ေလျဖတ္ေရာဂါ ကာကြယ္ပါ

 

ေလျဖတ္ေရာဂါ ကာကြယ္ပါ 

ေအာက္တိုဘာ ၂၉ ရက္သည္ World Stroke Day ကမၻာ့ေလျဖတ္ ေရာဂါေန႔ ျဖစ္သည္။ ႏွစ္စဥ္ကမၻာ့ လူဦးေရ၏ ၁၅ သန္းခန္႔သည္  ေလျဖတ္ေ၀ဒနာ ခံစားေနၾကရၿပီး ငါးသန္းခန္႔သည္   ေလျဖတ္ ေရာဂါႏွင့္ ေသဆံုးရ သကဲ့သို႔ က်န္ငါးသန္းခန္႔ မွာလည္း နာတာရွည္ မသန္စြမ္းသူမ်ား အျဖစ္ က်န္ရွိ ခဲ့ရေပသည္။ ေလျဖတ္ေရာဂါ သည္ ကင္ဆာေရာဂါ၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာပိတ္ ေရာဂါမ်ား ၿပီးလွ်င္ ေသဆံုးမႈ အမ်ားဆံုးေရာဂါ တစ္ခုျဖစ္သည္။ ထို႔ျပင္ နာတာရွည္ မသန္စြမ္းသူ အျဖစ္ က်န္ရွိႏိုင္ဆံုးေသာ   ေရာဂါျဖစ္သည္။

ေလျဖတ္ေရာဂါ ခံစားရခ်ိန္တြင္ ႐ုတ္တရက္ မ်က္ႏွာတစ္ျခမ္း ရြဲ႕သြားျခင္း၊ မ်က္စိျမင္ကြင္း အျပည့္အ၀ မျမင္ရေတာ့ျခင္း၊ မ်က္စိ ေစာင္းသြားျခင္း၊ စကားမပီျခင္း၊ စကားမေျပာ ႏိုင္ျခင္း၊ အစာမ်ဳိရ ခက္ခဲျခင္း၊ ေျခလက္မ်ား မလႈပ္ႏိုင္ျခင္း၊ ေျခလက္မ်ား ထံုက်ဥ္ျခင္း၊ ဆီး၊၀မ္း မထိန္းႏိုင္ျခင္း၊ လမ္းေလွ်ာက္လွ်င္ ဒယိမ္းဒယိုင္ ျဖစ္ျခင္းမ်ား ျဖစ္ႏိုင္ပါသည္။

ေလျဖတ္ေရာဂါ သည္ အျခား အာ႐ံုေၾကာ လကၡဏာမ်ားႏွင့္ မတူျခင္းမွာ ႐ုတ္တရက္ ျဖစ္သြားျခင္း ျဖစ္သည္။ ေလျဖတ္ျခင္း၏ ၈၅ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ ဦးေႏွာက္တြင္း ေသြးေၾကာ ပိတ္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ၿပီး ၁၅ ရာခိုင္ႏႈန္းမွာ ဦးေႏွာက္တြင္း ေသြးေၾကာ ေပါက္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

ဦးေႏွာက္တြင္း ေသြးေၾကာပိတ္ ေနရာႀကီးလွ်င္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ေသြးေၾကာ ေပါက္လွ်င္ ေသာ္လည္းေကာင္း အထက္ပါ လကၡဏာမ်ား အျပင္ သတိလစ္ျခင္း၊ တက္ျခင္းမ်ားပါ ခံစားရႏိုင္သည္။ ဦးေႏွာက္ CT ကြန္ပ်ဴတာဓာတ္မွန္ ႐ိုက္ၾကည့္ပါက ေသြးေၾကာပိတ္ျခင္း ၊ ေပါက္ျခင္း ေတြ႕ရပါသည္။ ညာဘက္ေျခလက္ အားနည္းသြားခ်ိန္ တြင္ ဦးေႏွာက္ ဘယ္ဘက္ ေသြးေၾကာပိတ္ျခင္း၊ ေပါက္ျခင္း ေတြ႕ရပါသည္။ ဘယ္ဘက္ ဦးေႏွာက္သည္ ညာဘက္ မ်က္ႏွာ၊ ေျခ၊ လက္ ကိုထိန္းခ်ဳပ္ သကဲ့သို႔ ညာဘက္ ဦးေႏွာက္ သည္ ခႏၶာကိုယ္ ဘယ္ဘက္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ေသာ ေၾကာင့္ျဖစ္သည္။

ဦးေႏွာက္တြင္း ေသြးေၾကာႀကီးမ်ား ပိတ္ရျခင္းမွာ  ႏွလုံး  သို႔မဟုတ္  လည္ပင္းႏွင့္  ရင္ေခါင္းရွိ ေသြးေၾကာမႀကီး မ်ားမွ ေသြးခဲမ်ား၊  အဆီဖတ္မ်ား ျပဳတ္ထြက္၍ ဦးေႏွာက္တြင္း ေသြးေၾကာမ်ားတြင္ သြားပိတ္ျခင္း ေၾကာင့္ျဖစ္သကဲ့သို႔ ဦးေႏွာက္တြင္း ေသြးေၾကာမ်ား တြင္ ေသြးေၾကာနံရံမ်ား၊  အဆီဖတ္မ်ား ႏွင့္ ထူၿပီး ပိတ္လာျခင္းေၾကာင့္ လည္းျဖစ္သည္။

ဦးေႏွာက္တြင္း ေသြးယုိရာတြင္ ဦးေႏွာက္၏ အသားမ်ားတြင္ ေသြးယိုစီးျခင္းႏွင့္ ဦးေႏွာက္ကို ဖံုးအုပ္ထားေသာ  အေျမႇးပါးေအာက္ ေသြးယိုစီးျခင္းတို႔ ျဖစ္တတ္သည္။ ေသြးတိုးေရာဂါႏွင့္ ေသြးေပါင္ ေဆာင့္တက္ျခင္းသည္ ဦးေႏွာက္ ေသြးေၾကာ ေပါက္ေစေသာ    အဓိက အေၾကာင္းအရင္း ျဖစ္ၿပီး ေသြးယိုစီးသည့္ ေသြးမတိတ္ေသာ  ေသြးေရာဂါမ်ား ေၾကာင့္လည္း   ျဖစ္တတ္သည္။

အသက္ႀကီး လာျခင္းေၾကာင့္ ေသြးေၾကာမ်ား ပိတ္လြယ္၊     ေပါက္လြယ္လာျခင္း၊ အမ်ဳိးသားမ်ားႏွင့္ ေလျဖတ္္ေရာဂါ ရာဇ၀င္ မိသားစုတြင္ ရွိသူမ်ား၊ ယခင္ ေလျဖန္းဖူးသူ မ်ား၊ ႏွလံုး ေသြးေၾကာပိတ္၊ ေျခေထာက္ ေသြးေၾကာပိတ္ ေရာဂါ     ရွိသူမ်ားသည္ ေလျဖတ္ေ၀ဒနာ ခံစားရႏိုင္ေသာ အႏၲရာယ္ ရွိသူမ်ား ျဖစ္သည္။

ေသြးတိုး၊ ဆီးခ်ဳိ၊ ေသြးတြင္း အဆီမ်ား၊  ႏွလံုးေရာဂါရွိျခင္း တို႔သည္ ေလျဖတ္ေရာဂါ ျဖစ္ေစေသာ အေၾကာင္းအရင္းမ်ား ျဖစ္ၿပီး ကုသ၍ ထိန္းထားပါက ေလမျဖတ္ေအာင္ ထိုက္သင့္သေလာက္  ကာကြယ္ႏုိင္မည္ ျဖစ္သည္။   အရက္ အလြန္ေသာက္ျခင္း၊  ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း၊    အမ်ဳိးသမီးမ်ား သေႏၶတားေဆး ေသာက္ျခင္း၊   လႈပ္ရွားမႈ နည္းျခင္း၊ အထုိင္မ်ားျခင္း တို႔သည္လည္း ေလျဖတ္ျခင္းကို ျဖစ္ေစေသာ အေၾကာင္းမ်ား ျဖစ္သည္။

ေလျဖတ္ေရာဂါ ခံစားရပါက ေ၀ဒနာ ခံစားရသူ အေနျဖင့္ အသက္ဆံုး႐ံႈးႏိုင္ သကဲ့သို႔ နာတာရွည္ လူနာအေနျဖင့္ က်န္ရွိႏိုင္သည္။ အလုပ္ မလုပ္ႏိုင္ျခင္း၊ ေဆးကုသ စရိတ္မ်ား ကုန္ျခင္း၊    မိသားစု၀င္မ်ားမွ ျပဳစုရျခင္း တို႔ေၾကာင့္  စီးပြားေရး၊  လူမႈေရး ခက္ခဲမႈမ်ား ႀကံဳေတြ႕ ႏိုင္ပါသည္။

ေလျဖတ္ေရာဂါ ျဖစ္ပြားၿပီး ေနာက္ထပ္ ေလျဖတ္ႏုိင္မႈမွာ တစ္ႏွစ္တြင္ ၁၀ ေယာက္၌ တစ္ေယာက္ ျဖစ္ႏိုင္ေျခရွိသျဖင့္     ထပ္မံ ေလမျဖတ္ရန္    ကာကြယ္သည့္ ေဆးမ်ား ေသာက္ထား ရပါမည္။ ေသြးေပါင္ေသခ်ာ ထိန္းထားျခင္း၊     ဆီးခ်ဳိ မတက္ေအာင္ ေဆးမ်ား ေသခ်ာေသာက္ျခင္း၊    အစားအေသာက္ ဆင္ျခင္ျခင္း၊ အဆီမ်ား ေလွ်ာ့စားျခင္း၊  ေသြးတြင္း အဆီက်ေဆးမ်ား   ပံုမွန္ ေသာက္ျခင္း၊ ေသြးက်ဲ ေဆးေသာက္ျခင္းတို႔ ေသခ်ာ ျပဳလုပ္ရပါမည္။ ကိုယ္လက္အဂၤါ ျပန္လည္ သန္စြမ္းရန္ ဦးေႏွာက္ အာ႐ံုေၾကာ ႏွင့္ႂကြက္သား မ်ားကို  လႈ႔ံေဆာ္ေပးသည့္ ေလ့က်င့္ခန္း မ်ားကို ပညာရွင္မ်ားႏွင့္ တိုင္ပင္ ၿပီး ျပဳလုပ္ရပါမည္။

ေလျဖတ္ခ်ိန္တြင္ ေသြးေၾကာပိတ္ျခင္း အတြက္     ေသြးခဲေပ်ာ္ေဆးမ်ား ေပး၍  ေကာင္းမြန္ လာႏိုင္ေသာ္လည္း ေလျဖတ္ၿပီး သံုးနာရီအတြင္း ေပးမွသာ ေဆးစြမ္းျခင္း၊ ဦးေႏွာက္တြင္း ထိခိုက္မႈ ေသးလြန္း၊ႀကီးလြန္း လွ်င္ ေပးမရသည့္အျပင္ ခႏၶာကိုယ္တြင္း ေသြးယိုစီးမႈမ်ား ရွိျခင္းႏွင့္   မၾကာခင္က ခြဲစိတ္မႈမ်ား လုပ္ထားပါက ေဆးေပး၍မရ ႏိုင္ပါ။ ေဆးတန္ဖိုး ႀကီးျခင္းႏွင့္ ေလျဖတ္ လူနာတိုင္းေပးရန္ မကိုက္ညီျခင္း တို႔ေၾကာင့္ မူလကပင္ ေလမျဖတ္ေအာင္ ကာကြယ္သည့္ နည္းလမ္းမ်ားကို       ေသခ်ာလိုက္နာ ေဆာင္ရြက္ သင့္သည္။

အရက္၊ေဆးလိပ္ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ ပံုမွန္ ကိုယ္လက္လႈပ္ရွား အားကစားျပဳျခင္း၊ ေန႔စဥ္နာရီ၀က္ခန္႔ ပံုမွန္ လမ္းေလွ်ာက္ျခင္း၊ အဆီမ်ားေသာ အစာမ်ား၊ အငန္ကဲေသာ အစာမ်ား၊ ခ်ဳိလြန္းေသာ အစာမ်ား ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း တို႔ကို  ျပဳလုပ္သင့္သည္။   စိတ္ဖိစီးမႈ ေလ်ာ့က်ေစမည့္ က်င့္စဥ္မ်ား ျပဳလုပ္သင့္သည္။ ေန႔စဥ္ဘ၀တြင္ လုပ္ေဆာင္မႈ မ်ားကို သတိထား၍ သိေနေအာင္ ေလ့က်င့္သင့္သည္။

မိမိ၌ ေသြးတိုး၊ ဆီးခ်ဳိ၊ ႏွလံုးေရာဂါမ်ား ရွိပါက သက္ဆိုင္ရာ ကၽြမ္းက်င္ ပညာရွင္မ်ား ႏွင့္ျပ၍ ပံုမွန္ေဆးေသာက္ ထိန္းထားသင့္သည္။ ေသြးတြင္း အဆီမ်ား ေနပါက ေသြးတြင္းအဆီက် ေဆးမ်ား ေသာက္ထား သင့္သည္။ မိမိ၌ ေသြးတိုး၊ ဆီးခ်ဳိ၊ ႏွလုံးေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ႏွင့္ ေသြးတြင္းအဆီ မ်ားျခင္း ရွိ၊မရွိ ႏွစ္စဥ္ပံုမွန္ က်န္းမာေရး စစ္ေဆးမႈမ်ားျပဳလုပ္သင့္သည္။ ေလျဖတ္ ႏိုင္ေျခမ်ားပါက ေသြးက်ဲေဆး ေသာက္ၿပီး ကာကြယ္ထား သင့္သည္။

လူသားအားလံုးသည္ ေလျဖတ္ အႏၲရာယ္ မွကာကြယ္ရန္၊ ထပ္မံ မျဖစ္ပြားရန္ ကာကြယ္ေရး နည္းလမ္းမ်ားကို  စနစ္တက် လိုက္နာ ေဆာင္ရြက္ရန္ လိုအပ္ပါေၾကာင္း   ကမၻာ့ေလျဖတ္ ေရာဂါေန႔ ( World Stroke Day ) အထိမ္းအမွတ္ အျဖစ္ ေရးသားတိုက္တြန္း လိုက္ရပါသည္။   ။

 

ေဒါက္တာ ဥမၼာေစာ

ဓာတ္ပံု - အင္တာနက္

Crd : mwd daily