ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳေရာဂါႏွင့္သတိျပဳစရာအပူလြန္ကဲျခင္းျပႆနာ

 

ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳေရာဂါႏွင့္သတိျပဳစရာအပူလြန္ကဲျခင္းျပႆနာ

ေဒါက္တာသိဂႌေက်ာ္

ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳေရာဂါ ရွိသူမ်ားသည္ အပူလြန္ကဲျခင္းႏွင့္ ဆက္စပ္ေသာ က်န္းမာေရးျပႆနာ မ်ားကို ေရာဂါမရွိသူ မ်ားထက္ ပို၍ခံစားၾကရပါသည္။ ေႏြရာသီတြင္ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေဝဒနာရွင္မ်ား ၾကဳံေတြ႕ရနိုင္ သည့္ျပႆနာ မ်ားကို ကာကြယ္ရန္ လူနာမ်ား၊ မိသားစုဝင္မ်ားႏွင့္ က်န္းမာေရးဝန္ထမ္းမ်ား အထူးသတိျပဳရန္ လိုအပ္ပါသည္။ ေႏြရာသီတြင္ ရာသီဥတုေျပာင္းလဲမႈႏွင့္ ပတ္ဝန္းက်င္ အပူခ်ိန္လြန္ကဲမႈ ေၾကာင့္ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါရွိသူမ်ားတြင္ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ပို၍ ခက္ခဲတတ္ပါသည္။ ပူျပင္းေသာ ေႏြရာသီတြင္ ခႏၶာကိုယ္၏ ဇီဝျဖစ္ပ်က္မႈ ပိုမိုျမင့္မားၿပီး အင္ဆူလင္ကို ပိုမိုစုပ္ယူ နိုင္ေသာေၾကာင့္  hypoglycemia (သၾကားဓာတ္နည္းျခင္း) ျဖစ္နိုင္ေျခ မ်ားပါသည္။ ေနပူထဲတြင္ ၾကာၾကာ ထိုင္ျခင္းသည္ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ကို ပုံမွန္ထက္ပို၍ ျမင့္တက္ ေစေသာေၾကာင့္ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါကို ပိုဆိုးေစနိုင္ပါသည္။ ပူျပင္းေသာ ရာသီဥတုတြင္ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ ရွိသူမ်ားသည္ ျပင္းထန္ေသာ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ နည္းျခင္း၊ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ မ်ားျခင္းေၾကာင့္ အက္စစ္ဓာတ္ လြန္ကဲျခင္း (Diabetic Ketoacidosis)၊ ႏွလုံးခုန္ႏႈန္း အလြန္ျမန္ျခင္း (ventricular  arrhythmia) ႏွင့္ ႐ုတ္တရက္ ႏွလုံးရပ္ျခင္း (Cardiac arrest) တို႔ကို ခံစာ းရတတ္ပါသည္။

လူ႔ခႏၶာကိုယ္သည္ သဘာဝအားျဖင့္ ပူျပင္းေသာ ရာသီဥတုတြင္ ေခၽြးထြက္မ်ား၍ အေရျပားေပၚရွိ ေခၽြးမ်ားအေငြ႕ပ်ံ ေစကာအပူမ်ားကို ဖယ္ရွားေပးၿပီး ခႏၶာကိုယ္ကို ေအးျမေစပါသည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါသည္မ်ားတြင္ ေသြးေၾကာမ်ားႏွင့္ အာ႐ုံေၾကာမ်ား ပ်က္စီးၿပီး ေခၽြးဂလင္းမ်ား ေကာင္းစြာ အလုပ္မလုပ္ နိုင္ေသာေၾကာင့္ ေခၽြးထြက္နိုင္စြမ္းကို ထိခိုက္ေစၿပီး ခႏၶာကိုယ္ကို ထိထိေရာက္ေရာက္ မေအးျမနိုင္ပါ။ ထို႔ေၾကာင့္ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါရွိသူမ်ားသည္ ေရာဂါမရွိသူမ်ားထက္ အပူဓာတ္ေၾကာင့္ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္နိုင္ေျခ ပိုမ်ားသည္။

ရာသီဥတုပူျပင္းခ်ိန္တြင္ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳေရာဂါ ရွိသူမ်ားအေနျဖင့္ အလယ္အလတ္ လႈပ္ရွားမႈျပဳလုပ္မႈ သည္ကပင္ ေခၽြးထြက္မ်ားေစကာ ေရဓာတ္ခန္းေျခာက္ လာၿပီး ေသြးတြင္းဂလူးကို႔စ္ ပမာဏကိုျမင့္တက္ ေစသည္။ ထို႔အျပင္ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါရွိသူမ်ားသည္ ေရဓာတ္ခန္းေျခာက္ျခင္းႏွင့္ ခႏၶာကိုယ္မွေရမ်ား အလြန္အကၽြံ ဆုံးရႈံးျခင္းသည္ အပူလြန္ကဲေသာ အခါတြင္ပို၍ လ်င္ျမန္သည္။ အေရးေပၚ အေျခအေနမ်ားျဖစ္သည့္ အသက္အႏၲရာယ္ ျဖစ္ေစနိုင္ေသာ အပူေၾကာင့္ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္မႈ (Heat Exhaustion)  ႏွင့္ အပူဒဏ္ေၾကာင့္ သတိလစ္ျခင္း (Heat stroke) တို႔ကိုျဖစ္ေပၚ ေစနိုင္သည္။

 အပူျမင့္တက္ ေနခ်ိန္တြင္ေရ အလုံအေလာက္ မေသာက္ပါက ေသြးတြင္းဂလူးကို႔စ္ကို ျမင့္တက္ေစၿပီး ေသြးတြင္းဂလူးကို႔စ္ ျမင့္မားျခင္းေၾကာင့္လည္း တဖန္ဆီးသြားျခင္းကို ပိုမ်ားေစနိုင္၍ ေရဓာတ္ခန္းေျခာက္ ေစနိုင္ပါသည္။ ျမင့္မားေသာ အပူခ်ိန္သည္ ခႏၶာကိုယ္မွ အင္ဆူလင္ အသုံးျပဳပုံကို ေျပာင္းလဲေစနိုင္သည္။ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳေရာဂါ ကုသရာ၌ အသုံးျပဳသည့္ ထိုးေဆး အင္ဆူလင္ကို ေဆးထိုးသည့္ ေနရာမွပိုမိုလ်င္ျမန္စြာ စုပ္ယူနိုင္၍ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ နည္းျခင္းျဖစ္တတ္ ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေသြးတြင္း ဂလူးကို႔စ္ကို မၾကာခဏ စစ္ေဆးၿပီး လိုအပ္သည့္ အင္ဆူလင္ပမာဏႏွင့္ စားေသာက္သည့္ ပမာဏတို႔ကို ခ်ိန္ညႇိရန္ လိုအပ္နိုင္ပါသည္။

ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳေရာဂါ ရွိသူမ်ားအေနျဖင့္ ေႏြရာသီတြင္ အပူလြန္ကဲျခင္းေၾကာင့္ ျဖစ္ေသာ ျပႆနာမ်ားကို ကာကြယ္ရန္-

၁။ ပူျပင္းေသာရာ သီဥတုတြင္ ေရသို႔မဟုတ္ သၾကားမပါေသာ အရည္မ်ားမ်ား ေသာက္ပါ၊ ေရငတ္တဲ့အထိ မေစာင့္ပါနဲ႔။ ေကာ္ဖီ၊ကယ္လိုရီႏွင့္ ကဖိန္းဓာတ္ပါေသာ ေဖ်ာ္ရည္မ်ား၊ အရက္ႏွင့္ ဘီယာမ်ားသည္ ေရဓာတ္ဆုံးရႈံးေစၿပီး ေသြးတြင္း ဂလူးကို႔စ္ ပမာဏကို ျမင့္တက္ေစနိုင္ သျဖင့္ ေရွာင္ၾကဥ္ပါ။

၂။ ပူျပင္းေသာ ရာသီဥတုတြင္ လူမ်ားသည္ ေသြးတြင္းဂလူးကို႔စ္ နည္းျခင္းႏွင့္ ျမင့္တက္ျခင္း ႏွစ္မ်ိဳးလုံး ျဖစ္နိုင္ေျခရွိၿပီး၊ ၄င္းျဖစ္စဥ္သည္ အသက္အႏၲရာယ္ ရွိသျဖင့္  ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ကို မၾကာခဏ စစ္ေဆးရန္ႏွင့္ လိုအပ္ပါက အေရးေပၚကုသမႈ ခံယူရန္ အေရးႀကီးပါသည္။ ကိုယ္လက္ လႈပ္ရွားမႈသည္ အမ်ားအားျဖင့္ အင္ဆူလင္ လိုအပ္မႈ ေလ်ာ့နည္းနိုင္ေျခ ရွိသျဖင့္မလႈပ္ရွားမီ အခ်ိန္ႏွင့္ လႈပ္ရွားၿပီးေနာက္ ေသြးတြင္းဂလူးကို႔စ္ကို စစ္ေဆးပါ။ အသုံးျပဳသည့္ အင္ဆူလင္ပမာဏကို လိုအပ္သလိုခ်ိန္ညႇိ နိုင္ေစရန္ဆရာဝန္ႏွင့္ ျပရန္လိုအပ္ပါသည္။

၃။ေလ့က်င့္ခန္း လုပ္ျခင္းသည္ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳေရာဂါ ရွိသူမ်ားတြင္ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ ထိန္းညႇိျခင္း၏ အေရးႀကီးေသာ ကုသမႈတစ္ခု ျဖစ္ေသာ္လည္း ပူျပင္းေသာ ေန႔ရက္မ်ားတြင္ ျပင္းထန္ေသာ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ာ းလုပ္ျခင္းကို ေရွာင္က်ဥ္ပါ။ နံနက္ေစာေစာ သို႔မဟုတ္ ေနဝင္သည္ႏွင့္ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ သို႔မဟုတ္ ေလေအးေပးစက္ တပ္ထားေသာ Gym မွာ ေလ့က်င့္ခန္းလုပ္ပါ။

၄။ေပါ့ေပါ့ပါးပါးႏွင့္ အေရာင္ေဖ်ာ့ေဖ်ာ့ အဝတ္အစားမ်ားကို ပြပြႏွင့္ ေခ်ာင္ေခ်ာင္ ဝတ္ဆင္ပါ။

၇။ေနေလာင္ျခင္းသည္ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ကို ျမင့္တက္ေစနိုင္သျဖင့္ အျပင္ထြက္ခ်ိန္တြင္ ေနေရာင္ကာခရင္မ္ လိမ္းပါ။ ဦးထုပ္ေဆာင္းပါ။

၅။ အာ႐ုံေၾကာေရာဂါ ရွိေနပါက ပူေသာေျမေပၚတြင္ ေျခေထာက္မ်ား ပူေလာင္သည္ကို သတိမထားမိ နိုင္ေသာေၾကာင့္ ဖိနပ္ကို အျမဲဝတ္ဆင္ပါ။

၆။အပူခ်ိန္ျမင့္မား ေနခ်ိန္တြင္ တတ္နိုင္သမၽွ အျပင္မထြက္ပဲ ေအးျမၿပီး အရိပ္ရသည့္ေနရာ၊ ေလဝင္ေလထြက္ ေကာင္းေသာေနရာ တြင္အနားယူပါ။ အလြန္ျမင့္မားေသာ အပူရွိန္တြင္ ေလေအးေပးစက္ သုံးပါ။

၇။ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ နည္းျခင္း၏ သတိေပးလကၡဏာ မ်ားကိုသတိထားပါ။ အပူလြန္ကဲျခင္း၏ လကၡဏာအခ်ိဳ႕သည္ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္နည္းျခင္း သို႔မဟုတ္ hypoglycemia ႏွင့္ ဆင္တူသည္။ ေခၽြးထြက္ျခင္း၊ ေခါင္းမူးျခင္း၊ အျမင္အာ႐ုံ ေဝဝါးျခင္း၊ ဆာေလာင္ျခင္း၊ ကတုန္ကယင္ ျဖစ္ျခင္း၊ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္း၊ အားနည္းျခင္း တို႔ပါဝင္သည္။ ေသြးတြင္းသၾကားဓာတ္ ကိုျမႇင့္တင္ရန္ လိုအပ္ခ်ိန္တြင္ စားရန္မုန႔္မ်ား၊ အခ်ိဳရည္မ်ားႏွင့္ ဂလူးကို႔စ္ေဆးျပား မ်ားကို အျမဲေဆာင္ထားရန္ လိုအပ္ပါသည္။

၈။ အပူခ်ိန္ ၁၀၄ ဒီဂရီဖာရင္ဟိုက္ႏွင့္ အထက္ျမင့္တက္ၿပီး အပူဒဏ္ေၾကာင့္ ပင္ပန္းႏြမ္းနယ္ျခင္း လကၡဏာမ်ား ခံစားရလၽွင္ နီးစပ္ရာ ေဆး႐ုံေဆးခန္းမ်ားမွာ ျပသကုသမႈခံယူရန္ လိုအပ္ပါသည္။ အပူဒဏ္ေၾကာင့္ သတိလစ္ျခင္း ျဖစ္နိုင္သည့္ လကၡဏာမ်ား ခံစားေနရသည္ဟု သံသယရွိလၽွင္ အပူခ်ိန္အျမန္ က်ေစရန္ ယက္ခပ္ျခင္း (သိုမဟုတ္) ပန္ကာဖြင့္ေပးပါ။ ေရေအးဝတ္ျဖင့္ နဖူး၊ လည္ပင္း၊ ဒူးေခါက္ေကြး၊ ခ်ိဳင္းၾကားႏွင့္ ေပါင္ၿခံေနရာမ်ားကို ေရပတ္တိုက္ ေပးရပါမယ္။ ေရခ်ိဳးလို႔ရလၽွင္ ေရခ်ိဳးေပးပါ။ ထို႔ေနာက္ ေဆး႐ုံေဆးခန္းသို႔ အခ်ိန္မွီပို႔ရန္ လိုအပ္ပါသည္။

၉။ ပူျပင္းေသာ ရာသီဥတုတြင္ အင္ဆူလင္ကို အခန္းအပူခ်ိန္ထက္ မေက်ာ္လြန္ေစရန္ ေရခဲေသတၱာ ထဲတြင္ သိမ္းဆည္းျခင္းသည္ အေကာင္းဆုံး ျဖစ္သည္။ ခရီးသြားလၽွင္ အင္ဆူလင္ကို အေအးခံအိတ္ထဲ ထည့္၍ သယ္ေဆာင္ပါ။ အင္ဆူလင္ကို ေနေရာင္ျခည္ တိုက္ရိုက္မထိေအာင္ ထားပါ။ ျမင့္မားေသာ ေႏြရာသီအပူခ်ိန္သည္ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ ကုသေဆးမ်ား၊ ဂလူးကို႔စ္မီတာႏွင့္ ဆီးခ်ိဳစမ္းသပ္သည့္ ပစၥည္းမ်ားကို ထိခိုက္ေစနိုင္သည္။ ေဆးမ်ားကို ေအး၍ ေျခာက္ေသြ႕ေသာ ေနရာတြင္ မွန္ကန္စြာ သိမ္းဆည္းပါ။

၁၀။အပူလြန္ကဲျခင္း၊ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳႏွင့္ အျခားေရာဂါမ်ား ဆိုင္ရာ အေရးေပၚ အေျခအေနမ်ားကို ေစာစီးစြာသိရွိနိုင္ ေစရန ္မိသားစုဝင္မ်ားမွ အထူးဂ႐ုျပဳ ေစာင့္ၾကည့္ေပးရန္ လိုအပ္ပါသည္။

ဤအႀကံျပဳခ်က္ မ်ားသည္ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳႏွင့္ အျခားေရာဂါအခံ ရွိသူမ်ား အေနျဖင့္ ေႏြရာသီတြင္ အပူလြန္ကဲျခင္း ေၾကာင့္ျဖစ္တတ္ေသာ က်န္းမာေရး ျပႆနာမ်ားကို ႀကိဳတင္ကာကြယ္ နိုင္ေစရန္ ရည္ရြယ္ပါသည္။

Photo - Internet