္

Crd - mwddaily