နာတာရှည် အဆုတ်ပွလေပြွန်ကျဉ်းရောဂါ သတိပြုကာကွယ်ကုသပါ

  နာတာရှည် အဆုတ်ပွလေပြွန်ကျဉ်းရောဂါ သတိပြုကာကွယ်ကုသပါ 

နာတာရှည် အဆုတ်ပွ လြွေပန်ကျဉ်း ရောဂါသည် လူတို့၏အဆုတ်၊ လေပြွန်များ တွင် အမြဲရောင်ရမ်း နေစေကာ  လေဝင်၊   လေထွက် လမ်းကြောင်းတို့ ကျဉ်းသွားခြင်း ကြောင့် ဖြစ်ရသော ပြဿနာဖြစ်သည်။   နာမည်ပါအတိုင်း နာတာရှည် အဆုတ်ရောဂါ တစ်မျိုး ဖြစ်သည်။ တဖြည်းဖြည်း ရောဂါဆိုးရွား နိုင်သည်။ အားလုံး သိထားကြသော ပန်းနာရင်ကျပ် ရောဂါနှင့်မတူ  ကွဲပြားသည်။ ရင်ကျပ်ရောဂါ သည် ဓာတ်မတည့်သော အကြောင်းအရာ တစ်ခုကြောင့် ချက်ချင်း အဆုတ်လေပြွန်များ တစ်ခဏအတွင်း ကျဉ်းမြောင်း လာမှုကြောင့် ရောဂါဝေဒနာ ခံစားရသည်။ ရင်ကျပ်ရောဂါနှင့် တူသလိုလိုနှင့် ကွဲပြားသည်။

နာတာရှည် အဆုတ်လေပြွန်ကျဉ်း ရောဂါ၏ အဓိကလက္ခဏာ များမှာ    ချောင်းဆိုးခြင်း၊ မောခြင်း၊  မောပန်း လွယ်ခြင်းနှင့်  ချောင်းဆိုး သလိပ်ပါခြင်း တို့ဖြစ်သည်။ နာတာရှည် လေပြွန်များ ရောင်ရမ်းကာ   ကျဉ်းလာမှု တို့ကြောင့် အသက်ရှူ လိုက်တိုင်း တရွှီရွှီနဲ့ သံစုံကြားရ တတ်သည်။ ရောဂါဝေဒနာ ဆိုးရွားလာမှုက မိမိတို့၏ နေ့စဉ်လှုပ်ရှား သွားလာနေထိုင်မှု များ ထိခိုက် လာရသည်။ ကန့်သတ်သွား ရသည်။ အနည်းငယ် လမ်းလျှောက်ရုံမျှ၊     ကိုယ့် အဝတ်အစားကို ၀တ်လိုက်ရုံမျှပင်  မခံမရပ် နိုင်အောင်  လှိုက်၍ မောလာရသည်။ လေငတ်လာသည်။ အချိန်တိုင်း မောနေသောကြောင့် စိတ်ဓာတ် ခွန်အားများပါ ထိခိုက်လာရသည်။ နာတာရှည် ချောင်းဆိုးခြင်း က   တစ်နှစ်တာ ပတ်လုံး   သုံးလထက် ပိုကာ ခံစားနေရပြီး နှစ်နှစ်အထိ ရှိလာလျှင် နာတာရှည် အဆုတ်ပွ လေပြွန်ကျဉ်း ရောဂါ ဖြစ်နိုင်သည်။

နာတာရှည်အဆုတ်ပွ လေပြွန်ကျဉ်းရောဂါ ဖြစ်ပွားရသော အဓိက အကြောင်းရင်းမှာ ဆေးလိပ် သောက်ခြင်းကြောင့် ဖြစ်သည်။    ဆေးလိပ်နှင့် ဆေးရွက်ကြီး တို့တွင် ပါ၀င်သော ဓာတ်ပစ္စည်းများ၊ ၎င်းတို့ လောင်ကျွမ်းမှုကြောင့် ဖြစ်ပေါ်လာသော တုံ့ပြန်ဓာတ် များက အဆုတ်နှင့် လေပြွန်တို့ကို အချိန်ကြာမြင့်စွာ ထိတွေ့မှု ဖြစ်သည်။ ထိုမှတစ်ဆင့် နာတာရှည် ရောင်ရမ်းမှုများ ဖြစ်ပေါ်စေသည်။

အဆုတ်လေပြွန်များ ကျဉ်းမြောင်းလာရပြီး အဆုတ် အသားများ ပျက်စီးစေသည်။ ဆေးလိပ်၊ ဆေးပေါ့လိပ်များ မသောက်ပါဘဲ မီးခိုးငွေ့များနှင့် အမြဲထိတွေ့ နေရသူများ၊ လေထု ညစ်ညမ်းခြင်း၊ ထမင်းဟင်းချက် ရာတွင် ထင်းမီးခိုး၊ မီးသွေးမီးခိုးများ အမြဲထိတွေ့ နေရသူများ တွင်လည်း နာတာရှည် အဆုတ်ပွ လေပြွန်ကျဉ်း ရောဂါ   ဖြစ်နိုင်သည်။

သဘာဝ တွင်းထွက်များ၊ ဓာတ်ငွေ့များ တူးဖော်ခြင်း၊ ကျောက်မိုင်းများ၊ ချည်မျှင်နှင့် အထည်စက် စသည်တို့၏ လုပ်ငန်းခွင် နောက်ဆက်တွဲ ကျန်းမာရေး ပြဿနာတို့တွင် နာတာရှည် အဆုတ်ပွ လေပြွန်ကျဉ်း ရောဂါ ပါ၀င်သည်။

တစ်ခါက အဘွားတစ်ယောက် နာတာရှည် အဆုတ်ပွ လေပြွန်ကျဉ်း ရောဂါနှင့် ဆေးရုံကို လာရောက်ပြသ၍ ရောဂါရာဇဝင် မေးကြည့်ရာ အဘွားက ဆေးလိပ်လုံးဝ မသောက်ပေ။ သို့ပေမယ့် အဘွားက မိရိုးဖလာ နတ်ကွန်းတွင် နေထိုင် အလုပ်လုပ် နေသော   နတ်ထိန်း ဖြစ်နေသည်။ နေ့စဉ် နတ်ကွန်းလာသူ များ၏ ပူဇော်ပသမှုတွင် ကူညီဆောင်ရွက် ပေးရသူဖြစ်သည်။ နေ့စဉ်နှင့် အမျှ အသုံးပြု နေသော အမွှေးတိုင်များ၊ ခြင်ဆေးခွေ များကိုလည်း သတိထားသင့်ပြီဟုအကြံပြု ပါရစေ။ မျိုးရိုးကြောင့်လည်း    နာတာရှည် အဆုတ်ပွ လေပြွန်ကျဉ်း ရောဂါဖြစ်နိုင်သည်။

ကမ္ဘာ့လူဦးရေ    သန်းပေါင်း များစွာသည် နာတာရှည် အဆုတ်ပွ လေပြွန်ကျဉ်း ရောဂါကို ခံစားနေရသည်။ ဒေသတစ်ခုနှင့် တစ်ခု ဖြစ်ပွားမှု နှုန်းလည်း မတူညီကြပေ။ ၂၀၁၉ ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံ ပြည်သူ့ကျန်းမာရေး တက္ကသိုလ်မှ ပြုလုပ်ထားသော     စစ်တမ်းအရ   ဖြစ်ပွားနှုန်းမှာ စစ်တမ်း လူဦးရေ၏ ၄ ဒသမ ၂ ရာခိုင်နှုန်း ရှိသည်။ ၂၀၁၈ ခုနှစ် မြန်မာနိုင်ငံ ကျန်းမာရေး သတင်း အချက်အလက ်ဌာနခွဲ၏ စာရင်းအရ သေဆုံးမှု အကြောင်း အားလုံး၏ ၃ ဒသမ ရ ရာခိုင်နှုန်းမှာ နာတာရှည် အဆုတ်ပွ လေပြွန်ကျဉ်း ရောဂါကြောင့် ဖြစ်သည်။

၂၀၁၅ ခုနှစ်တွင် ကမ္ဘာ့လူဦးရေ၏ ၂ ဒသမ ၄ ရာခိုင်နှုန်းသည် နာတာရှည် အဆုတ်ပွ လေပြွန်ကျဉ်းရောဂါ ဖြစ်ပွားခဲ့သည်။ လူပေါင်း ၃ ဒသမ ၂ သန်းအထိ အဆိုပါ ရောဂါကြောင့် အသက် ဆုံးရှုံးခဲ့ရသည်။ အသက် ၄၀ နှစ်အထက် ကျား၊မ မရွေး ဖြစ်ပွားနိုင်ပြီး နာတာရှည် ဝေဒနာရှင်အဖြစ် ရောက်သွား နိုင်သည်။ နာတာရှည် အဆုတ်ပွ လေပြွန်ကျဉ်း ရောဂါ သည် မဖြစ်ခင်က ကြိုတင် ကာကွယ်ရမည့် ရောဂါ ဖြစ်သည်။ ရောဂါဖြစ်ပွားပြီးမှ ကုသလျှင် အကျိုး သက်ရောက်မှု နည်းနိုင်သည်။ ကာကွယ်ခြင်းက ကုသခြင်းထက် ပိုအရေးကြီးသည်။   အဓိက ကာကွယ်၍ ရသည်မှာ  ဆေးလိပ်၊ ဆေးပေါ့လိပ် ရှောင်ရှားရမည်။ မိမိ ပတ်ဝန်းကျင် အနီးအနား တွင်  ဆေးလိပ်သောက် နေသူများ ရှိနေပါက မိမိသည် ကိုယ်တိုင် ဆေးလိပ်မသောက်ဘဲ ဆေးလိပ်နှင့် ဆေးလိပ်ငွေ့ အန္တရာယ်တို့ကို ထပ်တူ ခံစားရနိုင်သည်။ ပတ်ဝန်းကျင် လေထုသန့်ရှင်းရေး၊ လုပ်ငန်းခွင် ပတ်ဝန်းကျင် သန့်ရှင်းရေး သည်လည်း နာတာရှည် အဆုတ်လေပြွန်ကျဉ်း ရောဂါ ကာကွယ်ရေး အတွက် အရေးပါသည်။

နာတာရှည် အဆုတ်ပွ လေပြွန်ကျဉ်း ရောဂါတွင် နောက်ဆက်တွဲ ကျန်းမာရေး ပြဿနာများစွာ ရှိသည်။ လေပြွန်များ ရောင်ရမ်းခြင်းကြောင့် ကျဉ်းမြောင်းလာကာ နောက်ပိုင်းတွင် လေအိတ်လေး များကို  ထိခိုက်လာနိုင်သည်။  လေဝင်၊ လေထွက် ခက်ခဲခြင်းကြောင့် လေမဝသော ခံစားမှုများ သိသာလာသည်။ အဆုတ်လည်း ပွလာသည်။    ပျက်စီးလာသည်။    ထိုမှတစ်ဆင့် တဖြည်းဖြည်း ဆိုးရွား လာနိုင်ကာ အဆုတ် သွေးကြောတွင် သွေးတိုးခြင်း၊ ညာဘက်နှလုံး အားနည်းခြင်း၊  အဆုတ် မကောင်းခြင်းကြောင့် နှလုံးထိခိုက်ခြင်းတို့ ဆက်တိုက် ဖြစ်ပွားလာ နိုင်သည်။    အသက် အန္တရာယ်ကို    အချိန်မရွေး ခြိမ်းခြောက် နိုင်သည်။

နာတာရှည် အဆုတ်ပွ လေပြွန်ကျဉ်း ရောဂါ ဝေဒနာရှင်တို့၏ ချက်ချင်း ရောဂါပြင်းထန်မှု က အရေးကြီးသည်။ ရာသီဥတု ပြောင်းလဲခြင်းနှင့် အသက်ရှူ လမ်းကြောင်းမှ တစ်ဆင့်   ကူးစက်တတ်သော ရောဂါပိုးတို့ကြောင့် ချက်ချင်းရောဂါ ပြင်းထန်နိုင်သည်။ နာတာရှည် ရောဂါတစ်မိုျး ဖြစ်သောကြောင့် ရောဂါပိုးမွှား တို့က ၀င်လွယ် သေးသည်။ ရာသီပေါ် တုပ်ကွေး သည်လည်း နာတာရှည် အဆုတ်ပွ လေပြွန်ကျဉ်း ရောဂါကို ချက်ချင်းရောဂါ ပြင်းထန်စေသည်။

နာတာရှည် အဆုတ်ပွ လေပြွန်ကျဉ်း ရောဂါကို ကုသမှု နည်းလမ်းများစွာ ဖြစ်ထွန်း တိုးတက်လျက် ရှိသည်။ မိသားစု ကျန်းမာရေး ဆရာဝန်၊ အထွေထွေ အထူးကု ဆရာဝန်၊ ပြန်လည် သန်စွမ်းရေးဆိုင်ရာ အထူးပြု ဆရာဝန်နှင့် အဆုတ်နှင့် ရင်ခေါင်းဆိုင်ရာ ဆေးကုသမှု ပါရဂူများက စုပေါင်းကုသ ရမည်။

ဆေးဖြင့်ကုသခြင်း အပြင် အခြားသော ကုသမှု နည်းလမ်းများ ပါ၀င်သည်။ ကုသသော ဆေးဝါး တွင်လည်း အဆုတ်လေပြွန် ချဲ့ဆေးနှင့် လေပြွန် အရောင်ကျဆေး တို့      အဓိက ပါ၀င်သည်။ သောက်ဆေးအပြင် ရှူဆေးများဖြင့် ကုသရသည်။ အချို့ ဆေးကုသမှုတွင် လွဲမှားစွာ မှတ်သားမှုများ ရှိသည်။ ရှူဆေးဖြင့် ကုသပါက ရောဂါအလွန် ဆိုးရွားသောကြောင့် ထင်မှတ်မှား ကြသည်။ မဟုတ်ပါ။ ရှူဆေး ဖြစ်သောကြောင့် ဘေးထွက် ဆိုးကျိုး နည်းသွားခြင်း မဟုတ်၊ အချို့သော ဘေးထွက် ဆိုးကျိုးကို လျှော့ချနိုင်သည်။

ရောဂါ ကုသမှုတွင်  ဆေးလိပ် သောက်သူ ဖြစ်ပါက  ဆေးလိပ်ဖြတ်ရန်၊  ဆေးလိပ်လုံးဝ မသောက်ရန်  လွန်စွာ အရေးကြီးသည်။  ပုံမှန် ကိုယ်အလေးချိန် ရှိရန်လည်း ဆေးကုသမှု ရလဒ်ကောင်းရန် လိုအပ်သည်။ အခြားသော ကုထုံးများ အနေဖြင့် အောက်ဆီဂျင် ကုထုံး၊ ကာကွယ်ဆေးများ ပုံမှန်ထိုးနှံခြင်း၊   အဆုတ်ပြန်လည် ထူထောင်ရေး လေ့ကျင့်ခန်းများ၊ ခွဲစိတ်ခြင်းများကို အထူးကု ဆရာဝန်များက   လိုအပ်သလို ကုသပေးနိုင်ရန် ရက်ချိန်းပုံမှန် ပြသပြီး ညွှန်ကြားချက်များ အထူး လိုက်နာရန် လိုပါသည်။

နာတာရှည် အဆုတ်ပွ လေပြွန်ကျဉ်း ရောဂါအကြောင်း လူထုက ကျယ်ကျယ် ပြန့်ပြန့် သတိပြု လာနိုင်ကြရန်၊ ကာကွယ် ကုသမှု နည်းလမ်းများ ပိုမိုသိိရှိလာပြီး ရောဂါဖြစ်ပွားမှု၊ ရောဂါကြောင့် သေဆုံးမှုများ လျှော့ချရန်နှင့် အုပ်ချုပ်ရေး အာဏာပိုင်များ၊ မိသားစု ကျန်းမာရေး ဆရာဝန် များအပါအဝင်  ကျန်းမာရေး ၀န်ထမ်းများနှင့် ပြည်သူလူထုများ ပူးပေါင်း၍ ကာကွယ်ကုသရေး လုပ်ငန်းများ ပိုမို လုပ်ဆောင်ရန် ရည်ရွယ်ပြီး ၂၀၀၂   ခုနှစ်မှ စတင်ပြီး  နှစ်စဉ် နိုဝင်ဘာလ တတိယပတ် (ဗုဒ္ဓဟူးနေ့)ကို  ကမ္ဘာ့အဆုတ်ပွ လေပြွန်ကျဉ်း ရောဂါ အထိမ်းအမှတ်နေ့ အဖြစ် သတ်မှတ်ခဲ့သည်။ နှစ်စဉ်နှစ်တိုင်း ပိုမိုသတိပြု စေရန်     အထိမ်းအမှတ် ပွဲများပြုလုပ်ခဲ့ ကြပြီး ၂၀၂၀ ပြည့်နှစ်အတွက် အထိမ်းအမှတ်ဆောင်ပုဒ် မှာ Living well with COPD, Eyerybody Everywhere မြန်မာမှုအနေဖြင့် ''အဆုတ်ပွ လေပြွန်ကျဉ်းရောဂါ လူနာတိုင်း...အစဉ်အမြဲ ကျန်းမာ၊ နေရာတကာ'' ဖြစ်သည်။

အချုပ်အားဖြင့် ဆေးလိပ်နှင့် နာတာရှည် အဆုတ်ပွ လေပြွန်ကျဉ်းရောဂါ မဖြစ်ပွားအောင် အထူးသတိပြု ဆင်ခြင်ကြရမည်။ ကာကွယ်မှုများ ပြုလုပ်ရမည်။ ရောဂါ ဖြစ်ပွားလျှင်လည်း တတ်ကျွမ်း နားလည်သော    ဆရာဝန်တို့၏ ညွှန်ကြားချက်များ အတိုင်း လိုက်နာ ကျင့်သုံးပြီး သာယာသော နေ့စဉ်လူမှုဘဝ ကို ဖြတ်သန်းနိုင်အောင် ကြိုးစားကြ ရပေမည်။  ။

 

မင်းလှိုင်ထော

ဓာတ်ပုံ - အင်တာနက်

ခရက်ဒစ် - mwddaily

ZawGyi

နာတာရွည္ အဆုတ္ပြေလျပြန္က်ဥ္းေရာဂါ သတိျပဳကာကြယ္ကုသပါ 

 

နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျြပန္က်ဥ္း ေရာဂါသည္ လူတို့၏အဆုတ္၊ ေလျပြန္မ်ား တြင္ အျမဲေရာင္ရမ္း ေနေစကာ  ေလ၀င္၊   ေလထြက္ လမ္းေၾကာင္းတို့ က်ဥ္းသြားျခင္း ေၾကာင့္ ျဖစ္ရေသာ ျပႆနာျဖစ္သည္။   နာမည္ပါအတိုင္း နာတာရွည္ အဆုတ္ေရာဂါ တစ္မ်ိဳး ျဖစ္သည္။ တျဖည္းျဖည္း ေရာဂါဆိုးရြား နိုင္သည္။ အားလံုး သိထားၾကေသာ ပန္းနာရင္က်ပ္ ေရာဂါနွင့္မတူ  ကဲြျပားသည္။ ရင္က်ပ္ေရာဂါ သည္ ဓာတ္မတည့္ေသာ အေၾကာင္းအရာ တစ္ခုေၾကာင့္ ခ်က္ခ်င္း အဆုတ္ေလျပြန္မ်ား တစ္ခဏအတြင္း က်ဥ္းေျမာင္း လာမႈေၾကာင့္ ေရာဂါေ၀ဒနာ ခံစားရသည္။ ရင္က်ပ္ေရာဂါနွင့္ တူသလိုလိုနွင့္ ကဲြျပားသည္။

နာတာရွည္ အဆုတ္ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါ၏ အဓိကလကၡဏာ မ်ားမွာ    ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ ေမာျခင္း၊  ေမာပန္း လြယ္ျခင္းနွင့္  ေခ်ာင္းဆိုး သလိပ္ပါျခင္း တို့ျဖစ္သည္။ နာတာရွည္ ေလျပြန္မ်ား ေရာင္ရမ္းကာ   က်ဥ္းလာမႈ တို့ေၾကာင့္ အသက္ရွဴ လိုက္တိုင္း တရီႊရီႊနဲ့ သံစံုၾကားရ တတ္သည္။ ေရာဂါေ၀ဒနာ ဆိုးရြားလာမႈက မိမိတို့၏ ေန့စဥ္လႈပ္ရွား သြားလာေနထိုင္မႈ မ်ား ထိခိုက္ လာရသည္။ ကန့္သတ္သြား ရသည္။ အနည္းငယ္ လမ္းေလွ်ာက္ရံုမွ်၊     ကိုယ့္ အ၀တ္အစားကို ၀တ္လိုက္ရံုမွ်ပင္  မခံမရပ္ နိုင္ေအာင္  လိႈက္၍ ေမာလာရသည္။ ေလငတ္လာသည္။ အခိ်န္တိုင္း ေမာေနေသာေၾကာင့္ စိတ္ဓာတ္ ခြန္အားမ်ားပါ ထိခိုက္လာရသည္။ နာတာရွည္ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း က   တစ္နွစ္တာ ပတ္လံုး   သံုးလထက္ ပိုကာ ခံစားေနရျပီး နွစ္နွစ္အထိ ရိွလာလွ်င္ နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါ ျဖစ္နိုင္သည္။

နာတာရွည္အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္းေရာဂါ ျဖစ္ပြားရေသာ အဓိက အေၾကာင္းရင္းမွာ ေဆးလိပ္ ေသာက္ျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။    ေဆးလိပ္နွင့္ ေဆးရြက္ၾကီး တို့တြင္ ပါ၀င္ေသာ ဓာတ္ပစၥည္းမ်ား၊ ၎တို့ ေလာင္ကြ်မ္းမႈေၾကာင့္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ တံု့ျပန္ဓာတ္ မ်ားက အဆုတ္နွင့္ ေလျပြန္တို့ကို အခိ်န္ၾကာျမင့္စြာ ထိေတြ့မႈ ျဖစ္သည္။ ထိုမွတစ္ဆင့္ နာတာရွည္ ေရာင္ရမ္းမႈမ်ား ျဖစ္ေပၚေစသည္။

အဆုတ္ေလျပြန္မ်ား က်ဥ္းေျမာင္းလာရျပီး အဆုတ္ အသားမ်ား ပ်က္စီးေစသည္။ ေဆးလိပ္၊ ေဆးေပါ့လိပ္မ်ား မေသာက္ပါဘဲ မီးခိုးေငြ့မ်ားနွင့္ အျမဲထိေတြ့ ေနရသူမ်ား၊ ေလထု ညစ္ညမ္းျခင္း၊ ထမင္းဟင္းခ်က္ ရာတြင္ ထင္းမီးခိုး၊ မီးေသြးမီးခိုးမ်ား အျမဲထိေတြ့ ေနရသူမ်ား တြင္လည္း နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါ   ျဖစ္နိုင္သည္။

သဘာ၀ တြင္းထြက္မ်ား၊ ဓာတ္ေငြ့မ်ား တူးေဖာ္ျခင္း၊ ေက်ာက္မိုင္းမ်ား၊ ခ်ည္မွ်င္နွင့္ အထည္စက္ စသည္တို့၏ လုပ္ငန္းခြင္ ေနာက္ဆက္တဲြ က်န္းမာေရး ျပႆနာတို့တြင္ နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါ ပါ၀င္သည္။

တစ္ခါက အဘြားတစ္ေယာက္ နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါနွင့္ ေဆးရံုကို လာေရာက္ျပသ၍ ေရာဂါရာဇ၀င္ ေမးၾကည့္ရာ အဘြားက ေဆးလိပ္လံုး၀ မေသာက္ေပ။ သို့ေပမယ့္ အဘြားက မိရိုးဖလာ နတ္ကြန္းတြင္ ေနထိုင္ အလုပ္လုပ္ ေနေသာ   နတ္ထိန္း ျဖစ္ေနသည္။ ေန့စဥ္ နတ္ကြန္းလာသူ မ်ား၏ ပူေဇာ္ပသမႈတြင္ ကူညီေဆာင္ရြက္ ေပးရသူျဖစ္သည္။ ေန့စဥ္နွင့္ အမွ် အသံုးျပဳ ေနေသာ အေမႊးတိုင္မ်ား၊ ျခင္ေဆးေခြ မ်ားကိုလည္း သတိထားသင့္ျပီဟုအၾကံျပဳ ပါရေစ။ မ်ိဳးရိုးေၾကာင့္လည္း    နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါျဖစ္နိုင္သည္။

ကမၻာ့လူဦးေရ    သန္းေပါင္း မ်ားစြာသည္ နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါကို ခံစားေနရသည္။ ေဒသတစ္ခုနွင့္ တစ္ခု ျဖစ္ပြားမႈ နႈန္းလည္း မတူညီၾကေပ။ ၂၀၁၉ ခုနွစ္ ျမန္မာနိုင္ငံ ျပည္သူ့က်န္းမာေရး တကၠသိုလ္မွ ျပဳလုပ္ထားေသာ     စစ္တမ္းအရ   ျဖစ္ပြားနႈန္းမွာ စစ္တမ္း လူဦးေရ၏ ၄ ဒသမ ၂ ရာခိုင္နႈန္း ရိွသည္။ ၂၀၁၈ ခုနွစ္ ျမန္မာနိုင္ငံ က်န္းမာေရး သတင္း အခ်က္အလက ္ဌာနခဲြ၏ စာရင္းအရ ေသဆံုးမႈ အေၾကာင္း အားလံုး၏ ၃ ဒသမ ၇ ရာခိုင္နႈန္းမွာ နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါေၾကာင့္ ျဖစ္သည္။

၂၀၁၅ ခုနွစ္တြင္ ကမၻာ့လူဦးေရ၏ ၂ ဒသမ ၄ ရာခိုင္နႈန္းသည္ နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္းေရာဂါ ျဖစ္ပြားခဲ့သည္။ လူေပါင္း ၃ ဒသမ ၂ သန္းအထိ အဆိုပါ ေရာဂါေၾကာင့္ အသက္ ဆံုးရံႈးခဲ့ရသည္။ အသက္ ၄၀ နွစ္အထက္ က်ား၊မ မေရြး ျဖစ္ပြားနိုင္ျပီး နာတာရွည္ ေ၀ဒနာရွင္အျဖစ္ ေရာက္သြား နိုင္သည္။ နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါ သည္ မျဖစ္ခင္က ၾကိဳတင္ ကာကြယ္ရမည့္ ေရာဂါ ျဖစ္သည္။ ေရာဂါျဖစ္ပြားျပီးမွ ကုသလွ်င္ အက်ိဳး သက္ေရာက္မႈ နည္းနိုင္သည္။ ကာကြယ္ျခင္းက ကုသျခင္းထက္ ပိုအေရးၾကီးသည္။   အဓိက ကာကြယ္၍ ရသည္မွာ  ေဆးလိပ္၊ ေဆးေပါ့လိပ္ ေရွာင္ရွားရမည္။ မိမိ ပတ္၀န္းက်င္ အနီးအနား တြင္  ေဆးလိပ္ေသာက္ ေနသူမ်ား ရိွေနပါက မိမိသည္ ကိုယ္တိုင္ ေဆးလိပ္မေသာက္ဘဲ ေဆးလိပ္နွင့္ ေဆးလိပ္ေငြ့ အနၱရာယ္တို့ကို ထပ္တူ ခံစားရနိုင္သည္။ ပတ္၀န္းက်င္ ေလထုသန့္ရွင္းေရး၊ လုပ္ငန္းခြင္ ပတ္၀န္းက်င္ သန့္ရွင္းေရး သည္လည္း နာတာရွည္ အဆုတ္ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါ ကာကြယ္ေရး အတြက္ အေရးပါသည္။

နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါတြင္ ေနာက္ဆက္တဲြ က်န္းမာေရး ျပႆနာမ်ားစြာ ရိွသည္။ ေလျပြန္မ်ား ေရာင္ရမ္းျခင္းေၾကာင့္ က်ဥ္းေျမာင္းလာကာ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေလအိတ္ေလး မ်ားကို  ထိခိုက္လာနိုင္သည္။  ေလ၀င္၊ ေလထြက္ ခက္ခဲျခင္းေၾကာင့္ ေလမ၀ေသာ ခံစားမႈမ်ား သိသာလာသည္။ အဆုတ္လည္း ပြလာသည္။    ပ်က္စီးလာသည္။    ထိုမွတစ္ဆင့္ တျဖည္းျဖည္း ဆိုးရြား လာနိုင္ကာ အဆုတ္ ေသြးေၾကာတြင္ ေသြးတိုးျခင္း၊ ညာဘက္နွလံုး အားနည္းျခင္း၊  အဆုတ္ မေကာင္းျခင္းေၾကာင့္ နွလံုးထိခိုက္ျခင္းတို့ ဆက္တိုက္ ျဖစ္ပြားလာ နိုင္သည္။    အသက္ အနၱရာယ္ကို    အခိ်န္မေရြး ျခိမ္းေျခာက္ နိုင္သည္။

နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါ ေ၀ဒနာရွင္တို့၏ ခ်က္ခ်င္း ေရာဂါျပင္းထန္မႈ က အေရးၾကီးသည္။ ရာသီဥတု ေျပာင္းလဲျခင္းနွင့္ အသက္ရွဴ လမ္းေၾကာင္းမွ တစ္ဆင့္   ကူးစက္တတ္ေသာ ေရာဂါပိုးတို့ေၾကာင့္ ခ်က္ခ်င္းေရာဂါ ျပင္းထန္နိုင္သည္။ နာတာရွည္ ေရာဂါတစ္မို်း ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေရာဂါပိုးမႊား တို့က ၀င္လြယ္ ေသးသည္။ ရာသီေပၚ တုပ္ေကြး သည္လည္း နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါကို ခ်က္ခ်င္းေရာဂါ ျပင္းထန္ေစသည္။

နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါကို ကုသမႈ နည္းလမ္းမ်ားစြာ ျဖစ္ထြန္း တိုးတက္လ်က္ ရိွသည္။ မိသားစု က်န္းမာေရး ဆရာ၀န္၊ အေထြေထြ အထူးကု ဆရာ၀န္၊ ျပန္လည္ သန္စြမ္းေရးဆိုင္ရာ အထူးျပဳ ဆရာ၀န္နွင့္ အဆုတ္နွင့္ ရင္ေခါင္းဆိုင္ရာ ေဆးကုသမႈ ပါရဂူမ်ားက စုေပါင္းကုသ ရမည္။

ေဆးျဖင့္ကုသျခင္း အျပင္ အျခားေသာ ကုသမႈ နည္းလမ္းမ်ား ပါ၀င္သည္။ ကုသေသာ ေဆး၀ါး တြင္လည္း အဆုတ္ေလျပြန္ ခဲ့်ေဆးနွင့္ ေလျပြန္ အေရာင္က်ေဆး တို့      အဓိက ပါ၀င္သည္။ ေသာက္ေဆးအျပင္ ရွဴေဆးမ်ားျဖင့္ ကုသရသည္။ အခ်ိဳ႕ ေဆးကုသမႈတြင္ လဲြမွားစြာ မွတ္သားမႈမ်ား ရိွသည္။ ရွဴေဆးျဖင့္ ကုသပါက ေရာဂါအလြန္ ဆိုးရြားေသာေၾကာင့္ ထင္မွတ္မွား ၾကသည္။ မဟုတ္ပါ။ ရွဴေဆး ျဖစ္ေသာေၾကာင့္ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳး နည္းသြားျခင္း မဟုတ္၊ အခ်ိဳ႕ေသာ ေဘးထြက္ ဆိုးက်ိဳးကို ေလွ်ာ့ခ်နိုင္သည္။

ေရာဂါ ကုသမႈတြင္  ေဆးလိပ္ ေသာက္သူ ျဖစ္ပါက  ေဆးလိပ္ျဖတ္ရန္၊  ေဆးလိပ္လံုး၀ မေသာက္ရန္  လြန္စြာ အေရးၾကီးသည္။  ပံုမွန္ ကိုယ္အေလးခိ်န္ ရိွရန္လည္း ေဆးကုသမႈ ရလဒ္ေကာင္းရန္ လိုအပ္သည္။ အျခားေသာ ကုထံုးမ်ား အေနျဖင့္ ေအာက္ဆီဂ်င္ ကုထံုး၊ ကာကြယ္ေဆးမ်ား ပံုမွန္ထိုးနံွျခင္း၊   အဆုတ္ျပန္လည္ ထူေထာင္ေရး ေလ့က်င့္ခန္းမ်ား၊ ခဲြစိတ္ျခင္းမ်ားကို အထူးကု ဆရာ၀န္မ်ားက   လိုအပ္သလို ကုသေပးနိုင္ရန္ ရက္ခိ်န္းပံုမွန္ ျပသျပီး ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ား အထူး လိုက္နာရန္ လိုပါသည္။

နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါအေၾကာင္း လူထုက က်ယ္က်ယ္ ျပန့္ျပန့္ သတိျပဳ လာနိုင္ၾကရန္၊ ကာကြယ္ ကုသမႈ နည္းလမ္းမ်ား ပိုမိုသိိရိွလာျပီး ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈ၊ ေရာဂါေၾကာင့္ ေသဆံုးမႈမ်ား ေလွ်ာ့ခ်ရန္နွင့္ အုပ္ခ်ဳပ္ေရး အာဏာပိုင္မ်ား၊ မိသားစု က်န္းမာေရး ဆရာ၀န္ မ်ားအပါအ၀င္  က်န္းမာေရး ၀န္ထမ္းမ်ားနွင့္ ျပည္သူလူထုမ်ား ပူးေပါင္း၍ ကာကြယ္ကုသေရး လုပ္ငန္းမ်ား ပိုမို လုပ္ေဆာင္ရန္ ရည္ရြယ္ျပီး ၂၀၀၂   ခုနွစ္မွ စတင္ျပီး  နွစ္စဥ္ နို၀င္ဘာလ တတိယပတ္ (ဗုဒၶဟူးေန့)ကို  ကမၻာ့အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္း ေရာဂါ အထိမ္းအမွတ္ေန့ အျဖစ္ သတ္မွတ္ခဲ့သည္။ နွစ္စဥ္နွစ္တိုင္း ပိုမိုသတိျပဳ ေစရန္     အထိမ္းအမွတ္ ပဲြမ်ားျပဳလုပ္ခဲ့ ၾကျပီး ၂၀၂၀ ျပည့္နွစ္အတြက္ အထိမ္းအမွတ္ေဆာင္ပုဒ္ မွာ Living well with COPD, Eyerybody Everywhere ျမန္မာမႈအေနျဖင့္ ''အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္းေရာဂါ လူနာတိုင္း...အစဥ္အျမဲ က်န္းမာ၊ ေနရာတကာ'' ျဖစ္သည္။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ေဆးလိပ္နွင့္ နာတာရွည္ အဆုတ္ပြ ေလျပြန္က်ဥ္းေရာဂါ မျဖစ္ပြားေအာင္ အထူးသတိျပဳ ဆင္ျခင္ၾကရမည္။ ကာကြယ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္ရမည္။ ေရာဂါ ျဖစ္ပြားလွ်င္လည္း တတ္ကြ်မ္း နားလည္ေသာ    ဆရာ၀န္တို့၏ ညႊန္ၾကားခ်က္မ်ား အတိုင္း လိုက္နာ က်င့္သံုးျပီး သာယာေသာ ေန့စဥ္လူမႈဘ၀ ကို ျဖတ္သန္းနိုင္ေအာင္ ၾကိဳးစားၾက ရေပမည္။  ။

 

မင္းလိႈင္ေထာ

ဓာတ္ပံု - အင္တာနက္

ခရက္ဒစ္ - mwddaily