ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေသြးတိုးေရာဂါ

 

ကိုယ္၀န္ေဆာင္ေသြးတိုးေရာဂါ

 

ေသြးတိုးေရာဂါဟာ လူကို မကူးစက္နိုင္တဲ့ နာတာရွည္ ေရာဂါတစ္ခု ျဖစ္တယ္။  ကိုယ္၀န္ေဆာင္ မိခင္ ေသြးတိုးရင္ ကိုယ္၀န္ဆိပ္ တက္ျခင္း၊ ကိုယ္၀န္ ပ်က္က်ျခင္း၊ ကေလးေစာေစာ ေမြးျခင္း၊ ေပါင္မျပည့္ လမေစ့ ေမြးျခင္းတို့ ျဖစ္ေစတယ္။ မိခင္ေရာ၊ ကေလးပါ က်န္းမာေရး ဒုကၡေရာက္ နိုင္တယ္။ သိပ္ဆိုးရင္ အခ်င္းကေန ကေလးဆီ အာဟာရပို့တဲ့ အခါ ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈရိွကာ ရသင့္တဲ့ အာဟာရမရလို့ ကေလးၾကီးထြားမႈ ေနွးေစတယ္။

ကိုယ္၀န္ရိွ၊ မရိွစစ္ေဆးဖို့ လိုသလို  ေသြးတိုးေရာဂါ စဲြကပ္ရင္  မိမိဗိုက္အပ္တဲ့ ေဆးရံု၊ ေဆးခန္းျပန္ျပဖို့ လိုတယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ အမ်ိဳးသမီး တက္ရင္ ေသြးဆိပ္ တက္ျခင္း ျဖစ္တတ္ရာ -

(၁) ဦးေနွာက္ေရာင္ နိုင္တယ္။ ဦးေနွာက္ ေသြးေၾကာျပတ္၊ ဦးေနွာက္ ရုတ္တရက္ တိုက္ခိုက္ခံရျပီး အသက္ဆံုး နိုင္တယ္။

(၂) ေသြးတိုးမ်ား လြန္းတဲ့အတြက္ အဆုတ္မွာ ေရမ်ားလာတယ္။ ေသြးတိုးေၾကာင့္ နွလံုး ရုတ္တရက္ အလုပ္ မလုပ္ဘဲ Acute Hypertensive Heart Failure ျဖစ္ကာ အဆုတ္မွာ ေရမ်ားလာတယ္။ ေသဆံုးနိုင္ ပါတယ္။

(၃) ကေလးေတြမွာ (RDS – Respinatory Distress Syndrome) ရိွသလို၊ ေသြးတိုးျပင္းထန္တဲ့ မိခင္မွာ ခံစားရတယ္။

(၄) ေသြးတိုးလြန္းရင္   အသည္း အလုပ္မလုပ္ဘဲ  အသည္းပ်က္စီးျခင္း Liver Failure ျဖစ္ကာ အသည္း ကလာပ္စည္းေတြ ပ်က္စီးသြားနိုင္ ပါတယ္။

(၅) ေက်ာက္ကပ္မွာ ေက်ာက္ကပ္ ေသြးလွည့္ပတ္ စီးဆင္းမႈ ခ်ိဳ႕ယြင္းသြားလို့ ေက်ာက္ကပ္ အလုပ္မလုပ္ နိုင္သလို ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ ( Renal Failure) နဲ့ ဒုကၡေရာက္နိုင္၊ ေသဆံုးနိုင္ပါတယ္။

(၆) ျပင္းထန္တဲ့ ေသြးတိုးဟာ   ခနၶာကိုယ္ရဲ့အဂၤါ အစိတ္အပိုင္းေတြ အားလံုး၊ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ စနစ္ေတြ အားလံုး၊ အလုပ္လုပ္ေနတဲ့ ရင္ေသြးရဲ့ စနစ္အားလံုး ပ်က္ယြင္းသြားျပီး ရင္ေသြး ေသဆံုးနိုင္တယ္။ ေသြးမွာ ပါတဲ့ ၀တၳဳ ပစၥည္းေတြ၊ ေသြးခဲေစတတ္တဲ့ ပစၥည္းေတြ၊ ေသြးမွာပါတဲ့ အေျခခံျဖစ္တဲ့    ေသြးနီဥ၊ ေသြးျဖူဥ၊ ေသြးဥမႊား စတာေတြ အကုန္လံုး ေယာက္ယက္ခတ္ျပီး  ေသြးမခဲတဲ့ေရာဂါ ျဖစ္ေစတယ္။   တစ္ကိုယ္လံုး အေရျပားေအာက္မွာ ေသြးျခည္ဥ ေနမယ္။ ေသြးေၾကာငယ္ေလး ေတြကေန ေသြးေတြ စိမ့္ထြက္မယ္၊ နွာေခါင္းေသြး ၀င္မယ္၊သြားဖံုးေသြး ထြက္မယ္၊ အစာအိမ္ အူလမ္း လမ္းကေန ေသြးထြက္မယ္။ ယင္းကို ဒီအိုင္စီ (Disseminated Intravascular Clotting) ဟုေခၚျပီး တစ္ကိုယ္လံုးက ေသြးခဲတဲ့စနစ္ ပ်က္စီးသြားျပီး ေသြးယိုစိမ့္ေရာဂါ ျဖစ္နိုင္ပါတယ္။

(၇) ေသြးတိုးေၾကာင့္   ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးျခင္း  (Help Syndrome) ဆိုးရြားလာနိုင္တဲ့ အနၱရာယ္ေတြ သိထားရမယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္မွာ ေသြးတိုးဒုကၡေပး နိုင္သလို ကိုယ္၀န္ေဆာင္က ေသြးတိုးအေပၚ ပိုဆိုးလာတယ္။ က်န္းမာေရး ၀န္ထမ္းေတြက တစ္ဆင့္ က်န္းမာေရး အသိဥာဏ္ေပးတဲ့ အခါ မိသားစုေတြ သိထားရမယ္။ ေသြးတိုးမိခင္ကို ေစာေစာစီးစီး ကိုယ္၀န္အပ္ရ ပါမယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ ေသြးတက္ျခင္း ျဖစ္လို့ အလားအလာ မ်ားတယ္။

နဂိုကတည္းက ဗီဇအရ၊ မိဘမ်ိဳးရိုးအရ၊ ကိုယ္၀န္ မရိွခင္ကတည္းက၊ အပ်ိဳအရြယ္ ကတည္းက ေသြးတိုး ရိွသူေတြ၊ အေၾကာင္း အမ်ိဳးမ်ိဳးေၾကာင့္ ေသြးတိုးေရာဂါ ျဖစ္ေနတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ အထူးသျဖင့္ ေက်ာက္ကပ္ ေရာဂါေၾကာင့္ ျဖစ္ဖို့မ်ားတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါတို့၊ အျခားကိုယ္တြင္း အကိ်တ္ဂလင္း   (Endocrine) ခ်ိဳ႕ယြင္းတာေၾကာင့္ ေသြးတိုးျဖစ္ေနတဲ့ အမို်းသမီးေတြ၊ အရင္ကိုယ္၀န္မွာ တုန္းက ေသြးတိုးရိွ ခဲ့တယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္စဥ္ ကိုယ္၀န္ဆိပ္ တက္ခဲ့တယ္။ ဒုတိယကိုယ္၀န္ မွာ ေသြးတိုးပိုတက္ဖို့ မ်ားပါတယ္။ သားဦးကိုယ္၀န္ ေဆာင္ ထားရတဲ့ အမ်ိဳးသမီးေတြ အရင္ေသြးတိုးရိွခဲ့ သို့မဟုတ္ မရိွခဲ့ရင္၊ ကေလးငါးေယာက္ နဲ့အထက္ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ မိခင္ေတြ ယင္းအမ်ိဳးသမီး ေတြအေန

နဲ့ကိုယ္၀န္ရိွခိ်န္မွာ ေသြးတိုးက တက္လာနိုင္တဲ့ အတြက္ အနၱရာယ္မ်ားတဲ့ အုပ္စုအေနနဲ့   ပိုျပီး ဂရုစိုက္သင့္ ပါတယ္။ မိခင္ေကာင္းဟာ အသက္ ၁၈ နွစ္မျပည့္ ေသးဘူး။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ ေသြးတိုးေရာဂါ ရိွေနတယ္ ဆိုရင္   အသက္အနၱရာယ္ က်ေရာက္နိုင္တဲ့ မိခင္ စာရင္းမွာပါ၀င္ ေနလို့ ရိုးရိုးေဆးရံုမွာ မတက္သင့္ဘူး။  ေဆးရံုေဆးခန္း ျပရမယ္။ ခဲြစိတ္ေမြးဖြားဖို့ လိုေကာင္း လိုတတ္ပါတယ္။

တန္ဖိုးမျဖတ္နိုင္တဲ့ လူ့အသက္ နွစ္ေခ်ာင္းကယ္တင္ ေပးနိုင္ေရး ေဆးရံုမွာ ေမြးရမယ္။ ေဆးရံုေရာက္ျပီ ဆိုရင္ အစားအစာ၊ ေသာက္ရမယ့္ ေဆးတို့ကို စနစ္တက် မွန္မွန္ကန္ကန္  ညႊန္ၾကားေပး နိုင္သလို၊ အထဲက ကေလးကို လအနုအရင့္ အလိုက္ ေမြးတဲ့ထိ၊ တစ္ပတ္တစ္ခါ၊ နွစ္ပတ္တစ္ခါ စစ္ေဆးတဲ့ နည္းနဲ့ စစ္ေဆးရမယ္။ အာထရာေဆာင္း ရိုက္တာ၊   ဆီးေသြးစစ္တာ၊ ေသေသခ်ာခ်ာ ကုသေပးသင့္ ပါတယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ ေနာက္ဆက္တဲြ ျပႆနာ ျဖစ္ေပၚလာဖို့  အခြင့္အေရး နည္းသြားမွာ ျဖစ္ပါတယ္။

ကိုယ္၀န္ရိွလာရင္ တတ္ကြ်မ္းနားလည္တဲ့ ဆရာ၀န္ ဆီကို ေစာေစာသြား ဗိုက္အပ္ျပီး မိသားစုဆရာ၀န္ ကေန သားဖြားမီးယပ္ အထူးကုဆရာ၀န္ အထိ ညႊန္ေပးတဲ့ အတိုင္း သြားေရာက္ျပသ ရမယ္။ ဆရာ၀န္နဲ့ ပံုမွန္ျပသ လိုအပ္တဲ့ ကုသမႈ၊ ကာကြယ္ေဆး ထိုးနံွမႈေတြ ျပဳထားရင္ စိတ္ေအးရမယ္။

ကိုယ္၀န္ေဆာင္ ေသြးတိုးေရာဂါ ဟာ သားဦးမိခင္ ၁၀၀ မွာ ၁၀ ေယာက္မွ ၁၅ ေယာက္ထိ ျဖစ္တတ္သလို သားေနွာင္း မိခင္ေတြမွာ ၁၀၀ မွာ နွစ္ေယာက္ ကေန ငါးေယာက္ထိ ျဖစ္တတ္တယ္။ ကိုယ္၀န္ေဆာင္ ေသြးတိုးေရာဂါဟာ    ပံုမွန္လူနာထက္ ကိုင္တြယ္ရ၊ မွန္းဆရ၊ ကုသရ မတူတာေလးေတြ ရိွပါတယ္။ ပံုမွန္ လူတစ္ေယာက္ အေနနဲ့    အေပၚေသြး  ၁၄၀၊ ေအာက္ေသြး ၉၀ နွစ္ခုစလံုး ျဖစ္ေစ တစ္ခုခုျဖစ္ေစ၊ တက္ေနျပီ ဆိုရင္   ေသြးတိုးေရာဂါ ျဖစ္ေနတယ္။

ကိုယ္၀န္ေဆာင္ အမ်ိဳးသမီးေတြ မွာလည္း ဒီသေဘာပါပဲ။ ကိုယ္၀န္ မေဆာင္စဥ္၊ လနုစဥ္မ်ားမွာ ဆရာ၀န္ တစ္ဦးဦးထံမွာ၊ ေဒသနၱရမွာ၊ ေက်းလက္ ေဆးခန္းမွာ ဗိုက္အပ္ဖို့ ျပင္ရင္း ေသြးေပါင္ခိ်န္၊ ကေလးနွလံုး ခုန္သံ၊ ကိုယ္အေလးခိ်န္ မွန္မွန္ခိ်န္ဖို့ လိုအပ္လွ ပါတယ္။ နွလံုးတစ္ခ်က္ ခုန္တိုင္း နွလံုးက ထုတ္လႊတ္ေပးတဲ့ ထုထည္အားနဲ့    ေသြးဖိအား အျမင့္ဆံုး ေရာက္ရိွ (အေပၚ)ျပီး နွလံုးၾကြက္သား ေလ်ာ့ေနခိ်န္မွာ အနိမ့္ဆံုး (ေအာက္) ေရာက္ရိွ သြားတယ္။ ေသြးေပါင္ခိ်န္(၁၄၀/ ၉၀) မီလီမီတာ ျပဒါးထက္ပိုတဲ့ ဘယ္အေျခအေန ကိုမဆို ေသြးတိုးလို့ သတ္မွတ္နိုင္တယ္။ ေနထိုင္ စားေသာက္မႈ နဲ့ဆိုင္ျပီး ၁၀ ရာခိုင္နႈန္းက မ်ိဳးရိုး သို့မဟုတ္ ကိုယ္၀န္ ရိွလို့ျဖစ္နိုင္ ပါတယ္။

စားသင့္အစာ။  ေသြးေၾကာက်ဥ္းတာ ကာကြယ္ဖို့ ဓာတ္တိုးဆန့္က်င္ ပစၥည္း (Antioxidants) ၾကြယ္၀တဲ့ အစာျဖစ္တဲ့ သစ္သီး၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ စားသံုးသင့္ သလို အဆန္၊ အခံြမာသီးအေစ့ ေတြက ဗီတာမင္အီး ၾကြယ္၀တယ္။ ယင္းအစားအစာ ထဲက ငါးမ်ိဳးစား သံုးသင့္တယ္။ အဆီမ်ားတဲ့ငါး၊  ပင္လယ္ငါး စားေပးရမယ္။ ဆယ္လ္မြန္၊ တူနာ၊ မက္ကာရယ္၊ ဆာဒင္းနဲ့ ပင္လယ္ငါးေတြမွာ အိုမီဂါ(၃)နဲ့ မက္တီအက္စစ္ ပါ၀င္လို့ ေသြးတိုးေရာဂါ သက္သာေစတယ္။ ေသြးဖိအား ေလ်ာ့နည္းေစျပီး   ခနၶာကိုယ္ထဲက  မေကာင္းတဲ့ ကိုယ္လက္စထေရာ ကို သန့္စင္ေပးတယ္။ ေသြးခဲေစမယ့္ အလားအလာ ကိုလည္း ေလွ်ာ့ခ်ေပးပါတယ္။

အေကာင္းဆံုး။  အမွ်င္ဓာတ္ ၾကြယ္၀တဲ့ ေကြကာ၊ ေခါက္ဆဲြေျခာက္၊ ထမင္းနဲ့ေပါင္မုန့္ ပံုမွန္စားေပး ရမယ္။ အေပ်ာ့စား အဆီမ်ားတဲ့ အသားမလိုင္ ပါတဲ့ နြားနို့၊ နို့ထြက္ပစၥည္း၊ ကိတ္မုန့္၊ ဘီစကြတ္နဲ့ မာဂ်ရင္း ေလွ်ာ့စားရမယ္။

အၾကံျပဳခ်င္တာ ကေတာ့ ခ်က္ျပဳတ္ရာမွာ ျဖစ္ျဖစ္၊  စားေသာက္ရာမွာ ျဖစ္ျဖစ္၊   အစားအစာထဲကို  ဆား၊ ငံျပာရည္ ထပ္ထည့္ မစားသင့္ပါဘူး။   ဆားပါတဲ့ အငန္ကဲတဲ့ အစားအေသာက္နဲ့ မုန့္ေတြကို အတတ္နိုင္ဆံုး ေလွ်ာ့စားရမယ္။

ၾကက္အူေခ်ာင္း၊ ၀က္အူေခ်ာင္း၊ အမဲအူေခ်ာင္း၊ ၀က္ေပါင္ေျခာက္၊ ၀က္ဆားနယ္ ေျခာက္၊ အာလူးေခ်ာင္းေၾကာ္၊ ဆားထည့္ထားတဲ့ အခံြမာအသီးေတြ ေလွ်ာ့စားရမယ္။ ျပဳျပင္စီမံထားတဲ့ စြပ္ျပဳတ္၊ ဆားစိမ္သည့္ ငါးပိ၊ ငါးေျခာက္ေတြမွာ   ဆားပါ၀င္မႈမ်ားတဲ့ အတြက္ ဆင္ျခင္သင့္ပါတယ္။

ပိုတက္စီယမ္ သတၱုဓာတ္ၾကြယ္တဲ့ ငွက္ေပ်ာသီး ဖီးၾကမ္း တစ္ေန့သံုးလံုး စားေပးသင့္ပါတယ္။  အမွ်င္ဓာတ္လည္း ပိုမ်ားလို့  ၀မ္းမွန္ေစတဲ့ အျပင္ ပိုတက္စီယမ္ ပါလို့ေသြးဖိအားကို ထိန္းညိွေပး ပါတယ္။ ယင္းအစားအစာ ေတြဟာ   ခနၶာကိုယ္ထဲက  ဆားဓာတ္ကို ဖယ္ရွားေပး နိုင္ပါတယ္။

ေသာက္ေဆး။ ဆီးရႊင္ေဆး ( Diuretics ) ကိုေပးနိုင္ျပီး  ေက်ာက္ကပ္ထဲက ပိုလံွ်ေနတဲ့ အရည္ေတြ ဖယ္ေပးနိုင္တာ၊ ေသြးေၾကာေတြနဲ့ ခုခံအားကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးနိုင္ ပါတယ္။

ဘီတာဘေလာ့တာ။ နွလံုးအခုန္ျမန္ ျခင္းကိုေနွးေစျပီး နွလံုးၾကြက္သား ကံု့်အားကို ခ်ေပးတယ္။ ေဗဆိုဒိုင္ ေလတာ ေသြးလႊတ္ေၾကာေတြ ခဲ့်ေပးျပီး ေသြးတိုး က်ေစတယ္။ ေအစီအီး ဆန့္က်င္ေဆး ( ACE inhibitors ) ေသြးေၾကာက်ယ္ ေစတဲ့ေဆး အေနနဲ့ေရာ၊  ဆီးရႊင္ေဆး အေနနဲ့ပါ အက်ိဳးအာနိသင္ ထိေရာက္မႈရိွတယ္။ ေသြးဖိအားဟာ ရံဖန္ရံခါ ပံုမွန္ျဖစ္သြား ေပမယ့္  ေဆး၀ါးပံုမွန္ ေသာက္ဖို့ အစာေရွာင္ဖို့ လိုအပ္မွာပဲ ျဖစ္တယ္။  အိပ္ခိ်န္မွန္ဖို့၊  ေန့လယ္တစ္ေရး အိပ္ဖို့ လိုပါတယ္။   ။

 

ေဒါက္တာလြင္သန့္

ဓာတ္ပံု - အင္တာနက္

ခရက္ဒစ္ - mwddaily