အာသီးေရာင္ျခင္း၊ ႏွာေခါင္းပိတ္ျခင္း၊ ထိပ္ကပ္နာေရာဂါ

 

အာသီးေရာင္ျခင္း၊ ႏွာေခါင္းပိတ္ျခင္း၊ ထိပ္ကပ္နာေရာဂါ

ေဒါက္တာလြင္သန႔္

            ႏွား၊ ႏွာေခါင္း၊ လည္ေခ်ာင္းဆိုင္ရာ ေရာဂါေတြနဲ႔ ပက္သက္ၿပီး အာသီးေရာင္ျခင္း၊ ႏွာေခါင္းပိတ္ျခင္းနဲ႔ ထိပ္ကပ္နာတို႔ ဆိုးရြားပါတယ္။ အာသီးေရာင္ျခင္း (sore throat) က ပါးစပ္မွာအပူဖု ေပါက္တာနဲ႔ ကြာပါတယ္။ ဘက္တီးရီးယား ပိုးေတြ၊ ဗိုင္းရပ္ပိုးေတြေၾကာင့္ျဖစ္နိုင္ၿပီး၊ ဗိုင္းရပ္ပိုးေၾကာင့္ ပိုျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ အေအးမိ၊ႏွာေစး၊ ေခ်ာင္းဆိုး ျဖစ္တာေၾကာင့္လည္း အာသီးေရာင္ တတ္ပါတယ္။ ခဏခဏ ေရာင္တတ္တယ္ဆိုရင္၊ ဘက္တီးရီးယားပိုး ေတြေၾကာင့္ျဖစ္တယ္။ ဘက္တီးရီးယား ေၾကာင့္ျဖစ္တယ္ဆိုရင္ပိုးသတ္ေဆး (Antibiotics) ေသာက္ရပါမယ္။ ဖုန္ထူတဲ့ေနရာ၊ လူမ်ားၿပီး၊ ေလဝင္ေလထြက္ မေကာင္းတဲ့ ေနရာေတြကို မသြားသင့္ပါဘူး။ ေနာက္တစ္ခုက အစာအိမ္ထဲက အက္ဆစ္ေတြ၊ အာေခါင္ထဲ ကိုျပန္ထြက္လာျဖစ္တဲ့ စားခ်ဥ္ျပန္တာ၊ မၾကာခဏ ေလခ်ဥ္တတ္တာေတြ မွာလည္းအာသီး ေရာင္နိုင္ပါတယ္။ အာသီးေရာင္တာျဖစ္ေစတဲ့ အဓိကအေၾကာင္းကို ကုသရာမွာျဖစ္တယ္။ ဖုန္ထူတဲ့ေနရာသြားရင္ သတိထားသြားရပါမယ္။ အာေခါင္ေျခာက္ေအာင္ မေနပဲ၊ မၾကာခဏ ေရေသာက္ေပးသင့္ပါတယ္။ အစာအိမ္ေရာဂါရွိရင္ ေဆးေသာက္မယ္။ ကြမ္း၊ ေဆးလိပ္၊ အရက္စတာေတြ ေရွာင္ရပါမယ္။ ေရခဲေရကေတာ့၊ အာသီးေရာင္တာ မျဖစ္ေစဘူး။ ေရခဲေရေသာက္ၿပီး ေတာ့အာသီးေရာင္ တတ္တယ္ဆိုရင္ေတာ့၊ မေသာက္တာ ေကာင္းပါတယ္။

            အာသီးေရာင္တာ စထရပ္ကို ေကာ့ယ္ဘက္တီရီယား (streptococcus bacteria) ေၾကာင့္ျဖစ္တယ္။ ဗိုင္းရပ္(virus) ေၾကာင့္ လည္း ျဖစ္နိုင္ပါတယ္။ အာသီးေရာင္တာ တစ္လတစ္ခါ ေရာင္တာလား။ ငါးလတစ္ခါ ေရာင္တာလား။ တစ္ႏွစ္တစ္ခါ ေရာင္တာလား ဆိုတာၾကည့္ၿပီး၊ တစ္ႏွစ္မွာငါးခါ၊ ေျခာက္ခါေလာက္ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ လည္ပင္းနာၿပီးဖ်ားတယ္ ဆိုရင္၊ နာတာရွည္ အာသီးေရာင္ ေရာဂါေၾကာင့္လို႔ သတ္မွတ္ပါတယ္။ ေလးဖက္နာျဖစ္တယ္ ဆိုရင္၊ အာသီးခဏခဏ ေရာင္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕လည္း အာသီးခဏခဏ ေရာင္ၿပီး၊ အာသီးထဲမွာရွိတဲ့ ဖြဲ႕စည္းပုံေတြ ပ်က္သြားၿပီး၊ ေရာဂါပိုး ခိုေအာင္းဖို႔ေနရာ ျဖစ္လာပါတယ္။ အာသီးေရာင္တာ က တစ္ႏွစ္ကို ငါးခါ၊ေျခာက္ခါ ေလာက္ျဖစ္ေနတယ္။ ခဏခဏလည္း ဒုကၡေပးတယ္ ဆိုရင္ခြဲရပါမယ္။ ေဆးေသာက္လို႔ မရေတာ့ဘူးဆိုမွ ခြဲရပါမယ္။ အစားအေသာက္၊ အေနအထိုင္နဲ႔ ပက္သက္ၿပီး၊ ေျပာရရင္ မၾကာခဏျဖစ္တတ္တယ္ ဆိုရင္၊ လူထူတဲ့ေနရာ၊ ဖုန္ေတြထူတဲ့ေနရာ ေရွာင္ရပါမယ္။ ေရခဲေရနဲ႔မထည့္ဘူး ထင္ရင္ မေသာက္သင့္ပါဘူး။ မၾကာခဏ ဒုကၡေပးရင္ေတာ့ အာသီးကို ခြဲစိတ္ဖယ္ရွား ကုသသင့္ပါတယ္။

            ႏွာေခါင္းပိတ္တဲ့အခါ အျမန္ဆုံး ေပ်ာက္ကင္းေအာင္ ကုသမႈခံယူသင့္တယ္။ ႐ုတ္တရက္အေအးမိ၊ ႏွာေစး၊ျဖစ္ၿပီး၊ ႏွာေခါင္းပိတ္ တယ္ဆိုရင္ႏွာေခါင္းပြင့္တဲ့ အစက္ခ်ေဆး ထည့္လို႔ရပါတယ္။ ဒါေပမယ့္ ဒီေဆးက ေနရာတိုင္းမွာဝယ္လို႔ မရဘူး။ေရေႏြးထဲကို ပ႐ုပ္ဆီထည့္ၿပီး ရႉသင့္တယ္။ ဒီနည္းက သာမန္ အေအးမိ၊ ႏွာေစး၊ ေခ်ာင္းဆိုးတာ အတြက္ပဲျဖစ္တယ္။ အခ်ိဳ႕က ေရာဂါေၾကာင့္ ႏွာေခါင္းပိတ္တာလည္း ရွိတတ္တယ္။ အဲဒါက ႏွာေခါင္းဓာတ္မတည့္လို႔ ျဖစ္တယ္။ နာတာရွည္ ႏွာေခါင္းေရာင္ ေရာဂါေတြျဖစ္ရင္လည္း ႏွာေခါင္းပိတ္တတ္ ပါတယ္။ ႏွာေခါင္းဓာတ္မထည့္ တာကေတာ့ ႏွာေခါင္းဖ်န္းေဆး အသုံးျပဳရပါမယ္။ နာတာရွည္ ႏွာေခါင္းေရာင္တာ ကေတာ့ ေဆးစြဲေသာက္သင့္ ပါတယ္။

               ထိပ္ကပ္နာ(sinusitis)က ႏွာေခါင္းေဘးမွာရွိတဲ့ ေလအိတ္ေတြကို ကာထားတဲ့ အေျမႇးပါးေတြ ေရာင္လို႔ျဖစ္တယ္။ ဒီေရာဂါက အပူ၊အေအး ေျပာင္းလဲမႈမ်ားရင္ ႏွာေခါင္းပိတ္သြား တတ္ပါတယ္။ အခ်ိဳ႕က ႏွာရည္က်တယ္။ အခ်ိဳ႕ကေတာ့ အပူ၊ အေအးနည္းနည္း ေျပာင္းတာနဲ႔ ႏွာေခါင္းပိတ္တာကို အရမ္းဆိုးဆိုးရြားရြား ခံစားရပါတယ္။ အခ်ိဳ႕သိပ္မဆိုးတာ လည္းရွိတယ္။ ထိပ္ကပ္နာမွာက ဘက္တီရီယားပိုး ဝင္လို႔ျဖစ္တာနဲ႔ ဓာတ္တုံ႔ျပန္မႈ မ်ားတာေၾကာင့္ ျဖစ္တယ္။ ပိုးဝင္တာေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ထိပ္ကပ္နာမွာ ႏွာရည္ေတြ က်လာၿပီး၊ အဆိုပါနာရည္ေတြက အၾကည္ေရာင္ မဟုတ္ဘဲ ၊အဝါေရာင္၊ အစိမ္းေရာင္ေတြ ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ပိုးဝင္တာေၾကာင့္ ျဖစ္တဲ့ထိပ္ကပ္နာ ဆိုရင္ေတာ့ ေသေသခ်ာခ်ာ ကုသဖို႔လိုတယ္။ ဆရာဝန္ တစ္ေယာက္တည္း နဲ႔ပဲ၊ႏွစ္လသုံးလ ကုသမယ္ဆိုရင္ေတာ့ ေပ်ာက္ကင္းနိုင္မယ္။ ဓာတ္တုံ႔ျပန္တာ ေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ထိပ္ကပ္နာ ကေတာ့ ဓာတ္မထည့္တာ ေတြကို ေရွာင္ရပါတယ္။ အပူ၊အေအး ေျပာင္းလဲမႈေတြမွာ ဂ႐ုစိုက္ရပါမယ္။ ရာသီဥတု ပူတဲ့အခါ ေအးတဲ့အခ်ိန္ကေန အျပင္ထြက္မယ္ ဆိုရင္ စတိုင္က်ကာထီး၊ ဦးထုပ္ေဆာင္း တာမ်ိဳး လုပ္ေပးသင့္ ပါတယ္။ ေရခဲေရ ေရွာင္သင့္ပါတယ္။ ေရခဲေရမွ မဟုတ္ဘူး။ အေအး၊ ေရခဲထဲ၊ ထည့္ထားတဲ့ အေအးဗူး၊ အခ်ိဳရည္ဗူး ေတြလည္း မေသာက္သင့္ပါဘူး။ ထိပ္ကပ္နာ ပိုဆိုးေစပါတယ္။

            အခုလိုမ်ိဳး အရမ္းပူေနတဲ့ ရာသီဥတုမွာ ေပါ့ေပါ့ပါးပါး ပြပြေခ်ာင္ေခ်ာင္ အဝတ္အစားေတြ ဝတ္ဆင္မယ္ဆိုရင္ ထိပ္ကပ္နာက သိပ္မဆိုးပါဘူး။ ဓာတ္မတည့္လို႔ ျဖစ္တဲ့ထိပ္ကပ္နာကို ထိန္းထားဖို႔အတြက္ ႏွာေခါင္းဖ်န္းေဆး အသုံးျပဳနိုင္ ပါတယ္။ ႏွာေခါင္းဖ်န္းေဆး ဖ်န္းထားရင္ေတာ့၊ အပူ၊ အေအးေျပာင္းလဲလို႔ ျဖစ္တဲ့ ထိပ္ကပ္နာ မခံစားရေအာင္ ကာကြယ္လို႔ ရပါတယ္။

           ထိပ္ခပ္နာဆိုတာ လူဦးေခါင္ခြံမွာ ႏွာေခါင္းေပါက္နဲ႔ ဆက္သြယ္ထားတဲ့ ေလလမ္းေၾကာင္း၊ ႏွာေခါင္းဝ (sinus)ပိတ္ဆို႔ရာ ကေန၊ တစ္ခု(သို႔) တစ္ခုထက္ပိုတဲ့ ႏွာေခါင္းလွိုဏ္ေတြ ပိုးဝင္ေရာင္ရမ္းျခင္း ျဖစ္ပါတယ္။ အခ်ိန္တို ေလးပတ္အတြင္း ျဖစ္ရင္႐ုတ္တရက္ လက္တေလာ ထိပ္ကပ္နာေခၚၿပီး၊ (၃)လထက္ၾကာၿပီး ထပ္ခါထပ္ခါျဖစ္ရင္ နာတာရွည္ ထိပ္ကပ္နာလို႔ ေခၚပါတယ္။ ထိပ္ကပ္နာက အျဖစ္မ်ားတယ္။ အသက္အရြယ္ မေရြးျဖစ္နိုင္ ပါတယ္။ ေရာဂါျဖစ္ပြါးနိုင္တဲ့ အခ်က္အလက္ေတြ ေလ်ာ့ခ်ျခင္းက စီမံနိုင္ပါတယ္။ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ေခ်ာင္းဆိုးျခင္း၊ ညဖက္မွာ ပိုဆိုးျခင္း၊ ဖ်ားနာျခင္း၊ နဖူး(သို႔)မ်က္ႏွာ တဝိုက္ေလးလံ နာက်င္ျခင္း၊ ႏွာပိတ္ျခင္း၊ ႏွာေစးျခင္း၊ အဝါ၊အစိမ္း၊ အျပာေရာင္ အရည္မ်ား ထြက္ျခင္း၊ လည္ေခ်ာင္းနာျခင္း ကို(၇-၂၁)ရက္အထိ ျဖစ္နိုင္တယ္။ ေဖာ္ျပထားတဲ့အထဲမွာ မပါဝင္တဲ့ အျခားလကၡဏာ ေတြလည္း ရွိပါတယ္။ ေရာဂါရွိလို႔ စိုးရိမ္ေနမယ္ ဆိုရင္ဆရာဝန္နဲ႔ ေဆြးေႏြးတိုင္ပင္ သင့္တယ္။

              မ်က္ကြင္းညိဳၿပီး၊ ေရာင္ရမ္းနာက်င္ျခင္း၊ နဖူးေရာင္ျခင္း၊ အျပင္းအထန္ ေခါင္းကိုက္ျခင္း၊ ကေယာင္ကတမ္း ျဖစ္ျခင္း၊ လည္ပင္း ေတာင့္တင္းျခင္း၊ အသက္ရႉပုံ မမွန္ျခင္း၊ ျပတ္ေတာင္းျပတ္ေတာင္း အသက္ရႉရပ္ျခင္း၊ လကၡဏာေတြထဲက တစ္ခုခုျဖစ္မယ္ဆိုရင္ ဆရာဝန္နဲ႔တိုင္ပင္ ေဆြးေႏြးသင့္တယ္။ လူတိုင္းရဲ့ ခႏၶာကိုယ္တုံ႔ျပန္မႈဟာ မတူညီနိုင္ပါဘူး။ ကိုယ့္အေျခအေန အတြက္ ဘာအေကာင္းဆုံးလဲ သိေအာင္မိသားစု ဆရာဝန္နဲ႔ တိုင္ပင္သင့္ပါတယ္။

              ထိပ္ခပ္နာဟာ ဘက္တီးရီးယား (streptococcus)၊ ဓာတ္မထည့္ျခင္း၊ ေလထုညစ္ညမ္းျခင္း နဲ႔ႏွာေခါင္းအသားပို (Nasal polyp)ႏွာေခါင္းမွာ အသားပိုေၾကာင့္ ႏွာပိတ္ျခင္း ျဖစ္ေစတယ္။ တို႔ဟာ ထိပ္ကပ္နာျဖစ္ေစ ပါတယ္။ ထိပ္ကပ္နာဟာ တုပ္ေကြးမိၿပီးေနာက္၊ ဓာတ္မထည့္ပစၥည္းေတြနဲ႔ ထိေတြ႕ၿပီးေနာက္မွာ ျဖစ္ေလ့ရွိတယ္။ ေမြးရာပါ ႏွာေခါင္း လွိုဏ္က်ဥ္းျခင္း၊ ႏွာေခါင္းေျခာက္ေသြ႕ လြန္ျခင္းတို႔ကလည္း နာတာရွည္ ထိပ္ကပ္နာျဖစ္ ေစပါတယ္။ ထိပ္ကပ္နာ ျဖစ္ပြါးနိုင္ေျချမင့္ ေစတဲ့ အေၾကာင္းရင္းက

(၁) ‌ဓာတ္မထည့္ပစၥည္းမ်ားနဲ႔ အျမဲထိေတြေနျခင္း

(၂) အိပ္ခ်အိုင္ဗီ( HIV/AIDS)၊ စစ္ထရစ္ဖိုင္ ဗလိုစစ္ (cystic Fibrosis)လို႔ ကိုယ္ခံအားစနစ္ ခ်ိဳ႕ယြင္းမႈေရာဂါ၊ ပန္းနာရင္က်ပ္ေရာဂါ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း ေၾကာင့္ျဖစ္နိုင္ ပါတယ္။ မွိုပိုးေၾကာင့္ျဖစ္တဲ့ ထိပ္ကပ္နာ(Fungus Sinusitis )(သို႔) အက်ိတ္မ်ား ရွိတယ္လို႔ သံသယရွိရင္ ႏွာေခါင္း မွန္ေျပာင္းၾကည့္ျခင္း ကြန္ျပဴတာ ဓာတ္မွန္ (CT scan)ရိုက္ျခင္း၊ အမ္အာအိုင္(MRI) ရိုက္ျခင္း ျပဳလုပ္သင့္ပါတယ္။ ေရာဂါျဖစ္ရတဲ့ အေၾကာင္းရင္းကို ဆန္းစစ္ဖို႔ ဆရာဝန္ကတစ္ႏွစ္မွာ ထိပ္ကပ္နာျဖစ္တဲ့ အႀကိမ္အေရတြက္၊ ေရာဂါလကၡဏာ မေပၚခင္ျပဳလုပ္ခဲ့တဲ့ လုပ္ေဆာင္ခ်က္မ်ား ေမးကာစမ္းသပ္ ပါမယ္။ ေမြးရာပါ ႏွာေခါင္းေကာက္ေန၊ ႏွာေခါင္းရိုးေကြးေကာက္ ေနရင္ထိပ္ကပ္နာ မၾကာခဏျဖစ္လို႔၊ ခြဲစိတ္ကုသ ရတတ္ပါတယ္။

           ပါးစပ္ထဲမွာ အျဖဴေရာင္အပူဖုေတြ ေပါက္ၿပီး၊ အရမ္းနာတာမ်ိဳး ျဖစ္တတ္ပါတယ္။ ဘာေၾကာင့္ျဖစ္ရသလဲ သက္သာေအာင္ ဘယ္လိုလုပ္သင့္ သလဲ။ မျဖစ္ေအာင္ ကာကြယ္သင့္သလဲ ဆိုရင္ ပါးစပ္ထဲမွာရွိေနတာက ခံတြင္းနဲ႔ အာေခါင္းေျမႇးပါး ေလးေတြ၊ တံေတြးထြက္တဲ့ အက်ိတ္ေလးေတြ ရွိပါတယ္။ အဲဒါေတြ ေရာင္ရမ္းနာက်င္မႈကို ခံစားရတတ္တယ္။ ျမန္မာလိုအပူဖု ေပါက္တယ္လို႔ ေခၚၾကပါတယ္။ အာသီးေရာင္ တာလည္း ေရာဂါတစ္ခု အေနနဲ႔ျပ တတ္တယ္။ အပူဖုေပါက္တာက ပါးစပ္ထဲမွာ ပုံမွန္မဟုတ္တဲ့ ဘက္တီးရီးယား ပိုးမႊားေတြ ေပါက္ပြါးလို႔ျဖစ္တာ မ်ားတယ္။ အရမ္းပူတဲ့ အစားအစာကို စားမိလို႔၊ အာေခါင္ေပါက္သြားတဲ့ အခါမွာလည္း နာတတ္တယ္။ အပူ၊အေအး မၽွတတဲ့ အစာစားရပါမယ္။

              ခံတြင္းသန႔္ရွင္းေရးကို ဂ႐ုစိုက္ဖို႔ လိုပါတယ္။ ေရခဲေရ ေသာက္တာ၊ ေနပူျပင္းက ျပန္လာၿပီး၊ အေအးေသာက္တာမ်ိဳး အဲယားကြန္းခံတာ မ်ိဳးေရွာင္သင့္ ပါတယ္။ ဒါဆိုရင္အပူဖု ေပါက္တာသက္သာ သြားပါမယ္။ တကယ္လို႔ေပါက္ခဲ့ ရင္လည္း အနာေပ်ာက္ေဆး၊ ပိုးသတ္ေဆးေတြ ေသာက္ရပါမယ္။ ကြမ္းစားတာ၊ ေဆးလိပ္ေသာက္တာ၊ အရက္ေသာက္တာ ေရွာင္သင့္ပါတယ္။ ကြမ္းနဲ႔ေဆးလိပ္မွာ နီကိုတင္း အေျခခံထားတဲ့ ေဆးရြက္ႀကီးကုန္ၾကမ္း ပါဝင္လို႔လူကို စြဲလန္းေစကာ၊ အဆမတန္ ေသာက္သုံးရာသုံးမယ္ ဆိုရင္ အပူဖု ေပါက္တတ္တယ္။ အရက္ျပင္းေတြ ေန႔စဥ္ေသာက္ ေနရင္လည္းသည့္ လကၡဏာျပသတဲ့ အပူဖု ေပါက္တတ္ပါတယ္ ။။

ဓာတ္ပံု - အင္တာနက္