ေဆးဘက္အသုံးဝင္ ယာကြန္ပင္

 

 

ေဆးဘက္အသုံးဝင္ ယာကြန္ပင္

(SmallanthusSonchifolius)

ေဒါက္တာလျပည့္ခင္

ႏွစ္ရွည္ခံအပင္ ျဖစ္ေသာ ယာကြန္ပင္ သည္ ျမန္မာႏိုင္ငံ၊ ရွမ္းျပည္နယ္ရွိ ေဒသအမ်ားစုတြင္ အမ်ားအျပား ေပါက္ေရာက္သည္။ ယာကြန္ပင္ မ်ိဳးရင္းသည္  Asteraceae ျဖစ္ၿပီး ႐ုကၡေဗဒအေခၚ (SmallanthusSonchifolius) ျဖစ္သည္။ မူလစိုက္ပ်ိဳးရာ ေဒသမွာ ေတာင္အေမရိကတိုက္ ျဖစ္ၿပီး ကိုလံဘီယာႏွင့္ အာဂ်င္တီးနား တြင္လည္း စိုက္ပ်ိဳးၾကသည္။ ယာကြန္ပင္ သည္ အေပၚပိုင္း အပင္ေျခာက္၍ အရြက္ေႂကြက် ခ်ိန္တြင္ ေျမေအာက္ရွိ ပင္စည္ဥကို တူးေဖာ္စားသုံး ႏိုင္ၿပီျဖစ္သည္။ တူးေဖာ္ရာတြင္ ယာကြန္ဥ မ်ားကို ထိခိုက္မႈ မရွိေစရန္ အထူးဂ႐ုစိုက္ ရမည္ျဖစ္သည္။ ယာကြန္ဥ သည္ ပ်မ္းမွ် အေလးခ်ိန္ (၃၀၀)ဂရမ္ ခန္႔ျဖစ္ၿပီး ႀကီးထြား သန္မာပါက (၂၀၀၀)ဂရမ္ခန္႔ ထိရွိသည္ကို ေတြ႕ႏိုင္သည္။ 

 

မာႂကြပ္ဆတ္၍ အရည္ရႊမ္းၿပီး ပန္းသီး၊ သစ္ေတာ္သီး ကဲ့သို႔ ခ်ိဳၿမိန္ေနေသာ ထိုေျမေအာက္ရွိ ထူးျခားေသာ ပင္စည္ဥ (Tuber Root) အတြက္ ယာကြန္ပင္ကို အမ်ားဆုံး စိုက္ပ်ိဳးၾကသည္။ ယာကြန္ဥကို တူးေဖာ္ၿပီးေနာက္ ေျခာက္ေသြ႕၍ ေအးျမၿပီး ေလဝင္ေလထြက္ ေကာင္းေသာ ေနရာတြင္ ထားပါက ကာလအတန္ၾကာ အထိ သိုေလွာင္ထား ႏိုင္သည္။ ေနေရာင္တြင္ ႏွစ္ပတ္ခန္႔ လွမ္းၿပီးစားပါက အခ်ိဳအရသာကို ပိုမိုရရွိေစသည္။  အပင္တြင္း ကစီဓာတ္ (Carbohydrate) မ်ားေျပာင္းလဲ လာျခင္းေၾကာင့္ သိုေလွာင္စဉ္ အတြင္း သၾကားဓာတ္ ပါဝင္မႈ တိုးလာ၍ ျဖစ္သည္။ ယာကြန္ပင္ သည္ စိုက္ပ်ိဳးလြယ္သည့္ အပင္ျဖစ္၍ မည္သည့္ စိုက္ပ်ိဳးေရး အေတြ႕အႀကဳံမွ် မလိုဘဲ အလြယ္တကူ စိုက္ပ်ိဳးႏိုင္သည္။ ယာကြန္ကို အရည္ရႊမ္းေသာဥ၊ ေျမေအာက္ သစ္ေတာ္သီး၊ ေျမေအာက္ ပန္းသီး၊ ယာကြန္အာလူး၊ ယာကြန္ စေတာ္ဘယ္ရီ ဟုႏိုင္ငံကို လိုက္၍ ေခၚဆိုမႈ အမ်ိဳးမ်ိဳးကို ေတြ႕ရပါသည္။ အခ်ိဳ႕ႏိုင္ငံ မ်ားတြင္ ယာကြန္ဥ ကိုSuper Food ဟုေခၚဆိုၾက ပါသည္။ ယင္းသည္ ေဆးဘက္ဝင္ အပင္တစ္မ်ိဳးလည္း ျဖစ္သည္။ ယာကြန္ပင္ မ်ားသည္ အမ်ားအားျဖင့္ (၄) ေပမွ (၅) ေပအျမင့္ထိ ရွိသည္။ ေအးျမေသာ ရာသီဥတုမ်ိဳးကို ႀကိဳက္ႏွစ္သက္သည္။ တစ္ခ်ိဳ႕ေနရာတြင္ ရာသီဥတုႏွင့္ ကိုက္ညီမႈရွိပါက (၇)ေပမွ (၈)ေပအထိ အျမင့္ရွိႏိုင္သည္။ စိုက္ၿပီး (၅)လမွ (၉)လအတြင္း ပန္းပြင့္ၿပီး ပန္းပြင့္မွာ အဝါေရာင္ ေဒစီပန္းကဲ့သို႔ေသာ ေသးငယ္ေသာ အရြယ္ရွိၿပီး အစိမ္းရင့္ေရာင္ အရြက္တို႔ ရွိသည္။

ယာကြန္ပြင့္ကို ႐ုတ္တရက္ ၾကည့္ပါက ေအးေသာ ေဒသတြင္ ေပါက္ေသာ ေနၾကာအ႐ိုင္း ပန္းပြင့္ကဲ့သို႔ ပုံသ႑ာန္ရွိသည္။ ယာကြန္ပင္သည္ ေနၾကာပန္း အမ်ိဳးအႏြယ္တြင္ ပါဝင္သည္။ ယာကြန္ပင္ အထက္ပိုင္း ပန္းပြင့္သည္ ေနၾကာပန္းကဲ့သို႔ ျဖစ္ၿပီး ေအာက္ဘက္ အျမစ္သည္ ကန္စြန္းဥကဲ့သို႔ အသြင္ရွိၿပီး အရသာမွာ အရည္ရႊမ္းေသာ ပန္းသီး၊ သစ္ေတာ္သီး ကဲ့သို႔ ရွိေသာေၾကာင့္ ထူးျခား ဆြဲေဆာင္မႈရွိေသာ အပင္တစ္မ်ိဳး ျဖစ္သည္။ ယာကြန္ဥကို အေရာင္မ်ိဳးစုံ ေတြ႕ႏိုင္သည္။ အမ်ားအားျဖင့္ ယာကြန္ပင္၏ မူလေဒသ ျဖစ္ေသာ ေတာင္အေမရိကတိုက္ တြင္ အဝါေရာင္၊ လိေမၼာေရာင္၊ အနီေရာင္၊ ပန္းေရာင္၊ ခရမ္းေရာင္ တို႔ရွိၿပီး ထင္ရွားေသာ အနံ႔အရသာ ရွိသည္။ ျမန္မာႏိုင္ငံတြင္ အဝါေရာင္ ယာကြန္ဥကို အမ်ားဆုံး ေတြ႕ရသည္။ အမ်ားအားျဖင့္ ယာကြန္ဥ အခြံသည္ အဝါေရာင္ သန္းသည့္ အညိဳေရာင္ ျဖစ္သည္။ ေျမေအာက္ျမစ္ ျဖစ္ေသာ ယာကြန္ဥကို ခ်က္ျပဳတ္၍ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ အစိမ္း ေသာ္လည္းေကာင္း စားသုံးႏိုင္သည္။ ထို႔အျပင္ ယာကြန္ဥသည္ အခ်ိဳဓာတ္ ရသျဖင့္ သၾကားအစားထိုး အျဖစ္ အစားအစာ အမ်ိဳးမ်ိဳးတြင္ က်န္းမာေရး အစားအစာအျဖစ္ ထည့္သြင္းၾကသည္။ ယာကြန္ဥ ေဖ်ာ္ရည္ (Yacon Syrup) သည္ ခ်ဉ္ဖန္ကိန္း (pH-5.4) ရွိ၍ အက္စစ္ ဂုဏ္သတၱိ အနည္းငယ္ရွိၿပီး ခ်ဉ္ေသာ အရသာ အနည္းငယ္ ရွိသည္။

ယာကြန္ဥတြင္ (၈၉.၉၀) ကစီဓာတ္ (9-13 g/100g)၊ အမွ်င္ဓာတ္ (3.1-4 mg/100 g)၊  Fructodigosaccharides (FOS) (6.4-70%)၊ အသားဓာတ္  ( 2.7-4.9 g/100 g ) ႏွင့္ သၾကားဓာတ္ (၁၅-၄၀)တို႔ ပါဝင္သည္။ ယာကြန္ဥတြင္ ေသြးအတြင္းရွိ သၾကားဓာတ္ကို ထိန္းညႇိေပးေသာ ေဟာ္မုန္းတစ္မ်ိဳး ျဖစ္သည့္ အင္ဆူလင္ (Insulin) ပါဝင္မႈ ျမင့္မားသည္။  Insulin သည္ ရႈပ္ေထြးေသာ ျဒပ္ေပါင္းတစ္မ်ိဳး ျဖစ္ၿပီး ေျဖးညႇင္းစြာ ၿပိဳကြဲပါက ဖရက္တို႔စ္ (Fructose)ဟု ေခၚေသာ အခ်ိဳသတၱိရွိ သၾကားဓာတ္ အေျမာက္အျမားကို ထုတ္ေပးသည္။ ယာကြန္ဥတြင္  Fructose အေျမာက္အမ်ား ေပါင္းစည္းထားေသာ ဖရက္တိုအိုလီဂို ဆက္ခရင္းဓာတ္ေပါင္း (Fructooligosaccharine) ႏွင့္ ေရတို႔ အဓိက ပါဝင္သည္။

ထိုဓာတ္ေပါင္းသည္ ကိုယ္ခႏၶာမွ ေခ်ဖ်က္ႏိုင္စြမ္း မရွိေပ။ ထိုဓာတ္ေပါင္း ေၾကာင့္ Fructose ဥသည္ ထူးျခားစြာ တန္ဖိုးရွိ ခ်ိဳၿမိန္ေနသည့္ Fructose ဆိုသည္မွာ Fruit Sugar (အသီးအႏွံတို႔တြင္ ပါဝင္ေသာ အခ်ိဳဓာတ္) ျဖစ္သည့္ သဘာဝ အားျဖင့္ အသီး၊ ပ်ားရည္ႏွင့္ အျမစ္တို႔တြင္ ေတြ႕ႏိုင္သည္။ သၾကားဓာတ္ မ်ားျဖစ္သည့္ Sucrose ၊ Glucose ၊ Fructose ႏွင့္ Lactoseတို႔တြင္ Fructose သည္ အခ်ိဳဆုံး ျဖစ္ေသာ္လည္း ကိုယ္ခႏၶာအတြက္ အခ်ိဳဓာတ္ အနည္းဆုံး ေပးေသာ အရာျဖစ္သည္။ ယင္းကို သၾကားအစားထိုး အခ်ိဳအျဖစ္ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ သမားမ်ားတို႔ အာဟာရ ျဖည့္စြက္ စားသုံးႏိုင္ေသာ အရာတစ္ခု ျဖစ္လာသည္။ ခႏၶာကိုယ္မွ FOS ကို ေခ်ဖ်က္ႏိုင္စြမ္း မရွိေသာေၾကာင့္ ေသြးထဲမွ သၾကားဓာတ္ကို စုပ္ယူျခင္း မရွိေတာ့ေပ။ ေသြးထဲ သၾကားဓာတ္ မ်ားျခင္းကို ကာကြယ္ေပးသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ပင္ အသည္းမွ သၾကားဓာတ္ ထုတ္ျခင္းကို ေလွ်ာ့က် လာေစသည္။ ထိုအခ်က္ေၾကာင့္ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ သမားတို႔ ေဆးဘက္ဝင္ သုံးရန္ အဓိက က်ေစသည္။ ယာကြန္ဥက အမ်ိဳးအစား (၂) ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ကဲ့သို႔ အင္ဆူလင္ အေပၚမွာ မွီခိုေနသည့္ ေရာဂါမ်ား အတြက္ ေသြးတြင္း သၾကားဓါတ္ ထိန္းညႇိရာတြင္ အသုံးဝင္သည္ဟု သုေတသီအခ်ိဳ႕က အခိုင္အမာ ဆိုထားပါသည္။

ယာကြန္ဥ တြင္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ က်ဆင္းေစႏိုင္သည့္ ပစၥည္းမ်ား ပါဝင္ေနတာေၾကာင့္ “Diet Potato” ဟုေခၚေဝၚၾက ပါသည္။ ယာကြန္ဥ တြင္ ကယ္လိုရီ အနည္းငယ္သာ ပါဝင္ၿပီး အခ်ိန္အေတာ္ၾကာ ဗိုက္ျပည့္ေနသည္ ဟု ခံစားရေသာ ဖရက္တို အိုလီဂိုဆက္ခ႐ိုက္ (Fructooligosacharide) ဓါတ္တစ္မ်ိဳးလည္း ပါဝင္ပါသည္။ ေခ်ဖ်က္ႏိုင္ျခင္း မရွိေသာ FOS ေၾကာင့္ ကိုယ္ခႏၶာ အတြက္ ကယ္လိုရီ တက္ျခင္း မရွိေတာ့ေပ။ FOS မ်ားစြာပါဝင္ေသာ ယာကြန္ဥေၾကာင့္ က်န္းမာေရး အေထာက္အကူ ျပဳေစသည္။ FOS သည္ အစားအစာတြင္ ပါဝင္ေသာ သဘာဝ အစိတ္အပိုင္း ျဖစ္သည္။ ၾကက္သြန္ျဖဴ၊ ၾကက္သြန္နီ၊ ကၫႊတ္၊ ငွက္ေပ်ာသီး၊ ဂ်ဳံႏွင့္ ယာကြန္ တို႔တြင္ FOS ပါဝင္သည္။ ယာကြန္ဥတြင္ FOS အမ်ားဆုံး ပါဝင္သည္။ အေရးပါေသာ FOS ကို ကိုယ္ခႏၶာက မစုပ္ယူျခင္းသည္ အူအတြင္းရွိ အက်ိဳးျပဳ ဘက္တီးရီးယား မ်ားက ခ်ိဳၿမိန္ေသာ အရသာကို မသိ၍ မဟုတ္ေပ။ ယာကြန္ဥတြင္ ကိုယ္တြင္းရွိ အက်ိဳးျပဳ အရာမ်ားႀကီး ထြားသန္မာျခင္းကို အားေပး လႈံ႕ေဆာ္သည့္ အရာမ်ား ပါရွိသည္။ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ လိုအပ္ေသာ ဗိုက္တာမင္ႏွင့္ သတၱဳဓာတ္မ်ား ရယူမႈကိုလည္း ယာကြန္ဥက ကူညီသည္။

ယာကြန္ဥ တြင္ ကယ္လိုရီ ပါဝင္မႈနည္းၿပီး ပ႐ိုတင္း၊ အမွ်င္ဓာတ္ အျပင္ သက္ေစာင့္ဓာတ္မ်ား ျဖစ္ေသာ ဗိုက္တာမင္ အုပ္စုမ်ားျဖစ္သည့္ Vitamin A ၊ Vitamin B1 ၊ Vitamin B2 ႏွင့္ Vitamin C တို႔လည္း ႂကြယ္ဝစြာ ပါဝင္ပါသည္။ ထို႔အျပင္ ေရာဂါ ကာကြယ္ ေစတတ္ေသ ာဓာတ္ေပါင္းမ်ား ျဖစ္သည့္ အယ္လကာရြိဳက္၊ ေဖလဖိုႏိုက္၊ ဂလိုင္ကိုဆိုဒ္၊ ပ႐ိုတင္း၊ စပိုနင္း ႏွင့္ သၾကားဓာတ္ တို႔ ပါဝင္သည္။ ယာကြန္ဥတြင္ ကိုယ္ခႏၶာအတြက္ မရွိမျဖစ္ လိုအပ္ေသာ ပိုတက္စီယမ္ (K)၊ကယ္လစီယမ္ (Ca)၊ မဂၢနီစီယမ္ (Mg)၊ ေဖာ့စပရပ္စ္ (P)၊ သံဓာတ္ (Fe)၊ ခ႐ိုမီယမ္ (Cr)ႏွင့္ သြပ္ဓာတ္ (Zn) အစရွိသည့္ သတၱဳဓာတ္မ်ား ႂကြယ္ဝစြာ ပါဝင္သကဲ့သို႔ ခႏၶာကိုယ္အတြက္ အေရးပါသည့္ အမိုင္ႏိုအက္စစ္   (၂၀) မ်ိဳးလည္း ပါဝင္ပါသည္။

          ယာကြန္ဥ သည္ ေသြးတြင္း သၾကားဓါတ္ကို ထိန္းညႇိေပးႏိုင္ သလို ကိုလက္စထေရာ ပမဏကို ထိန္းညႇိေပး ႏိုင္သည့္ အျပင္ ကိုယ္ခံအားစနစ္ကို တိုးေစၿပီး ကိုယ္အေလးခ်ိန္ က်ေအာင္လည္း အေထာက္အပံ့ ေပးသျဖင့္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ က်ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ လိုသူမ်ား အတြက္လည္း ယာကြန္ ကို အသုံးျပဳႏိုင္ ပါသည္။ ေကာ္ဖီႏွင့္ လက္ဖက္ရည္ တို႔တြင္လည္း ယာကြန္မွ ထုတ္သည့္  Sweetener ကို ထည့္ေသာက္ႏိုင္ ပါသည္။ ယာကြန္က တန္ဖိုးႀကီးသည့္ တိုင္းရင္းေဆး တစ္မ်ိဳးျဖစ္ၿပီး အနာကိုလည္း က်က္ေစႏိုင္သည့္ အစြမ္းသတၱိလည္း ရွိပါသည္။ ေရာဂါရွိသူမ်ားကို က်န္းမာေရး အေျခအေန ေကာင္းမြန္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပး ႏိုင္႐ုံသာမက က်န္းမာေရး ေကာင္းမြန္သူ မ်ားကိုလည္း ပိုၿပီး က်န္းမာေနေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပး ႏိုင္ပါသည္။ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ လြန္ကဲမႈကို ေလ်ာ့က်ေစတတ္ ေသာေၾကာင့္ ျမန္မာႏိုင္ငံ တစ္ဝန္းလုံးတြင္ ယာကြန္ကို အသုံးျပဳ လာၾကၿပီ ျဖစ္သည္။ ေဆးဘက္ဝင္ ယာကြန္ဥသည္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါကို သက္သာေစျခင္း၊ ေက်ာက္ကပ္အတြင္း အက်ိဳးျပဳ ဘက္တီးရီးယား တိုးပြားေစျခင္း၊ ေသြးအတြင္း သၾကားဓာတ္ ထိန္းညႇိေပးျခင္း၊ မေကာင္းေသာ ကိုလက္စထေရာ ကိုနည္းပါးေစျခင္း၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလ်ာ့က်ေစျခင္း၊ အသည္း က်န္းမာေရးကို ေကာင္းမြန္ေစျခင္း၊ ကင္ဆာေရာဂါ ကို ကာကြယ္ေပးျခင္း၊ ဓာတ္တိုးမႈကို ဆန္႔က်င္ျခင္း တို႔ေၾကာင့္ လူသိမ်ား ထင္ရွားလာ ေပသည္။ ယာကြန္ပင္သည္ အေရျပားကင္ဆာ၊ အူမႀကီး ကင္ဆာႏွင့္ ေသြးကင္ဆာ ေရာဂါမ်ားကို တိုက္ဖ်က္ႏိုင္သည့္ အစြမ္းသတၱိ ရွိေနၿပီး ကင္ဆာဆဲလ္မ်ားကို တိုက္ဖ်က္ျခင္း အားျဖင့္ ဆဲလ္မ်ား မ်ိဳးဗီဇ ေျပာင္းလဲမႈကို ဟန္႔တား ေပးပါသည္။

          ထို႔အျပင္ ႂကြက္သားမွ်င္မ်ား သၾကားဓာတ္ စုပ္ယူျခင္း၊ ပန္ကရိယ အင္ဆူလင္ ထုတ္ေပးျခင္း၊ အဆီမ်ား ညီမွ်ေစရန္ ထိန္းေပးေသာ ဇီဝကမၼ လုပ္ငန္းႏွင့္ ဆက္ႏြယ္ေသာ ဆဲလ္လမ္းေၾကာင္းမ်ား ထိန္းညႇိေပး ႏိုင္စြမ္းတို႔ေၾကာင့္ ယာကြန္ဥကို နာတာရွည္ ေရာဂါ ကာကြယ္ရန္ႏွင့္ ကင္ဆာကုသရန္ တို႔တြင္ အက်ိဳးရွိစြာ အသုံးျပဳႏိုင္မည္ ျဖစ္သည္။ ယာကြန္သည္ ခႏၶာကိုယ္၏ အဆီကို ထိန္းညႇိေပးရာတြင္ အေရးပါ သကဲ့သို႔ ကိုလက္စထေရာ စုပုံမႈမ်ား မျဖစ္ေအာင္လည္း ကာကြယ္ေပး ပါသည္။ ကိုလက္စထေရာ ဇီဝျဖစ္စဉ္ကို ေထာက္ပံ့ကူညီ ေပးျခင္းျဖင့္ အသည္း၏ လုပ္ငန္းစဉ္မ်ားကို ကာကြယ္ေပး ပါသည္။ ခႏၶာကိုယ္၏ ဇီဝတြင္း ျဖစ္ပ်က္မႈ လုပ္ငန္းစဉ္ မ်ားကိုလည္း အေထာက္အကူျပဳ ေပးပါသည္။

ပိုတက္စီယမ္ (K) ပါဝင္မႈ မ်ားေသာေၾကာင့္ ႏွလုံးခုန္ႏႈန္းကို ပုံမွန္ျဖစ္ ေစသည္။ ေအာက္စီဂ်င္ (O2) လိုအပ္ေသာ ကိုယ္ခႏၶာတြင္း ေနရာမ်ားကို အလြယ္တကူ သြားႏိုင္ ေစျခင္းျဖင့္ ေသြးျပန္ေၾကာ နံရံမ်ား ပုံမွန္လုပ္ေဆာင္မႈ တို႔ျဖစ္ေစသည္။ ဦးေႏွာက္ႏွင့္ အာ႐ုံေၾကာမ်ား က်န္းမာရန္လည္း ကူညီသည္။ ကယ္လစီယမ္(Ca) ပါဝင္မႈေၾကာင့္ အ႐ိုးႏွင့္ သြားမ်ားကို သန္မာေစသည္။ မဂၢနီစီယမ္ (Mg) ေၾကာင့္ ေသြးဖိအားကို ပိုမိုေကာင္းမြန္ ေစသည္။ ေဖာ့စပရပ္ (P) ပါဝင္မႈေၾကာင့္ ႂကြက္သားက်ဳံ႕ျခင္း၊ ဆန္႔ျခင္း၊ ေက်ာက္ကပ္ကို အလုပ္လုပ္ ေစျခင္းတို႔ကို အေထာက္အပံ့ ျဖစ္ေစသည္။ ကိုယ္ခႏၶာအတြက္ ေသြးဆဲလ္မ်ား တည္ေဆာက္ ေပးေသာသံဓာတ္ (Fe) ကို ယာကြန္ဥတြင္ ေတြ႕ႏိုင္သည္။ ေသြးဖိအား ထိန္းခ်ဳပ္ေပးေသာ အင္ဆူလင္ ထုတ္မႈတြင္ တစ္ဖက္တစ္လမ္းမွ ပါဝင္ကူညီေသာ ခ႐ိုမီယမ္ဓာတ္ (Cr) ကိုလည္း ေတြ႕ႏိုင္သည္။ ယာကြန္ဥတြင္ သတၱဳဓာတ္ ပါဝင္မႈ အနည္းအမ်ားမွာ ပိုတက္စီယမ္၊ ကယ္လဆီယမ္၊ မဂၢနီစီယမ္၊ ေဖာ့စပရပ္၊ သံဓာတ္၊ ခ႐ိုမီယမ္ႏွင့္ သြပ္ဓာတ္ တို႔ျဖစ္သည္။ သံဓါတ္ခ်ိဳ႕တဲ့မႈမွ ေသြးအားနည္း ေရာဂါ ျဖစ္ရသည့္ အဓိက အေၾကာင္းအရင္း တစ္ရပ္ ျဖစ္ပါသည္။ သံဓာတ္က ခႏၶာကိုယ္၏ အစိတ္အပိုင္း အသီးသီးဆီကို ေအာက္ဆီဂ်င္ သယ္ေဆာင္ေပး ရသည့္ ေသြးျဖဴဥမ်ား ထုတ္လုပ္ရန္ အတြက္ လိုအပ္သည့္ သတၱဳဓါတ္ တစ္မ်ိဳး ျဖစ္ပါသည္။ ယာကြန္မွာ သံဓါတ္ႂကြယ္ဝစြာ ပါဝင္ေသာေၾကာင့္ မိမိစားသုံးမည့္ အစားအစာ မ်ားတြင္ ယာကြန္ကို ထည့္သြင္းစားသုံး ေပးျခင္းျဖင့္ လိုအပ္သည့္ သံဓါတ္ကို ရရွိေစမည္ ျဖစ္ပါသည္။

ယာကြန္ဥသည္ ေဆးဘက္ဝင္ ဓာတ္ အေျမာက္အမ်ား ပါဝင္ၿပီး ကိုယ္ကာယ ႀကံ့ခိုင္ေစတတ္ သည္ ဆိုေသာ္လည္း တစ္ခ်ိဳ႕ေသာ သူမ်ားတြင္ ယာကြန္ေဖ်ာ္ရည္ အနည္းငယ္ ေသာက္႐ုံမွ်ျဖင့္ ဝမ္းသြား ေစႏိုင္သည္။ ဗိုက္နာ ေစတတ္သည္။ တစ္ခ်ိဳ႕တြင္ ဓာတ္မတည့္မႈ ျဖစ္ေစသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ယာကြန္ဥကို သင့္တင့္မွ်တစြာ စားသုံးသင့္ ေပသည္။ အလြန္အကြၽံ စားသုံးပါက အသက္အႏၲရာယ္ ကိုမထိခိုက္ ေစေသာ္လည္း ဗိုက္နာျခင္း၊ ေလထိုးျခင္း ႏွင့္ ဝမ္းသြားျခင္း လကၡဏာမ်ားကို ေတြ႕ရမည္ ျဖစ္သည္။ ယာကြန္က အူမ်ား၏ လႈပ္ရွားမႈကို တိုးတက္ ေစေသာေၾကာင့္ ဝမ္းမခ်ဳပ္ေအာင္ ေထာက္ပံ့ေပးသည္။ ယာကြန္ဥ၏ အမွ်င္ဓာတ္ေၾကာင့္ အနည္းငယ္ ဝမ္းေပ်ာ့မႈကို ျဖစ္ေစကာ အစားအစာ စုပ္ယူမႈကို ပိုမိုအားေကာင္း ေစႏိုင္ျခင္းျဖင့္ ဝမ္းခ်ဳပ္ျခင္းႏွင့္ အစာအိမ္ လမ္းေၾကာင္းဆိုင္ရာ ေရာဂါမ်ားကို ေလ်ာ့က် ေစႏိုင္သည္။ ယာကြန္က အူအတြင္းမွာ အက်ိဳးျပဳ ဘက္တီးရီးယား မ်ားကိုတိုးပြား ေစျခင္းျဖင့္ အစာေျခစနစ္ကို စည္းခ်က္ညီေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပး သကဲ့သို႔ အူမေရာင္နာ မျဖစ္ေအာင္လည္း ကာကြယ္ေပးသည္။

ဓါတုေဗဒဆိုင္ရာ ေလ့လာဆန္းစစ္မႈ မ်ားအရ ယာကြန္မွာ ခႏၶာကိုယ္ အေနျဖင့္ ေရာင္ရမ္းမႈႏွင့္ နာတာရွည္ေရာဂါ ေဝဒနာမ်ားကို ကာကြယ္ႏိုင္သည့္ ဓါတ္တိုးဆန္႔က်င္ အစြမ္းသတၱိမ်ား ပါဝင္ေနသည္ကို ေတြ႕ရွိခဲ့ရသည္။ ဤအစြမ္းသတၱိက ယာကြန္ဥ ၏ က်န္းမာေရး အက်ိဳးေက်းဇူးမ်ား တြင္းမွ တစ္ရပ္ျဖစ္သည္။ ေလ့လာမႈမ်ားအရ ယာကြန္တြင္ ကိုယ္ခံအားစနစ္ကို တိုးတက္ေကာင္းမြန္ ေစႏိုင္သည့္ ဓါတ္သတၱဳမ်ား ပါဝင္ေနၿပီး ဖ်ားနာႏိုင္ေျခကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္စြမ္း ရွိသည္ဟု ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။ ယာကြန္က ဆီးျဖစ္ေပၚမႈကို တိုးေစၿပီး မၾကာခဏ ဆီးသြားေစသည့္ ဆီးရႊင္ေစေသာ အစြမ္းသတၱိ မ်ားလည္း ရွိပါသည္။ ဆီးရႊင္ ေစေသာေၾကာင့္ အဆိပ္အေတာက္ မ်ားကိုဖယ္ရွား ေပးၿပီးေက်ာက္ကပ္ တြင္ ေက်ာက္တည္ျခင္းႏွင့္ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပိုးဝင္ျခင္းမ်ား မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ဟန္႔တား ေပးေၾကာင္း သိရပါသည္။

အသည္းသည္ ကိုယ္ခႏၶာအတြက္ ဂလူးကို႔စ္ (Glucose) ထုတ္ေပးရာ အရင္းအျမစ္ ျဖစ္သည္။ ယာကြန္ စားသုံးျခင္းျဖင့္ ဂလူးကို႔စ္ကို ပုံမွန္လည္ပတ္ ထုတ္ေပးကာ အသည္းက်န္းမာေရး ကို အေထာက္အကူ ျပဳကာ အသည္း အဆီဖုံးျခင္းကို ကာကြယ္ေပး ႏိုင္သည္။ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလွ်ာ့က်ေစျခင္းမွာ ယာကြန္ဥ သည္ အျခားေသာ အျမစ္ဥ (Tuber) မ်ားကဲ့သို႔ ကစီဓာတ္မ်ားႏွင့္ ဖြဲ႕စည္းထားျခင္း မဟုတ္ေသာေၾကာင့္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ တက္ေစမည့္ ကယ္လိုရီဓာတ္ မရႏိုင္၍ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို မတက္ႏိုင္ေစေပ။ ယာကြန္ရြက္ ကိုအစိမ္းမစား သင့္ပါ။ လက္ဘက္ေျခာက္ ကဲ့သို႔သာ သုံးစြဲသင့္သည္။ တိုက္႐ိုက္သုံးစြဲပါက ေက်ာက္ကပ္ကို ထိခိုက္ေစႏိုင္၍ ျဖစ္သည္။ အဆိုပါ ယာကြန္ရြက္ တြင္လည္း အက်ိဳးျပဳ ေအာ္ဂဲနစ္ျဒပ္ေပါင္း မ်ားစြာပါဝင္သည္။ ယာကြန္ရြက္ မ်ားတြင္လည္း ဓါတ္တိုးဆန္႔က်င္ ပစၥည္းမ်ားျဖစ္သည့္ Caffeic Acid Ferulic Acid  ႏွင့္ Chlorogenic တို႔ပါဝင္ေနပါသည္။ မႈိပိုးတိုက္ဖ်က္ သည့္ အစြမ္းသတၱိ ရွိေနပါသည္။ ယာကြန္ရြက္ ကိုသဲဝဲစား သကဲ့သို႔ မႈိပိုးကူးစက္ ဝင္ေရာက္ျခင္း မ်ိဳးကို ကုသရန္အတြက္ အသုံးျပဳႏိုင္ ပါသည္။

ယာကြန္ဥမွာ ဓါတ္တိုးဆန္႔က်င္ အစြမ္းသတၱိမ်ား ႂကြယ္ဝစြာ ပါဝင္ေသာေၾကာင့္ ယာကြန္ဥကို ပုံမွန္စားသုံးျခင္းမွာ သဘာဝဓါတ္တိုး ပစၥည္းပ်က္စီးျခင္း မ်ားမျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္ေပး ႏိုင္ပါသည္။ ယာကြန္မွာ ေရာင္ရမ္းမႈကို ေလ်ာ့ပါးသက္သာ ေစႏိုင္သည့္ အစြမ္းသတၱိ ရွိေသာေၾကာင့္ အဆစ္နာျခင္း၊ အဆစ္ေရာင္နာ ႏွင့္ ေဂါက္ေရာဂါမ်ား ေၾကာင့္ ေရာင္ရမ္းမႈမ်ားကို ေလ်ာ့ပါးသက္သာ ေစပါသည္။ ယာကြန္ရြက္ႏွင့္ ယာကြန္ဥ ႏွစ္မ်ိဳးလုံးတြင္ ေရာင္ရမ္းမႈကို ေလ်ာ့ပါးသက္သာ ေစႏိုင္ သည့္ အစြမ္းသတၱိမ်ား ရွိသည္ဟု ေလ့လာမႈမ်ားအရ အတည္ျပဳ ထားၾကပါသည္။

အသက္ႀကီး လာသည္ႏွင့္အမွ် အ႐ိုးသိပ္သည္းဆ မွာလည္း က်ဆင္းလာ ပါသည္။ ယာကြန္ မွ ခႏၶာကိုယ္က အ႐ိုးမ်ားႀကံ့ခိုင္ သန္စြမ္းရန္အတြက္ အေရးပါသည့္ ကယ္လ္ဆီယမ္ ႏွင့္ မဂၢနီဆီယမ္ ကဲ့သို႔ သတၱဳဓါတ္မ်ား ရရွိမႈကို တိုးတက္ေစျခင္းျဖင့္ အ႐ိုးသိပ္သည္းဆ ကိုတိုးတက္ေအာင္ လုပ္ေဆာင္ေပး ပါသည္။ ယာကြန္ကို ေန႔စဉ္စားသုံးေပး ပါက အ႐ိုးပြျခင္း၊ အ႐ိုးအဆစ္ ေရာင္ရမ္းနာႏွင့္ Scoliosis (ေက်ာ႐ိုးေစာင္း ေရာဂါ) ေဝဒနာတို႔ ျဖစ္ေပၚခံစား ရႏိုင္ေျခကို ကာကြယ္ေပး ပါသည္။ ယာကြန္က အမ်ိဳးသားမ်ား မ်ိဳးေအာင္ႏိုင္စြမ္း အတြက္သုံးစြဲရန္ သင့္ေတာ္သည့္ သဘာဝျဖည့္စြက္စာ တစ္မ်ိဳး ျဖစ္ပါသည္။

          အခ်ဳပ္ဆိုေသာ္ ယာကြန္ဥတြင္ အဆီအနည္းငယ္ ႏွင့္ ေရဓာတ္ အမ်ားအျပား ပါဝင္မႈေၾကာင့္ ဝေသာသူမ်ားႏွင့္ အထူးသင့္ေလ်ာ္ ေပသည္။ လူအမ်ားတို႔၏ အစာအာဟာရတြင္ ယာကြန္ဥ ပါဝင္လာေစျခင္းျဖင့္ ဆီးခ်ိဳေသြးခ်ိဳ ေဝဒနာအတြက္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ ေလွ်ာ့က်ေစလိုသူတို႔ အတြက္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ မေကာင္းေသာ အဆီႏွင့္ ကိုလက္စထေရာ တို႔ကိုေလွ်ာ့က်ျခင္း တို႔အတြက္ လည္းေကာင္း၊ အ႐ိုးအဆစ္မ်ား သန္မာေစျဖင္း အတြက္ ေသာ္လည္းေကာင္း၊ ကင္ဆာကဲ့သို႔ နာတာရွည္ေရာဂါ မ်ားအတြက္ ေသာ္လည္းေကာင္း လြန္စြာ အေထာက္အကူျပဳ ေစေၾကာင္း သုေတသန ေတြ႕ရွိခ်က္မ်ားမွ ေဖာ္ျပထားသည္။ ခ်ိဳၿမိန္ၿပီး အရည္ရႊမ္းေသာ ယာကြန္ဥ ကိုစားသုံးၿပီးပါက စိတ္ေက်နပ္ ခံစားမႈကိုတိုးေစၿပီး ဝမ္းဘိုက္ျပည့္ ေစသည္ဟု ေလ့လာခ်က္မ်ားတြင္ ေတြ႕ရွိရေၾကာင္း ေဖာ္ျပရင္း နိဂုံးခ်ဳပ္အပ္ ပါသည္။