အစာအိမ္၊အူလမ္းေၾကာင္းႏွင့္အကိုက္အခဲေဆး

 

အစာအိမ္၊အူလမ္းေၾကာင္းႏွင့္အကိုက္အခဲေဆး

(PU & NSAID)‌

ေဒါက္တာလြင္သန္႔

   အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး ေတြမွာ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး ေတြရွိပါတယ္။ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး (NSAID, Non steroidal Anti-inflammatory Drug) ေတြက ကမၻာေပၚမွာ အသုံးမ်ားတဲ့ ေဆးျဖစ္တယ္။ ဖြံ႕ၿဖိဳးၿပီးႏိုင္ငံျဖစ္တဲ့ အေမရိကန္ မွာေတာင္ လူဦးေရရဲ႕ ၅.၄ ရာခိုင္ႏႈန္းက အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး တစ္မ်ိဳးမ်ိဳးကို ေသာက္သုံးေနၾကၿပီး လူ (၁၀၀၀၀-၂၀၀၀၀) အထိ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးေတြရဲ႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး ေတြေၾကာင့္ ႏွစ္စဉ္ေသဆုံး ေနၾကရပါတယ္။

    အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးကို ေယဘူယ်အားျဖင့္ အုပ္စု(၂)စု ခြဲျခားႏိုင္ပါတယ္။ (၁)အရင္က စတင္ထြက္ရွိတဲ့ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး၊ (Traditional NSAIDS)မ်ား ျဖစ္တဲ့ နာပေလာက္ဆင္ (Naproxen) အိုင္ဗ်ဴပလိုဖန္ (Ibuprofen) ဒိုင္ကလိုဖန္ေန႔ (Didefence) တို႔ျဖစ္ၿပီး (၂)ယခုေနာက္ပိုင္း ထြက္ေပၚလာတဲ့ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး ကေတာ့ ေရြးခ်ယ္ထားတဲ့ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး(Selective Cox_Z inhibitor) ေတြထဲက ဆီလီေကာ့ဆစ္ (Celecoxib) ဆီလီစေတး (Celestial) ႐ိုဖီေကာ့ဇစ္ (Rofecoxib) ေဆးေတြ ပါဝင္ပါတယ္။

     အကိုက္အခဲ ေဆးေတြ ေသာက္သုံးတာေၾကာင့္ ရႏိုင္တဲ့ ေဆးရဲ႕အာနိသင္ ေကာင္းက်ိဳးေတြက နာက်င္ကိုက္ခဲတာ ျဖစ္တဲ့ ေခါင္းကိုက္တာ၊ သြားတိုက္တာ၊ ခြဲစိတ္ၿပီး၊ေနာက္ နာက်င္တာ၊ ကင္ဆာေရာဂါ ေၾကာင့္ ကိုက္ခဲတာေတြ အေပၚမွာ နာက်င္တာေတြ သက္သာေစ ပါတယ္။ အဖ်ားက် ေစပါတယ္။ အေရာင္ က်ေစပါတယ္။ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးအခ်ိဳ႕က ေသြးက်ဲေစတဲ့ အာနိသင္ ရွိတာေၾကာင့္ အေၾကာေရာင္တာ၊ အဆစ္အမ်က္ ေရာင္တာ၊ အ႐ိုးနဲ႔ႂကြက္သား ေရာဂါအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ဓမၼတာလာစဉ္မွာ ျဖစ္တဲ့ ကိုက္ခဲနာက်င္တာနဲ႔ ႏွလုံးနဲ႔ ပက္သက္တဲ့ ေရာဂါအခ်ိဳ႕မွာလည္း အသုံးျပဳၾက ပါတယ္။

   အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးေတြကို ေသာက္သုံးမယ္ ဆိုရင္ ေကာင္းက်ိဳး ရႏိုင္သလို ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳးလည္း ရွိပါတယ္။ အဲဒါေတြက အစာအိမ္အနာ ျဖစ္တာ၊ အစာအိမ္ ေသြးေၾကာေပါက္တာ၊ အစာအိမ္နဲ႔ အူသိမ္ေပါက္တာ၊ အူမႀကီး အနာျဖစ္တာ၊ ေပါက္တာ၊ အစာေရၿမိဳႁပြန္ ေရာင္တာ၊ ေက်ာက္ကပ္က ေသြးရရွိတာ နည္းပါးရင္ ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးတာ၊ ဦးေႏွာက္ ေသြးယိုစိမ့္မႈ ျဖစ္ေစတာ၊ အခ်ိဳ႕ေတြမွာ ဓာတ္မတည့္တဲ့ လကၡဏာေတြ ခံစားရတာ ကိုယ္ဝန္ေဆာင္နဲ႔ ႏို႔တိုက္မိခင္ေတြမွာ မိခင္သာမက၊ သေႏၶသားနဲ႔ ကေလးငယ္ကို အႏၲရာယ္ျဖစ္‌လာ ေစတဲ့ဆိုးက်ိဳးေတြ ကိုျဖစ္ေစ ပါတယ္။

     အကိုက္အခဲေဆး ေသာက္လို႔ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး မျဖစ္ေအာင္ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး ေသာက္တဲ့အခါမွာ ေဆး႐ုံေဆးခန္း ဆရာဝန္နဲ႔မျပဘဲ ကိုယ္သေဘာနဲ႔ နီးစပ္ရာ ေဆးဆိုင္ေတြမွာ ဝယ္ယူေသာက္သုံး ေနတာမ်ိဳး မလုပ္သင့္ပါဘူး။ ေငြကုန္ေၾကးက် သက္သာေပမယ့္ ေရရွည္မွာ ဆိုးက်ိဳးေတြ ခံစားရႏိုင္ပါတယ္။ ဒါေၾကာင့္ ဆရာဝန္ လမ္းၫႊန္ခ်က္၊ ၫႊန္ၾကားခ်က္နဲ႔သာ ေသာက္သင့္ပါတယ္။ မလိုအပ္ဘဲ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးေတြကို ပဲေလွာ္ဝါးသလို ေသာက္ေနတာမ်ိဳးလည္း မလုပ္သင့္ပါဘူး။ ဆရာဝန္ ၫႊန္ၾကားတဲ့ အခါမွာလည္း လိုအပ္သေလာက္ ကိုသာ ၫႊန္ၾကားခ်က္ အတိုင္း ေသာက္သုံးသင့္ ပါတယ္။ ေရရွည္စြဲေသာက္ တာမ်ိဳးကို ေရွာင္သင့္ပါတယ္။ အခ်ိန္တိုတိုနဲ႔ ေဆးရပ္သင့္ပါတယ္။ အသက္အရြယ္ ႀကီးရင့္သူ အကိုက္ခဲ ေပ်ာက္ေဆးေတြ ေသာက္သုံးတာကို အထူးဂ႐ုျပဳသင့္ ပါတယ္။ အျပင္ကေန စပ္ေဆးေတြမွာ အထူးသျဖင့္ စတီးရႊိဳက္(steroid) ပါတဲ့ေဆးေတြနဲ႔ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးေတြ ေပါင္းစပ္ၿပီး သုံးစြဲတာကို ေရွာင္သင့္ပါတယ္။ အစာအိမ ္ေသြးယိုစိမ့္တတ္ ပါတယ္။

   အစာအိမ္ ေသြးယိုစိမ့္တဲ့ လကၡဏာေတြက ေကာ္ဖီေရာင္ အန္တာ ဝမ္းမည္းမည္း သြားတာ၊ ႐ုတ္တရက္ ေသြးေပါင္ ထိုးက်တာ စတာေတြ ရွိမရွိေသခ်ာ ဂ႐ုစိုက္သင့္ ပါတယ္။ ေခြၽးအလြန္ထြက္ၿပီး ေျခဖ်ားလက္ဖ်ားေတြ ေအးတာ၊ ႏွလုံးအရမ္း ခုန္ျမန္ၿပီး ေသြးေပါင္ခ်ိန္က်တာ၊ သတိလစ္ ေသြးဆိပ္တတ္ျခင္း (shock)ျဖစ္တာ၊ အခ်ိဳ႕ ပါရာစီတေမာ ၁၀ လုံး ၂၀ လုံးေသာက္ၿပီး သတိလစ္တာ၊ ေသေၾကာင္း ႀကံစည္တဲ့ အျဖစ္မ်ိဳးျဖစ္ျခင္း (Cace)မ်ိဳးလဲ ေတြ့ဖူးပါတယ္။ ကိုယ့္ကိုယ္ကိုယ္ စိတ္ညစ္လို႔ ေဆးေသာက္ ေသခ်င္ရင္၊ အနီးအနားမွာ ဝယ္ရ၊ရွာရ လြယ္ကူတဲ့ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး ပါရာစီတေမာ (Paracetamol) စားေဆးက အရန္သင့္ ရွိေနတတ္လို႔ ဆယ္ေက်ာ္သက္ေတြ၊ အိုႀကီးအိုမ ေတြ၊ ကေလးေတြ လက္လမ္းမမွီတဲ့ ေနရာမွာ ေဆးဘီဒိုထဲမွာ ေသာ့ခတ္ သိမ္းဆည္းထားသင့္ ပါတယ္။

     အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးကို ေရရွည္ ေသာက္သုံးမယ္ သူေတြအေနနဲ႔ အစာအိမ္ေရာဂါ ရွိ၊မရွိ ဆန္းစစ္ဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။ ႏွလုံးေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ၊ ေသြးတိုးေရာဂါ၊ အသည္းေရာဂါ၊ ေသြးေရာဂါ ရွိသူေတြအေနနဲ႔ ဆရာဝန္နဲ႔ ေသခ်ာတိုင္ပင္ၿပီးမွ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး ေသာက္သုံးသင့္ ပါတယ္။ စတီးရႊိဳက္ (steroids) ေဆးေတြ ေသြးက်ဲေဆး (Asprin)ေတြနဲ႔ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး တြဲေသာက္ ေနသူေတြအေနနဲ႔ ဆရာဝန္ကို ေျပာျပသတိေပးဖို႔ လိုအပ္ပါတယ္။

     အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးရဲ႕ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳးေတြ ခံစားရရင္ အစာအိမ္ ေသြးယိုစိမ့္မႈ လကၡဏာ ျဖစ္တတ္တယ္။ သိတာနဲ႔ ခ်က္ခ်င္း နီးစပ္ရာ ေဆး႐ုံေဆးခန္း ေတြကိုအျမန္ဆုံး သြားေရာက္ျပသသင့္ ပါတယ္။ အစာစားၿပီးမွ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး ေသာက္တာနဲ႔ အစာေၾကေဆး (Antacid)ေတြ ျဖစ္တဲ့ ဂ်ဲမက္၊ ဆိုဒါမစ္(Gelmag, sodamit) စကာေတြက အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အစာအိမ္နဲ႔ အူလမ္းေၾကာင္း ျပႆနာေတြကို မကာကြယ္ႏိုင္ သလို မကုသႏိုင္ပါဘူး။ အစာအိမ္ အက္ဆစ္နဲ႔ ေဆးေတြကသာ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးေတြရဲ႕ ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အစာအိမ္နဲ႔ အူလမ္းေၾကာင္း ျပႆနာေတြကို ကာကြယ္ႏိုင္ပါတယ္။ အစာအိမ္ အက္ဆစ္ ထိန္းေဆးေတြနဲ႔ တြဲဖက္ေပးရမွာ ဆိုေတာ့ အက္ဆစ္ထိန္းေဆး ေတြရွိပါတယ္။ ပ႐ိုတြန္စုပ္ ယူမႈဆန္႔က်င္ ေဆးဝါးမ်ားျဖစ္တဲ့ အိုမီပရာဇိုး (omeprazole)၊ ပင္ကိုပရာေဇာ (Pantoprazole )၊ လင္ဇိုပါရာေဇာ (Lanzoprazole)၊ ရာဘီပါရာ ေဇာ (Robeprazole) အီဆိုမီပါရာကို (Esomeprazole) ေဆးဝါးမ်ား ပါဝင္တယ္။ အိပ္ခ်တူး လက္ခံ ဆန္႔က်င္ေဆး (H2 Receptor Blocker) ထဲက ရင္နယ္သဒင္း (Renitidine ) စီမီသဒင္း (Cemitidine) ျဖဴမိုတီဒင္း (Fumotidine) ေဆးဝါးေတြ ပါဝင္တယ္။ (၃) ပ႐ိုစတာဂလန္ဒင္ ဆန္႔က်င္ေဆး (Prostaglandin inhibitors) အုပ္စုဝင္ မီဆိုပရာစေတာ (misoprastol)ေတြ ျဖစ္ပါတယ္။

      အစာအိမ္နဲ႔ အူလမ္းေၾကာင္းမွာ ထိခိုက္မႈျဖစ္ၿပီးသား ေတြကိုေတာ့ အဆိုပါေဆးေတြက ကာကြယ္ကုသ ႏိုင္မႈမရွိပါဘူး။ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး ေတြေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ အူသိမ္၊ အူမႀကီး ေဘးထြက္ဆိုးက်ိဳး ေတြအတြက္ တတ္သိနာလည္တဲ့ ဆရာဝန္ေဆြနဲ႔ သီးသန္႔တိုင္ပင္ ေဆြးေႏြးဖို႔ လိုပါတယ္။

      အစာအိမ္ေရာဂါ ဆိုတာ အစာအိမ္ကေန အက္ဆစ္ဓာတ္ အထြက္မ်ားတာမ်ား ရွိသလို အစာခံတာမ်ားလို ျဖစ္တဲ့ အစာအိမ္အနာ၊ အစာအိမ္ေရာင္ရမ္း တာပဲျဖစ္တယ္။ ႏုဂိုရွိၿပီးသား အစာအိမ္ ေရာဂါရွင္ေတြက အစာအိမ္နာ သက္သာေစဖို႔ အတြက္ အိုမီပါရာေဇာ၊ လင္ဆိုပါရာေဇာ၊ အီဆိုပါရာေဇာ၊ ရာဘီပါရာေဇာ စတဲ့ ပ႐ိုတြန္စုပ္ယူ ဆန္႔က်င္ေဆး (Proton pump inhibitors) မွာအင္တဆစ္ (Antacid)မ်ား ျဖစ္တဲ့ အင္တာဆစ္ပလပ္ (Antacid plus) ဂ်ဲမက္(Gelmeg) ဆိုဒါမစ္(Sodamit) ေဆးမ်ား၊ အိပ္ပိုင္လိုရီပိုး (H.pylori) ပိုးအတြက္ ေသာက္ရတဲ့ အေမာက္ဆလင္ (Amoxillin 500 Mg BD) ရင္နသဒင္း (Raritidine 150 Mg BD) မက္ထ႐ို (Metronidazole 200 mgtds) အင္တာဆစ္ (Antacid plue BD) ကို (၂_၄)ပတ္ၾကာ ဆြဲၿပီး ေသာက္ရင္ ေကာင္းမြန္ေစ ပါတယ္။ အိပ္ခ္ခ်ပိုင္လိုရီ (H.pylori)က ,ျပန္ျပန္ ျဖစ္တတ္လို႔ အိပ္ခ္ခ်ပိုင္လိုရီ ကုသေဆးေတြကို တစ္ပတ္နာၿပီး၊ ေနာက္(၂)ပတ္ (သို႔) (၄)ပတ္ ဆက္ေသာက္ဖို႔ လိုပါတယ္။ အစာအိမ္ေရာဂါ ေဆးကုသမႈ ခံယူသူေတြ ကေတာ့ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး လက္လြတ္စပယ္ ေသာက္သုံးျခင္း မျပဳသင့္ပါဘူး။ အကိုက္အခဲေဆးကို အစာအိမ္ေဆးနဲ႔ ေရာၿပီး (သို႔) အစာတစ္ခု စားၿပီး (၅-၁၀)မိနစ္ၾကာ မွာ ေသာက္သင့္ ပါတယ္။ သိပ္ျပင္းတဲ့ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးေတြက အစာအိမ္ ႂကြက္သား လႈပ္ရွားမႈပိုမ်ားၿပီး အက္ဆစ္ပိုထြက္ ေစလို႔ ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္ၿပီးမွသာ ေသာက္သင့္ ပါတယ္။

     အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆးေတြက ေသာက္ေဆးေတြ သာမကဘဲ အသားထိုးေဆး၊ အေၾကာထိုးေဆး၊ စအိုတြင္းထည့္ ေဆးေတာင့္ စတာေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ဒါေတြ အကုန္လုံးက အစာအိမ္နဲ႔ အူလမ္းေၾကာင္း အတြက္ ဆိုးက်ိဳး‌ေတြ ျဖစ္‌ေစႏိုင္ပါတယ္။ အကိုက္အခဲ ေပ်ာက္ေဆး ေသာက္မယ့္အစား ၊ ေဆးလိမ္းတာ၊ အပူေပးတာ၊ အနီေအာက္ ေရာင္ျခည္ေပးတာ၊ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္တာ၊ ပါရာစီတေမာ (Paracetamol) ေသာက္တာနဲ႔ အျခား နည္းလမ္းေတြကို အသုံးျပဳၿပီး နာက်င္ကိုက္ခဲမႈ ေတြကို သက္သာေအာင္ ျပဳလုပ္လို႔ ရပါတယ္။ အစာအိမ္ဒုကၡ မေပးတာ ေရြးသင့္ပါတယ္။။ 

ဓာတ္ပံု = အင္တာနက္