ေအအက္စ္အို (ASO) နွင့္ ပိုးေလးဖက္နာေရာဂါ

 

ေအအက္စ္အို (ASO) နွင့္ ပိုးေလးဖက္နာေရာဂါ 

 

အဆစ္အမ်က္ နာက်င္ျခင္းသည္   ကြ်နု္ပ္တို့ လူသားမ်ား အမ်ားဆံုး ခံစားရေသာ ေ၀ဒနာ တစ္ခုျဖစ္သည္။ အစဥ္မျပတ္ လႈပ္ရွားသြားလာ ေနရေသာေၾကာင့္ အခန့္မသင့္ ပါက ကိုက္ခဲနာက်င္ တတ္သည္က ပံုမွန္ ျဖစ္သည္။ နားနားေနေန ေနလိုက္ျခင္း၊ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး တစ္ၾကိမ္မွ် ေသာက္ျခင္း တို့ျဖင့္ သက္သာ သြားပါက ေရာဂါၾကီးၾကီး မားမား ျဖစ္နိုင္မႈ ခက္ခဲနိုင္သည္။

အဆစ္အမ်က္ ကိုက္ခဲျခင္း သာမကဘဲ အဆစ္အမ်က္ ေရာင္ရမ္း ကိုက္ခဲျခင္း၊ နံနက္အိပ္ရာ နိုးနိုးခ်င္းတြင္ မထနိုင္ေအာင္၊ အရာ၀တၳဳ မ်ားကို ကိုင္တြယ္လို့ မရနိုင္ေအာင္ ကိုက္ခဲနာက်င္ ေနျခင္း၊ အဆစ္အမ်က္မ်ား သာမက ေက်ာရိုးမ်ား နာက်င္ ကိုက္ခဲျခင္း၊ အဆစ္အမ်က္ နာက်င္ ကိုက္ခဲျခင္းက  ရက္သတၱ နွစ္ပတ္ေက်ာ္ သည့္တိုင္ မသက္သာဘဲ ပိုပိုဆိုးလာလွ်င္  အေရးၾကီးသည္။ နီးစပ္ရာ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းမ်ားကို သြားေရာက္၍ ဆရာ၀န္ တစ္ဦးဦးနွင့္ ေသေသခ်ာခ်ာ တိုင္ပင္ ေဆြးေနြး သင့္သည္။

သည္ေနရာတြင္  အဓိက ေဆြးေနြး လိုသည္မွာ ေအအက္စ္အို ဟု ေခၚေသာ ေရာင္ရမ္းဓာတ္ တစ္မ်ိဳး အေၾကာင္း ျဖစ္သည္။ အေထြေထြ မိသားစု က်န္းမာေရး ဆရာ၀န္မ်ားနွင့္ လူနာမ်ား ကိုယ္တိုင္ သည္ပင္ အဆစ္အမ်က္မ်ား တစ္ခါတစ္ရံ နာက်င္ကိုက္ခဲ သည္ဆိုတိုင္း  ေအအက္စ္အို ေရာင္ရမ္းဓာတ္ ကို ေသြးစစ္ခ်င္ ေနတတ္သည္။ ထိုသို့ ေအအက္စ္အို ေရာင္ရမ္းဓာတ္ ကိုပိုးေလးဖက္နာ ဓာတ္ဟူ၍ လည္း အလြယ္တကူ သိထားၾကသည္။

အမွန္စင္စစ္မွာ ေအအက္စ္အို သည္ ခနၶာကိုယ္က ျပသေသာ ေရာင္ရမ္းဓာတ္ တစ္မို်းသာ ျဖစ္သည္။ ပိုးေလးဖက္နာဓာတ္ ဟူ၍  အလြယ္ မေခၚသင့္ေပ။ ေအအက္စ္အို ေရာင္ရမ္းဓာတ္ မ်ားတိုင္း ေရာဂါရိွေန သည္ မဟုတ္ပါ။ ေအအက္စ္အို ေရာင္ရမ္းဓာတ္ မ်ားသည္ ဆိုတိုင္းလည္း ပိုးေလးဖက္နာ ေရာဂါ၊ နွလံုး ေလးဖက္နာ ေရာဂါမ်ား ျဖစ္ေနသည္ မဟုတ္ပါေၾကာင္း မွတ္သား ေစလိုသည္။

ေအအက္စ္အို အေၾကာင္း အရင္ဦးစြာ ရွင္းျပပါမည္။ ေအအက္စ္အို (ASO) သည္ အဂၤလိပ္လို အရွည္အားျဖင့္ Anti Streptolysin O ကိုအတို ေခၚျခင္းျဖစ္သည္။ Streptococcus ဟုေခၚေသာ ပိုးတစ္မ်ိဳး ခနၶာကိုယ္ထဲ ၀င္ေရာက္လွ်င္ တံု့ျပန္၍ တန္ျပန္ တိုက္ထုတ္ေသာ ဓာတ္တစ္မ်ိဳးပင္ ျဖစ္သည္။ ပိုး၀င္ျပီး ငါးရက္မွေန၍ ရက္ ၃၀ အတြင္း ေအအက္စ္အို ဓာတ္ ထြက္လာတတ္သည္။ ပမာဏ တက္လာ တတ္သည္။ ေအအက္စ္အို ဓာတ္ တက္လာျပီး ေနာက္ပိုင္း ေျခာက္လခန့္ အၾကာတြင္ ပံုမွန္ျပန္ျဖစ္ နိုင္မည္။

ေအအက္စ္အိုဓာတ္ သည္ ဖ်ားနာျခင္း၊ အာသီးေရာင္ျခင္း၊ ခနၶာကိုယ္ အေရျပားတို့တြင္ အခန့္မသင့္၍ အနာေပါက္ျခင္း၊   ထိခိုက္ပြန္းပဲ့မႈ ရိွရံုမွ်ျဖင့္လည္း တက္နိုင္သည္။ ဖ်ားျခင္း၊ အာသီးေရာင္ျခင္း၊ အာသီးေရာင္ ျပည္တည္ျခင္းနွင့္ အေရျပား ပိုးစဲြျခင္း စေသာ အေျခအေနတြင္ ဆရာ၀န္၏ ညႊန္ၾကားခ်က္ျဖင့္ ပဋိဇီ၀ ပိုးသတ္ေဆးကို   ေဆးပတ္လည္ေအာင္ ေသာက္ရန္ လိုေကာင္းလိုမည္။ ထိုအေျခအေန မ်ားတြင္ အမွန္တကယ္ ေဆးကုသမႈ ခံယူရမည္။ ေအအက္စ္အို ပမာဏ မ်ားေနျပီး လက္ရိွတြင္ အာသီးမ်ား ေရာင္ရမ္း ျပီးဖ်ားေနျခင္း၊ အေရျပားတြင္ အနာမ်ား ရိွျခင္းတို့ မရိွေတာ့ဘဲ ေနေကာင္း က်န္းမာေနပါက ေဆးကုသရန္ မလိုေပ။ ပဋိဇီ၀ ပိုးသတ္ေဆးမ်ား ေသာက္ရန္ မလိုေပ။

ေအအက္စ္အိုဓာတ္ မ်ားေနေၾကာင္း သတ္မွတ္ခ်က္ မွာ အသက္အရြယ္ အလိုက္၊ စစ္ေဆးေသာ ဓာတ္ခဲြမႈ ညႊန္းကိန္းအလိုက္ မတူေပ။ ကေလးမ်ားတြင္ ၁၀၀ မွ ၁၅၀ ယူနစ္ပါမဲလ္ နွင့္ လူၾကီးမ်ားတြင္ ၂၀၀ မွ ၂၅၀ ယူနစ္ပါမဲလ္ ထက္မ်ား ေနပါက ပံုမွန္ မဟုတ္ေပ။ ေအအက္စ္အို ေသြးစစ္ေဆးခ်က္ ၂၀ မွ ၃၀ ရာခိုင္နႈန္း သည္လည္း မွားယြင္းနိုင္ကာ ေအအက္စ္အို ဓာတ္မ်ား ေနတတ္သည္။ အသည္းေရာဂါ နွင့္ အဆုတ္နာ တီဘီပိုးရိွသူမ်ားကို စစ္ေဆးလွ်င္ ေအအက္စ္အို ဓာတ္မ်ား ေနတတ္သည္။

ထို့ေၾကာင့္ ေအအက္စ္အို သည္ ပိုးမဟုတ္ပါ။ ေရာဂါ ျပင္းအားကို လည္း မျပပါ။ ေအအက္စ္အို မ်ားေန ျခင္းသည္ အဆိုပါပိုးက ခနၶာကိုယ္ ထဲ၀င္ေရာက္ ေနေၾကာင္း၊ ၀င္ေရာက္ခဲ့ေၾကာင္း သက္ေသခံမႈ ျဖစ္သည္။ ေအအက္စ္အိုဓာတ္ ျမင့္တက္ျပီး တစ္ခါတစ္ရံ အဆစ္အမ်က္တို့ နာက်င္ ကိုက္ခဲတိုင္း ပိုးေလးဖက္နာ ေရာဂါ နွင့္ နွလံုးေလးဖက္နာ ေရာဂါ မဟုတ္ပါ။ မိန္းကေလး အမ်ားစုသည္ အဆစ္ကိုက္တိုင္း ေအအက္စ္အိုဓာတ္ ကို စစ္ေဆးခ်င္ ၾကျပီး  သူတို့မွာ  ပိုးေလးဖက္နာ သို့မဟုတ္ ေလးဖက္နာေရာဂါ တစ္မ်ိဳးမ်ိဳး ရိွေနသည္ ဟု အထင္ရိွၾကသည္။ ပိုးေလးဖက္နာ ေရာဂါနွင့္ နွလံုးေလးဖက္နာ ေရာဂါျဖစ္နိုင္၊ မျဖစ္နိုင္ကို တျခားေသာ ေရာဂါ လကၡဏာမ်ား တဲြလ်က္ရိွရန္ လိုအပ္သည္။  ေရာဂါျဖစ္ေၾကာင္း   ဆက္လက္ စစ္ေဆးမႈမ်ား ျပဳရန္လိုအပ္သည္။

Streptococcal  ပိုး၏ ေနာက္ဆက္တဲြ ဆိုးက်ိဳး အေနျဖင့္ ျဖစ္နိုင္တာက ပိုးေလးဖက္နာ ေရာဂါ၊ နွလံုး ေလးဖက္နာ ေရာဂါနွင့္ ေက်ာက္ကပ္ေရာင္ ေရာဂါတို့ ျဖစ္တတ္သည္။ အဆိုပါ ေရာဂါတို့သည္ ပိုး၏တိုက္ရိုက္ တိုက္ခိုက္ခံ ရမႈေၾကာင့္ ျဖစ္တာ မဟုတ္ပါ။ ပိုးကိုခနၶာ ကိုယ္ကလြန္ကဲစြာ တန္ျပန္ခုခံ တိုက္ခိုက္ ေသာေၾကာင့္ ျဖစ္လာရျခင္း ျဖစ္သည္။

ပိုးကိုတိုက္ထုတ္တဲ့ ခုခံအားဓာတ္သည္ ခနၶာကိုယ္ရိွ နွလံုး အဆို့ရွင္မ်ား၊ အဆစ္အမ်က္မ်ား၊ အေရျပား၊ ေက်ာက္ကပ္နွင့္ ဦးေနွာက္တို့တြင္ ရိွေသာ   (ပံုမွန္) ပရိုတင္းဓာတ္နွင့္ ပံုစံတူ ေသာေၾကာင့္  ပိုးကိုလည္း တိုက္ထုတ္ကာ ပံုမွန္ခနၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္း မ်ားကို မွားယြင္း တိုက္ခိုက္ျခင္း ေၾကာင့္ျဖစ္သည္။ ကေလးမ်ား နွင့္ ၾကီးေကာင္၀င္ အရြယ္မ်ားတြင္ အာသီး ခဏခဏ ေရာင္ရမ္းလွ်င္ သတိထားရမည္။

ေက်ာက္ကပ္ ေရာင္ရမ္းေသာ လကၡဏာမ်ားမွာ မ်က္နွာနွင့္ ေျခလက္မ်ား ေဖာေရာင္ျခင္း၊ မ်က္ခံြမို့ျခင္း၊ ဆီးသြားနည္းျခင္း၊ ေမာျခင္းနွင့္ ေသြးတိုးျခင္း တို့ျဖစ္သည္။ ေန့စဥ္ သာမန္အလုပ္မ်ား   မလုပ္နိုင္ျခင္း၊ ေမာပန္းလြယ္ျခင္း၊ ေမာျခင္းအျပင္ ရင္ဘတ္ေအာင့္ ျခင္း၊  အဆစ္အၾကီးေရာ အေသးပါ ေရာင္ရမ္း နာက်င္ျခင္း၊ အေရျပားတြင္ အဖုမ်ား ထြက္လာျခင္း၊ အေရျပား ေပၚတြင္ အနီကြက္မ်ား ေပၚျခင္းတို့ ရိွလာပါက ပိုးေလး ဖက္နာ ေရာဂါ ျဖစ္နိုင္သည္။ ေျခလက္မ်ား အေၾကာဆဲြျခင္း ျဖစ္ပါက ပိုးေလးဖက္နာ ေရာဂါ ျဖစ္နိုင္ေျခမ်ား သည္။ ထိုလကၡဏာမ်ား ရိွျပီးေနာက္ နွလံုးစမ္းသပ္ ျခင္းမ်ား၊ ေသြးေဖာက္ စစ္ေဆးျခင္း မ်ား၏ ရလဒ္မ်ားကို အေျခတည္၍ ပိုးေလးဖက္နာ ေရာဂါ ျဖစ္ေနေၾကာင္း၊ ေဆးကုသမႈ အမွန္လိုအပ္ျပီး ေဆးပံုမွန္ ေသာက္ရန္ ဆံုးျဖတ္ရသည္။ ထိုအေျခအေန မ်ိဳးတြင္ ေအအက္စ္အိုဓာတ္ မ်ားေနျခင္းက အေထာက္အကူ ျပဳသည္။

ပိုးေလးဖက္နာ ေရာဂါကို ေသေသခ်ာခ်ာ ကုသမႈ မခံယူလွ်င္ ေနာက္ပိုင္း နွလံုးကိုပါ ထိခိုက္ကာ ပိုမိုျပင္းထန္ေသာ နွလံုးေလးဖက္နာ ေရာဂါအျဖစ္ ေျပာင္းလဲသြား နိုင္သည္။ နွလံုးေလးဖက္နာ ေရာဂါ အရမ္းဆိုး လာလွ်င္ အနည္းငယ္ လႈပ္ရွားစဥ္ပင္ ေမာပန္းလြယ္ျခင္း၊ လဲေလ်ာင္း ေနသည့္အခါ သို့မဟုတ္ အိပ္သည့္အခါ မေနနိုင္ ေလာက္ေအာင္ လိႈက္၍ ေမာပန္းလာျခင္း၊ ရင္ဘတ္ေအာင့္ျခင္း၊ နွလံုးစည္းခ်က္ မမွန္ျခင္းနွင့္ ေျခလက္မ်ား ေရာင္ရမ္းျခင္းတို့ ျဖစ္လာသည္။

ပိုးေလးဖက္နာ ေရာဂါသည္ ကေလးမ်ား နွင့္ၾကီးေကာင္၀င္ အရြယ္မ်ားတြင္ ျဖစ္ပြားနိုင္သည္။ အသက္အရြယ္ ၾကီးသူမ်ား၊ ေသြးဆံုးျပီး အမ်ိဳးသမီး မ်ားတြင္ ပိုးေလးဖက္နာ ေရာဂါျဖစ္နိုင္ေျခ နည္းသည္။ သက္လတ္ပိုင္း၊ သက္ၾကီးပိုင္း လူမ်ားကို ပိုးေလးဖက္နာ ေရာဂါ အျဖစ္လြယ္လြယ္ ေခါင္းစဥ္တတ္မိၾက၊ သတ္မွတ္ၾကျပီး ပဋိဇီ၀ ပိုးသတ္ေဆးမ်ား (ဥပမာ-ပင္နီဆီလင္ေဆး) မလိုအပ္ပါဘဲ ေသာက္ခ်င္ၾကသည္။   အသားေဆး ထိုးခ်င္ၾကသည္။ ထိုအခါ မလိုလားအပ္တဲ့ ေဆးယဥ္ပါးမႈ၊ ေဆး၏ ဓာတ္မတည့္မႈ၊ အပိုေဆာင္း ဆိုးက်ိဳးမ်ား နွင့္ ေငြကုန္ေၾကးက် မႈမ်ား ရိွလာနိုင္ပါသည္။ ထို့ျပင္ အျခားေသာ ေလးဖက္နာ ေရာဂါမ်ား ကိုလည္း ပိုးေလးဖက္နာ ေရာဂါဟူ၍ မွားယြင္းကုသ နိုင္ျခင္းေၾကာင့္ ေလးဖက္နာ ေရာဂါတခ်ိဳ႕၏ ျပင္းထန္ခိ်န္မွ၊  အခိ်န္ေနွာင္းမွ ေရာဂါသိလာရျခင္း နွင့္ ေဆးကုသမႈ ေနာက္က်ျခင္း တို့လည္း ျဖစ္နိုင္သည္။

ပိုးေလးဖက္နာ ေရာဂါသည္ ေဆးမေသာက္ ျပန္လွ်င္၊  ကုသမႈ တိတိက်က် မရရိွလွ်င္ နွလံုးေလးဖက္နာ ေရာဂါကိုပါ ေနာက္ပိုင္း တဲြလ်က္ခံစား ရနိုင္ျပန္သည္။ တစ္ဖက္မွ ျပန္စဥ္းစားလွ်င္ ေအအက္စ္အို ဓာတ္မ်ားေနျပီး ခနၶာကိုယ္တြင္ တျခားေသာ ေရာဂါလကၡဏာ မ်ား တိတိက်က် မရိွလွ်င္ ေအအက္စ္အို ဓာတ္တစ္ခုပဲ မ်ားေနတိုင္း စိုးရိမ္စရာ မလိုေပ။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ဆိုေသာ္ ေအအက္စ္အို မ်ားေနတိုင္း ေရာဂါမဟုတ္ပါ။ ပိုးေလးဖက္နာ ေရာဂါ မဟုတ္ပါ။ အဆစ္အမ်က္ (တစ္ခါတစ္ရံ) နာက်င္ကိုက္ခဲ တိုင္းလည္း ေရာဂါ မဟုတ္ပါ။ ေလးဖက္နာ ေရာဂါ မျဖစ္နိုင္ပါ။ ထို့ျပင္ မလိုအပ္ဘဲ မိမိသေဘာျဖင့္ (ဆရာ၀န္ ညႊန္ၾကားခ်က္ မပါဘဲ) ေအအက္စ္အို ဓာတ္မစစ္သင့္ပါ။ ေအအက္စ္အို ကို မၾကာခဏလည္း မစစ္သင့္ပါ။ ေအအက္စ္အို ဓာတ္မ်ားတိုင္း အလြန္အမင္း စိုးရိမ္ပူပင္ ေသာကမထား သင့္ပါ။ ထို့ေၾကာင့္  နားလည္ တတ္ကြ်မ္းေသာ ဆရာ၀န္မ်ားနွင့္ ေဆြးေနြး တိုင္ပင္ျပီး ၎တို့၏ ကုသမႈ နွင့္ လမ္းညႊန္မႈ မ်ားကို   အတိအက် လိုက္နာသင့္သည္။    ။

 

မင္းလိႈင္ေထာ

ဓာတ္ပံု - အင္တာနက္

Crd - mwddaily