နီပါးဗုိင္းရပ္ေရာဂါ အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ

နီပါးဗုိင္းရပ္ေရာဂါ အေၾကာင္း သိေကာင္းစရာ

နီပါးဗုိင္းရပ္ေရာဂါ သည္ အသစ္ေပၚထြက္ လာေသာေရာဂါ တစ္မ်ဳိးျဖစ္ၿပီး တိရစၦာန္မွ တစ္ဆင့္ လူသို႔ကူးစက္ တတ္ေသာေရာဂါ ျဖစ္သည္။ ၎ ေရာဂါပိုးသည္ RNA ဗုိင္းရပ္ အမ်ဳိးအစားျဖစ္ၿပီး Paramyxoviridae မိသားစု၀င္ ျဖစ္သည္။ ထုိ႔ျပင္ ၁၉၉၄ ခုႏွစ္တြင္ ၾသစေၾတးလ်ႏုိင္ငံ ၌ ျဖစ္ပြားခဲ့ေသာ Hendra ဗုိင္းရပ္ႏွင့္လည္း အမ်ဳိးအစား တူညီသည္။

နီပါးဗုိင္းရပ္ကုိ ၁၉၉၈ ခုႏွစ္တြင္ မေလးရွားႏုိင္ငံ ကြာလာလမ္ပူၿမိဳ႕ အနီးရွိ နီပါရြာ ၌ ၀က္ေမြးျမဴေရး လုပ္သားမ်ားတြင္ စတင္ျဖစ္ပြားၿပီး စတင္ျဖစ္ပြား ခဲ့ေသာ ေက်းရြာ၏အမည္ကို အစြဲျပဳ၍ ၎င္းေရာဂါကုိ နီပါးဗုိင္းရပ္ေရာဂါ ဟု ေခၚတြင္ခဲ့သည္။

၁၉၉၈-၁၉၉၉ ခုႏွစ္အတြင္း မေလးရွားႏုိင္ငံတြင္ ေဆး႐ံုတက္ေရာက္ သူလူနာ ၂၅၆ ဦးရွိၿပီး ေသဆံုးသူ ၁၀၅ ဦးထိရွိခဲ့သည္။ ၀က္ေကာင္ေရ ၁ ဒသမ ၁ သန္းကို သုတ္သင္ ရွင္းလင္းခဲ့ရၿပီး တုိင္းျပည္ စီးပြားေရး အႀကီးအက်ယ္ ထိခုိက္ခဲ့ရသည္။ ၁၉၉၉ ခုႏွစ္တြင္ မေလးရွားႏုိင္ငံမွ တင္ပို႔ေသာ ၀က္မ်ားမွ တစ္ဆင့္ စင္ကာပူႏုိင္ငံရွိ သားသတ္႐ံု လုပ္သားမ်ားထံသုိ႔ ေရာဂါပ်ံ႕ႏွံ႔ ခဲ့သည္။

၁၉၉၉ ခုႏွစ္၌ စင္ကာပူႏုိင္ငံတြင္ ေရာဂါ စစ္ေဆးသူ ၁၄၆၉ ဦးထိရွိခဲ့ၿပီး ေရာဂါျဖစ္ပြားသူ ၂၂ ဦးထိရွိခဲ့သည္။ ျဖစ္ပြားသူ အားလံုးသည္ အမ်ဳိးသားမ်ား ျဖစ္ၿပီး သားသတ္႐ံု ၀န္ထမ္းမ်ား ျဖစ္ၾကသည္။ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္တြင္ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံ ႏွင့္ အိႏ္ၵိယႏုိင္ငံ တို႔တြင္ ထပ္မံျဖစ္ပြား ခဲ့သည္။ ၂၀၀၁ ခုႏွစ္ႏွင့္ ၂၀၀၇ ခုႏွစ္၌ အိႏ္ၵိယႏုိင္ငံတြင္ ေရာဂါျဖစ္ပြားသူ ၇၁ ဦးႏွင့္ ေသဆံုးသူ ၅၀ ဦးထိ ရွိခဲ့သည္။ ၂၀၁၈ ခုႏွစ္ ေမတြင္ နီပါးဗုိင္းရပ္ ကူးစက္ ခံရမႈကို အိႏ္ၵိယႏုိင္ငံ ကာရာလာျပည္နယ္ တြင္ ေတြ႕ရွိရၿပီး သံသယရွိသူ လူနာ ၁၁၆ ဦးရွိခဲ့သည္။ ၎တုိ႔ထံမွ ေရာဂါပိုး ေတြ႕ရွိသူ ၁၅ ဦးရွိၿပီး ေသဆုံးသူ ၁၃ ဦးထိရွိခဲ့သည္။ နီပါးဗုိင္းရပ္ပိုး ပါသည့္ လင္းႏုိ႔မ်ား၏ ခံတြင္းမွ ထြက္လာေသာ အရည္မ်ား၊ ဆီးမ်ား ႏွင့္ အညစ္အေၾကး မ်ားတြင္ ေပါက္ပြားႏုိင္ၿပီး ထုိအရာမ်ားႏွင့္ ေရာေႏွာ ပါ၀င္ေနေသာ ေရာဂါပိုး ပါေသာ သစ္သီးမ်ား၊ သစ္ရြက္မ်ား၊ ပင္စည္ထြက္ အရည္မ်ား (ဥပမာ-ထန္းရည္၊ ဓနိရည္)အား တိုက္႐ိုက္ ထိေတြ႕ျခင္း၊ ကိုင္တြယ္ စားသံုးျခင္း၊ ေသာက္သံုးျခင္း ျဖင့္ကူးစက္ႏိုင္သည္။ ထုိ႔ျပင္ အျခား ကူးစက္ႏုိင္သည့္ နည္းလမ္းမ်ားမွာ ေရာဂါပိုးပါေသာ ၀က္မ်ားကို တိုက္႐ိုက္ထိေတြ႕ ကိုင္တြယ္ျခင္း၊ အသက္႐ွဴ လမ္းေၾကာင္း မွတစ္ဆင့္ ကူးစက္ျခင္း၊ ခႏၶာကုိယ္မွ ထြက္ေသာ အရည္မ်ားမွ တစ္ဆင့္ ကူးစက္ျခင္းႏွင့္ မိခင္မွသေႏၶသား အားကူးစက္ျခင္း စသည့္နည္းလမ္း မ်ားျဖင့္ လည္း ေရာဂါကူးစက္ ျပန္႔ပြားႏုိင္သည္။ သုိ႔ရာတြင္ လူတစ္ဦးမွ တစ္ဦးသို႔ ကူးစက္ျခင္း ႏွင့္ လင္းႏုိ႔မ်ားမွ လူသို႔ကူးစက္ျခင္းကုိ ဘဂၤလားေဒ့ရွ္ႏုိင္ငံ ႏွင့္ အိႏ္ၵိယႏုိင္ငံတို႔တြင္ အမ်ားဆံုးေတြ႕ရၿပီး မေလးရွားႏုိင္ငံ တြင္ ျဖစ္ပြားမႈ မရွိခဲ့ပါ။

နီပါးဗုိင္းရပ္ေရာဂါ၏ ေရာဂါလကၡဏာ မ်ားမွာ အစပိုင္းတြင္ သာမန္တုပ္ေကြး ေရာဂါ လကၡဏာမ်ား ျဖစ္သည့္ ဖ်ားျခင္း၊ ေခါင္းကုိက္ျခင္း၊ ႂကြက္သားမ်ား နာက်င္ျခင္း၊ အန္ျခင္း၊ လည္ေခ်ာင္းနာျခင္း၊ မူးေ၀ျခင္း၊ ငိုက္မ်ဥ္းျခင္း၊ သတိလစ္ျခင္း၊ ႐ုတ္တရက္ အသက္႐ွဴလမ္းေၾကာင္း ပိုး၀င္ျခင္း စသည္တုိ႔ျဖစ္တတ္ ပါသည္။ ေရာဂါျပင္းထန္ ပါက ျပင္းထန္ ဦးေႏွာက္ အေျမႇးေရာင္ျခင္း၊ တက္ျခင္းစသည္ တုိ႔ျဖစ္ေပၚ လာႏုိင္ၿပီး ထုိမွတစ္ဆင့္ ၂၄ နာရီ ႏွင့္ ၄၈ နာရီအတြင္း ကုိမာေရာဂါျဖစ္ျခင္း ႏွင့္ အသက္ေသဆံုးျခင္း ထိ ျဖစ္တတ္ပါသည္။

နီပါးဗုိင္းရပ္ေရာဂါ ျဖစ္ပြားမႈ ဟုတ္၊ မဟုတ္ ေရာဂါစစ္ေဆး သတ္မွတ္ရန္အတြက္ ေရာဂါရာဇ၀င္ ေမးျမန္းျခင္းႏွင့္ ေသြးစစ္ျခင္း ကုိ ေသြးတြင္းေရာဂါ အင္ဇုိင္း စစ္ေဆးျခင္း (ELTSA) ျဖင့္ စစ္ေဆး၍ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဗိုင္းရပ္ပိုးဗီဇ စစ္ေဆးေသာ နည္းပညာ (RT-PCR) ျဖင့္ စစ္ေဆး၍ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ဗုိင္းရပ္ပိုးေမြးျခင္းျဖင့္ စစ္ေဆး၍ ေသာ္လည္းေကာင္း ေရာဂါကုိ အတည္ျပဳ သတ္မွတ္ႏိုင္သည္။ ယခုအခ်ိန္ထိ နီပါးဗိုင္းရပ္ေရာဂါ အတြက္ တိက်ေသာ ဗိုင္းရပ္ေရာဂါ ကုထံုး မရွိေသးပါ။ သုိ႔ရာတြင္ ျဖစ္ေပၚလာေသာ ေရာဂါလကၡဏာ မ်ားျဖစ္သည့္ ျပင္းထန္ အဆုတ္ေရာင္ ေရာဂါႏွင့္ အာ႐ံုေၾကာဆုိင္ရာ ေရာဂါလကၡဏာ မ်ားကို ျဖစ္ပြားေသာ ေရာဂါအလုိက္ သက္သာေပ်ာက္ကင္း ေစေသာ ကုထံုးမ်ားျဖင့္သာ ျပဳစုကုသ ေပးႏုိင္သည္။

နီပါးဗုိင္းရပ္ေရာဂါ အတြက္ ကာကြယ္ေဆး ဟူ၍ မရွိေသးပါ။ ထုိ႔ေၾကာင့္ နီပါးဗုိင္းရပ္ ေရာဂါ ပိုးကူးစက္ျခင္းမွ ကာကြယ္ရန္၊ တိရစၦာန္ မွ လူသို႔ ကူးစက္မႈမွ ကာကြယ္ရန္ ၀က္ေမြးျမဴေရး ၿခံမ်ားတြင္ ပိုးသတ္ျခင္း ႏွင့္ သန္႔ရွင္းမႈ ကုိပံုမွန္ျပဳလုပ္ျခင္း၊ သားသတ္႐ံု ၀န္ထမ္းမ်ား ႏွင့္ တိရစၦာန္ ကိုင္တြယ္သူမ်ား အေနျဖင့္ တိရစၦာန္မ်ားအား ကုိင္တြယ္ရာတြင္ လက္အိတ္မ်ား၊ ႏွာေခါင္းစည္းမ်ား၊ အကာအကြယ္ အ၀တ္အစားမ်ား ၀တ္ဆင္ျခင္း၊ ေရာဂါကူးစက္သည္ဟု သံသယရွိေသာ တိရစၦာန္မ်ားအား သီးျခားခြဲထားျခင္း၊ လက္အိတ္မ်ား အသံုးျပဳ၍ ကိုင္တြယ္ျခင္း၊ သုတ္သင္ ရွင္းလင္းျခင္း၊ ေျမျမႇဳပ္ျခင္း၊ မီး႐ိႈ႕ျခင္းႏွင့္ နီးစပ္ရာ က်န္းမာေရးဌာနသုိ႔ သတင္းေပးပို႔ ျခင္းမ်ား ျပဳလုပ္ရမည္။ ျဖစ္ႏုိင္ပါက ေရာဂါကူးစက္ ခံေနရေသာ တိရစၦာန္မ်ား၊ ၀က္မ်ားႏွင့္ ထိေတြ႕မႈမရွိေစရန္ ဂ႐ုစုိက္ရမည္။

လင္းႏုိ႔မွလူသို႔ ကူးစက္မႈမွ ကာကြယ္ရန္ ထန္းရည္ ထုတ္လုပ္ရာ ေနရာမ်ားတြင္ လင္းႏုိ႔မ်ား မလာႏုိင္ေအာင္ စီမံထားျခင္း၊ ထန္းရည္၊ ဓနိရည္ ကဲ့သုိ႔ သစ္ပင္မ်ားမွ တုိက္႐ိုက္ခံယူ၍ ရရွိေသာ အရည္မ်ားအား ေသာက္သံုးျခင္းမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ ထန္းရည္ ခ်က္ရာတြင္ ဆူပြက္ေအာင္ ခ်က္လုပ္ျခင္း၊ အဖံုးဖံုးထားျခင္း၊ အသီးအႏွံမ်ားအား မစားသံုးမီ ေရႏွင့္ ေသခ်ာစြာ ေဆးေၾကာရန္ႏွင့္ အခြံႏႊာၿပီးမွသာ စားသံုးျခင္း၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္ မ်ားအားအစိမ္း စားသံုးျခင္း မျပဳဘဲ ဆူပြက္ေနေသာ ေရတြင္ျပဳတ္ၿပီးမွ စားသံုးျခင္းတုိ႔ကို လိုက္နာ ေဆာင္ရြက္ၾကရမည္ ျဖစ္သည္။

လူအခ်င္းခ်င္း ကူးစက္မႈမွ ကာကြယ္ရန္ အသိပညာေပးျခင္း၊ ေရာဂါျဖစ္ပြားသူ၊ သံသယရွိသူ မ်ားႏွင့္ ထိေတြ႕မႈမွ ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း၊ လက္ကိုဆပ္ျပာျဖင့္ ေသခ်ာစြာ ေဆးျခင္း၊ ေရာဂါျဖစ္ပြား ေနေသာေနရာ၊ ေဒသ၊ ႏုိင္ငံမ်ားအား သြားေရာက္ လည္ပတ္ျခင္းကို ေရွာင္ၾကဥ္ျခင္း စသည္တို႔ကို ဂ႐ုစိုက္သင့္သည္။

က်န္းမာေရး၀န္ထမ္း မ်ားတြင္ ေရာဂါကူးစက္မႈမွ ကာကြယ္ရန္ နီပါးဗုိင္းရပ္ ေရာဂါပိုး သံသယရွိေသာ လူနာမ်ားအား ကုိင္တြယ္သည့္ အခ်ိန္တိုင္းတြင္ စနစ္က်ေသာ Infection Control Precautions မ်ားအတိုင္း လုိက္နာျခင္း၊ လူနာမ်ားအား ကိုင္တြယ္ၿပီးပါက လက္ကုိ ဆပ္ျပာျဖင့္ စင္ၾကယ္ေအာင္ စနစ္တက် ေဆးေၾကာျခင္း၊ လူနာ၏ ေသြးပစၥည္းမ်ားအား ကုိင္တြယ္ရာတြင္ စနစ္တက်ေလ့က်င့္ ထားေသာ ၀န္ထမ္းမ်ားမွ ကုိင္တြယ္ေစျခင္း၊ လူတစ္ဦးမွ တစ္ဦးသုိ႔ ေရာဂါကူးစက္ ခံရပါက အခ်ိန္မီႏွင့္ လ်င္ျမန္စြာ အဆင့္ဆင့္ သတင္းပို႔ျခင္း စသည့္နည္းလမ္း မ်ားကို ဂ႐ုျပဳလုိက္နာ သင့္ပါသည္။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ဆုိေသာ္ နီပါးဗုိင္းရပ္ ေရာဂါပိုးသည္ ေသဆံုးမႈႏႈန္း ျမင့္မားေသာ ေရာဂါတစ္ခု ျဖစ္ၿပီး တိရစၦာန္မွ လူသုိ႔လည္းေကာင္း၊ လူတစ္ဦးမွ တစ္ဦးသုိ႔ လည္းေကာင္း ကူးစက္ျပန္႔ပြား ႏုိင္ေသာ ေရာဂါျဖစ္သည္။ ယခုအခ်ိန္ထိ ျမန္မာႏုိင္ငံတြင္ ကူးစက္ျပန္႔ပြားျခင္း မရွိေသးေသာ္လည္း ျမန္မာႏိုင္ငံ၏ အိမ္နီးခ်င္းႏုိင္ငံ ျဖစ္ေသာ အိႏ္ၵိယႏုိင္ငံ ကာရာလာ ျပည္နယ္တြင္ ျဖစ္ပြားလ်က္ ရွိေသာေၾကာင့္ ျပည္သူလူထု အေနျဖင့္ အထက္ ေဖာ္ျပပါ အခ်က္မ်ားအား သတိျပဳလုိက္နာ ၾကေစရန္ အႀကံျပဳတင္ျပ အပ္ပါသည္။

ေဒါက္တာ ေက်ာ္ခန္႔ (ျပည္သူ႔က်န္းမာ)

ျမ၀တီေန႔စဥ္