ေက်ာက္ကပ္က်န္းမာေရး ႏွင့္ ဓာတ္စာ

ေက်ာက္ကပ္က်န္းမာေရး ႏွင့္ ဓာတ္စာ

ပဲႀကီးေစ့ပံုစံ လက္တစ္ဆုပ္စာ ေက်ာက္ကပ္အဂၤါ ဟာ ေက်ာ႐ုိးေအာက္ဖက္ တစ္ဖက္တစ္ခ်က္ မွာရွိတယ္။ ေရႏွင့္ သတၱဳဓာတ္မ်ား ၊ ေသြးဆဲလ္မ်ား ၊ ပရိုတိန္းစတဲ့ ပမာဏကိုထိန္းသိမ္းေပးတဲ့ ႀကီးမား တဲ့လုပ္ငန္း အညစ္အေၾကးစြန္႔ထုတ္အဂၤါျဖစ္တယ္။ ေက်ာက္ကပ္အား နည္းေရာဂါဟာ အသက္အရြယ္ အသီးသီးမွာေတြ႕ရႏိုင္ကာ ျပင္းထန္မွသာ သိၾကရတယ္။

          ေက်ာက္ကပ္မွာ ေသြးစစ္ဆန္ခါတစ္သန္းခန္႔ရွိၿပီး တစ္ေန႔ဂါလန္ ၄၀ ခန္႔စစ္ထုတ္ကာ ေသြးကိုသန္႔စင္ေစၿပီး ဆီးကိုအညစ္အေၾကးအျဖစ္ စြန္႔ထုတ္တယ္။ ခႏၶာကိုယ္အတြက္လိုအပ္တဲ့ ေရပမာဏ အာဟာရဓာတ္ေတြခ်န္ထားၿပီး ပိုလွ်ံတဲ့ေရ၊ က်န္းမာေရးအတြက္ အႏၱရာယ္ရွိပစၥည္းမ်ား၊ ပိုလွ်ံေနတဲ့အာဟာရေတြကို ဆီးအျဖစ္စြန္႔ထုတ္တယ္။

          ေသြးေပါင္ခ်ိန္ထိန္းသိမ္းျခင္း၊ ေသြးနီဥထုတ္လုပ္ျခင္း၊ ဗီတာမင္ဒီလႈံ႕ေဆာ္ျခင္း၊ အ႐ိုး ေတြသန္မာေစတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ႏွစ္လံုးမွာ တစ္လံုးေကာင္း႐ံုနဲ႔ ေရာဂါလကၡဏာ မျပတတ္ဘူး။ ေက်ာက္ကပ္တစ္လံုးတည္းနဲ႔ အသက္႐ွင္သန္ႏိုင္ပါတယ္။ ေက်ာက္ကပ္ရဲ႕လုပ္ငန္း ေလးပံုသံုးပံုထိ ပ်က္စီးေနေပမယ့္ ေရာဂါမျပတတ္ဘူးဆိုတယ္။ ဆိုလိုတာက ေက်ာက္ကပ္တစ္လံုးရဲ႕ ထက္၀က္ ေကာင္းေနေသးရင္ပင္ ေက်ာက္ကပ္အႏၱရာယ္ မျပသႏုိင္ပါ။

          ေက်ာက္ကပ္ကုိ ထိခုိက္ေစႏုိင္တဲ့ အဓိက ေရာဂါ ၂ မ်ိဳးမွာ ေသြးတုိး ၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာ ႏွင့္ ဆီးခ်ိဳ တုိ႔ျဖစ္သည္။ ေက်ာက္ကပ္ ေကာင္း-မေကာင္း ႏွစ္စဥ္မွန္မွန္ စစ္ေပးသင့္သည္။ ဆီးထဲမွာ အသားဓာတ္ပါရင္ ေက်ာက္ကပ္ မေကာင္းတာ ျပသည္။ ဆီးကုိ ဖန္ျပြန္ထဲထည့္ကာ ဆူေအာင္ အပူေပးၿပီး အေအးခံရင္ အနည္ျဖဴမ်ား က်လာတယ္။ ယင္းမွာ အယ္ဗ်ဴမင္ ေတြျဖစ္ကာ ေက်ာက္ကပ္ စစ္ထုတ္ႏႈန္း မေကာင္းလုိ႔ ျဖစ္တယ္။ ေက်ာက္ကပ္ စစ္ထုတ္ႏႈန္း Glomerular Filtration Rate (GFR) ၆၀ ေအာက္ဆုိရင္ နာတာရွည္ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ ရွိတယ္။ GFR ၁၅ ေအာက္ဆုိရင္ ေက်ာက္ကပ္ အလုပ္မလုပ္ႏုိင္တဲ့ သေဘာျဖစ္တယ္။  ဆုိဒီယမ္ နဲ႔ အသားဓာတ္ ေလွ်ာ့စားျခင္း ၊ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ ထိန္းျခင္း ၊ အ၀မလြန္ေအာင္ ထိန္းျခင္း ၊ ကုိယ္လက္ အားကစား ေန႔စဥ္နာရီ၀က္ အေျပး ၊ စက္ဘီးစီး ၊ လမ္းေလွ်ာက္ ၊ ေရကူး လုပ္ပါက ေက်ာက္ကပ္ က်န္းမာေရး ေကာင္းမြန္ေစပါသည္။

          ေက်ာက္ကပ္ က်န္းမာေရးဟာ စားတဲ့အစာ အေပၚမွာ မူတည္တယ္။ ခႏၶာကုိယ္အဂၤါ အသီးသီးကုိ ဆဲလ္ေတြနဲ႔ တည္ေဆာက္ထားတယ္။ ကလူးဂုိ႕စ္ အပါအ၀င္ လုိအပ္တဲ့ ဆဲလ္ရဲ႕ အာဟာရေတြ အစားအစာမွ ရတယ္။ အစားအစာ ဆိုတာ ဗုိက္ဆာလုိ႔ ဆာမွ စားတာမဟုတ္ဘဲ ခႏၶာကုိယ္ အတြက္ လံုေလာက္ ျပည့္စံုမွ်တတဲ့ အစားအစာ ျဖစ္ဖုိ႔ လုိပါသည္။ ေသြးထဲမွာ ဂလူးဂုိ႔စ္ ပမာဏက်သြားတဲ့ အခါ ဦးေႏွာက္ရဲ႕ ဆာေလာင္ျခင္းကုိ လႈံ႕ေဆာ္ကာ ဗုိက္ဆာျခင္း ျဖစ္ေစတယ္။ ဗုိက္ျပည့္ရင္ ဦးေႏွာက္ရဲ႕ ဗုိက္ျပည့္စင္တာ ကုိ သတင္းပုိ႔လုိ႔ တင္းတိမ္ သြားတယ္။

          ေသြးထဲမွာ ဂလူးဂုိ႔စ္ပမာဏ က်သြားျခင္း ျဖစ္တဲ့အခါ ဦးေႏွာက္ရွိ ဆာေလာင္ျခင္း ဗဟုိဌာနခ်ဳပ္ ကုိ လႈံ႕ေဆာ္တယ္။ စားလုိက္တဲ့ အစာေတြကုိ အစာအိမ္အူလမ္းေၾကာင္း တစ္ေလွ်ာက္ တံေတြး ၊ အစာေျခဂလင္း ၊ သည္းေျခရည္ ၊ ပန္ကရိယ အင္ဇုိင္းတုိ႔က ပါ၀င္ ကူညီသည္။ အစာမွာပါ၀င္တဲ့ ကစီဓာတ္ ၊ အသားဓာတ္ ၊ အဆီဓာတ္ ၊ ဓာတ္သတၱဳ ၊ ဗီတာမင္ နဲ႔ ေဆြးေတြ အူသိမ္နံရံ အတြင္း စုပ္ယူတယ္။ ေသြးထဲမွ အသည္းကုိ ေရာက္ရွိတယ္။ အသည္းမွ လုိအပ္တာ စုပ္ယူ သုိေလွာင္ကာ ခႏၶာကုိယ္ အသီးသီးကုိ အာဟာရ ပုိ႔ေဆာင္ေပးတယ္။ စြန္႔ထုတ္တဲ့ အညစ္အေၾကး ေတြကုိေတာ့ ဆီး အျစဖ္ ေက်ာက္ကပ္က စြန္႔ထုတ္ေပး ပါတယ္။

          အာဟာရ လံုေလာက္စြာ မရရင္ အာဟာရ ခ်ိဳ႕တဲ့ျခင္း ျဖစ္ကာ အာဟာရ လြန္ကဲရင္ အ၀လြန္ျခင္း ျဖစ္ေစတယ္။ ခႏၶာကုိယ္ ပံုမွန္အခ်ိဳးအစား BMI ( ကုိယ္အေလးခ်ိန္ (ကီလုိဂရမ္) × အရပ္အျမင့္ (မီတာ) ႏွစ္ထပ္ကိန္း )နဲ႔ စားလုိ႔ရတဲ့ရလဒ္ ျဖစ္လို႔ သာမန္ (၁၈ ဒသမ ၉ - ၂၄ ဒသမ ၉ ) အတြင္း ရွိရမယ္။ အာဟာရ ခ်ိဳ႕တဲ့ရင္ ကုိယ္ခႏၶာဖံြ႕ၿဖိဳးမႈ ေႏွာင့္ေႏွးျခင္း ၊ ကုိယ္ခံအားနည္းလို႔ ကူးစက္ ေရာဂါျဖစ္ပြား လြယ္ျခင္း ၊ ဗီတာမင္ ခ်ိဳ႕တဲ့ေရာဂါ ျဖစ္တယ္။ အ၀လြန္ရင္ ႏွလံုးေသြးေၾကာ ေရာဂါ ၊ ေသြးတုိး ေလျဖတ္ေရာဂါ ၊ ဆီးခ်ဳိ ၊ ေသြးခ်ဳိေရာဂါ တုိ႔ ျဖစ္ႏိုင္တယ္။ အာဟာရ ျပည့္၀ဖုိ႔နဲ႔ ကုိယ္ အေလးခ်ိန္ထိန္းဖုိ႔ မွ်တတဲ့ အစာစားဖုိ႔ လုိအပ္တယ္။

          မွ်တတဲ့ အစာဆုိတာ လတ္ဆတ္တဲ့ ေအာ္ဂဲနစ္သစ္သီးမ်ား ၊ ဟင္းသီးဟင္းရြက္မ်ား ၊ ေကာက္ပဲသီးႏွံမ်ား ၊ ပဲေတာင့္ရွည္ ၊ အခြံမာသီးမ်ား ၊ အဆီနည္းတဲ့ အသားေတြ ပါ၀င္တယ္။ သာမန္ လူတစ္ေယာက္ တစ္ေန႔ကယ္လုိရီ ၂၀၀၀ ရွိတဲ့ အစာစားေပးရင္ လံုေလာက္တယ္။ အသက္အရြယ္ ၊ ကုိယ္လက္ လႈပ္ရွားမႈ အလုပ္အကုိင္ အေပၚ မူတည္ကာ ေျပာင္းလဲႏုိင္တယ္။ အလုပ္ၾကမ္း သမားမွာ ကယ္လုိရီ ပုိမုိလုိအပ္ကာ အထုိင္မ်ားသူမွာ ကယ္လုိရီ အနည္းငယ္ လုိအပ္တယ္။

          က်န္းမာေရးအတြက္ အႏၱရာယ္ ေပးတာ ဗလာကယ္လုိရီ သုိ႔မဟုတ္ အာဟာရတန္ဖုိး လံုး၀မရွိဘဲ ကယ္လုိရီ သက္သက္ေပးတဲ့ သၾကားနဲ႔ ျပည့္၀ဆီ ရွိတယ္။ သၾကားနဲ႔ ျပည့္၀ဆီ ၊ ၀က္ဆီ ၊ အုန္းဆီ ၊ ျပန္ေၾကာ္ဆီ တုိ႔က အ၀လြန္ျခင္း ၊ ႏွလံုးေသြးေၾကာ ေရာဂါ ၊ ေသြးတုိးေရာဂါ ၊ ေသြးခ်ိဳ ၊ ဆီးခ်ိေရာဂါ ျဖစ္ေစႏုိင္တယ္။ ၀က္ေပါင္ေျခာက္ ၊ ၾကက္အူေခ်ာင္း ၊ ၀က္အူေခ်ာင္း ၊ ကိတ္မုန္႔ ၊ ဒိန္ခဲ ၊ ကြတ္ကီး ၊ ဒုိးနတ္ ၊ အားျဖည့္အခ်ိဳရည္ ၊ သစ္သီးေဖာ္ရည္ ၊ ေရခဲမုန္႔ ၊ ပီဇာ ၊ အခ်ိဳရည္ နဲ႔ ဆုိဒါမ်ား ေသာက္သံုးျခင္းက ဗလာ ကယ္လုိရီကုိ ရေစတယ္။

          ဆီးခ်ိဳ ေသြးခ်ိဳ သမားကလဲြၿပီး က်န္သူေတြ သစ္သီး၀လံ ခ်ိဳခ်ိဳစားျခင္းက အႏၱရယ္ မရွိဘူး။ ဆီးခ်ိဳသမားက အခ်ိဳေပါ့တဲ့အသီး ဥပမာ- ပန္းသီး၊ သစ္ေတာ္သီး၊ ငွက္ေပ်ာသီး စားသင့္တယ္။ ဟင္းသီး ဟင္းရြက္မွာ အမွ်င္ဓာတ္၊ ဗီတာမင္ႏွင့္ သတၱဳဓာတ္အျပင္ ဓာတ္တိုးဆန္႔က်င္ပစၥည္းပါ၀င္လို႔ မွန္မွန္စား သံုးသင့္တယ္။

          လံုးတီးဆန္၊ ႏွံစားေျပာင္း၊ ဂ်ဳံၾကမ္းတို႔ဟာ ျဖဴေအာင္ဖြပ္ထားတဲ့ သီးႏွံတို႔ထက္ က်န္းမာေရး အတြက္ေကာင္းတယ္။ အခြံမာသီးမွာ မိုႏိုမျပည့္၀ဆီႏွင့္ ေပၚလီမျပည့္၀ဆီပါ၀င္လို႔ ကိုလက္စထေရာကို က်ေစတယ္။ အမွ်င္ဓာတ္၊ ဗီတာမင္ဘီအမ်ိဳးမ်ိဳး၊ ေဖာလိတ္၊ ဗီတာမင္အီး၊ ဓာတ္သတၱဳမ်ား (ထံုးဓာတ္၊ သံဓာတ္၊ သြပ္ဓာတ္၊ ပိုတက္စီယမ္၊ မဂၢနီစီယမ္)၊ ဓာတ္တိုး ဆန္႔က်င္ဓာတ္သတၱဳမ်ား (ဆီလီနီယမ္၊ မင္ဂနီ၊ ေၾကးနီဓာတ္မ်ား)၊ ဓာတ္တိုး ဆန္႔က်င္ဓာတ္သတၱဳမ်ား (ဖေလဗီႏိြဳက္၊ ရီဗာရာထေရာႏွင့္ အပင္ စတီေရာ) တုိ႔ပါ၀င္လုိ႔ က်န္းမာသက္ရွည္ေရးအတြက္ အေထာက္အကူမ်ားစြာျပဳပါသည္။

          အခြံမာသီးမွာ အသားဓာတ္ၾကြယ္၀ျခင္းႏွင့္ ဆုိဒီယမ္နည္းကာ ပိုတက္ဆီယမ္မ်ားျခင္း တုိ႔ေၾကာင့္ က်န္းမာေရးပိုေကာင္းေစတယ္။ အခြံမာသီး တစ္ေန႔ဂရမ္၃၀စားရင္ ႏွလံုးေရာဂါကို ၃၀-၅၀ ရာခိုင္ႏႈန္းေလ်ာ့က်ေစတယ္။ အမွ်င္ဓာတ္နဲ႔ အပင္စတီေရာတုိ႔က ကိုလက္စထေရာကို အူမွျပန္မစုပ္ဖို႔ တားဆီးေပးတယ္။ အာဂ်ီနင္းအမိုင္ႏိုအက္စစ္တစ္မ်ိဳးဟာ ေသြးေၾကာေတြ ေပ်ာ့ေပ်ာင္းေစကာ ေသြးေၾကာမာျခင္း၊ က်ဥ္းျခင္း ေလ်ာ့ပါးေစတယ္။ ပါ၀င္တဲ့ ဓာတ္တိုးဆန္႔က်င္ ပစၥည္းက ဓာတ္တုိးျခင္း နဲ႔ ေရာင္ရမ္းျခင္းကုိ တားဆီးေပးတယ္။ ေသြးေပါင္ခ်န္ထိန္း ရာမွာ အေထာက္အကူ ျပဳလုိ႔ ေသြးတုိး ေရာဂါ ကုသျခင္းမွာ အသံုးျပဳတယ္။

          မုိနီ မျပည့္၀ဆီ ၂၀ ရာခုိင္ႏႈန္း နဲ႔ ျပည့္၀ဆီ ၁၀ ရာခုိင္ႏႈန္း ဟာ က်န္းမာေရး အတြက္ ေကာင္းတယ္။ ဥပမာ ေနၾကာဆီ ၊ ေျမပဲဆီ ၊ ႏွမ္းဆီ ၊ ပဲပုပ္ေစ့ဆီ စတာေတြဟာ က်န္းမာေရးနဲ႔ ကုိက္ညီတယ္။ ပင္လယ္ငါး ၊ သစ္ၾကားသီး ၊ ဂုန္ေလွ်ာ္ေစ့ ၊ ေထာပတ္သီး ၊ သံလြင္ဆီ ၊ ကင္ႏုိလာဆီ ၊ ဟင္းရြက္ဆီ စတဲ့ အဆီတုိ႔က က်န္းမာေရးအတြက္ ေကာင္းတယ္။

          မျပည့္၀ဆီ အစား မက္တီျပည့္၀ဆီ ၊ ၀က္ဆီ ၊ ဆီအုန္းဆီ ၊ ျပန္ေၾကာ္ဆီ တုိ႔ဟာ ခႏၶာကုိယ္ က်န္းမာေရးကုိ ထိခိုက္ေစတယ္။ က်န္းမာေရးကုိ ထိခိုက္ေစတဲ့ အယ္ဒီအယ္ ၊ ကုိလက္စထေရာ နဲ႔ ထ႐ုိင္ဂလစ္စ႐ုိက္ ေတြကုိ မ်ားျပားေစလုိ႔ မသံုးသင့္ဘူး။ ယင္းတုိ႔က ႏွလံုးေသြးတုိးနဲ႔ ေလျဖတ္ေရာဂါ ကုိ ျဖစ္ေစပါတယ္။ စားသံုးဆီတုိင္းမွာ အဆီအက္စစ္ ၃ မ်ိဳး ပါ၀င္တယ္။ ယင္း ၃ မ်ိဳးက ေပၚလီ မျပည့္၀ဆီ ၊ မုိႏုိမျပည့္၀ဆီ အမ်ားဆံုး ပါ၀င္ကာ ပဲပုပ္ေစ့ နဲ႔ ေျပာင္းဖူးဆီ ေတြမွာ ေပၚလီမျပည့္၀ဆီ အမ်ားဆံုး ပါ၀င္တယ္။ စားအုန္းဆီ မွာ ျပည့္၀ဆီ အမ်ားဆံုး ပါ၀င္လုိ႔ ေရွာင္ရွားသင့္ ပါတယ္။

          ေထာပတ္သီးမွာ မုိႏုိမျပည့္၀ဆီ ၇၀ ရာခုိင္ႏႈန္း ပါ၀င္ၿပီး မုိႏုိမျပည့္၀ဆီ ပါတဲ့ အဆီေတြမွာ ပထမ ျဖစ္တယ္။ ဒုတိယမွာ သံလြင္ဆီ ျဖစ္တယ္။ ေထာပတ္သီးမွာ ေပၚလီမျပည့္၀ဆီ ၁၀ ရာခုိင္ႏႈန္း ပါၿပီး ျပည့္၀ဆီ ၂၀ ရာခိုင္ႏႈန္း ပါလုိ႔ အေကာင္းဆံုးလုိ႔ ေျပာဖုိ႔ခက္တယ္။ ျပည့္၀ဆီ မ်ားတဲ့ ေထာပတ္ဆီ ၊ အုန္းဆီနဲ႔ စားအုန္းဆီ တို႔ အဆုိးဆံုး ျဖစ္တယ္။

          စပ်စ္သီးအေစ့အဆီ မွာ ေပၚလီ မျပည့္၀ဆီ ၇၁ ရာခုိင္ႏႈန္း ၊ မုိႏုိမျပည့္၀ဆီ ၁၇ ရာခုိင္ႏႈန္း ၊ ျပည့္၀ဆီ ၁၂ ရာခုိင္ႏႈန္း ပါ၀င္တယ္။ ကင္ႏုိလာဆီ မွာ မုိႏုိမျပည့္၀ဆီ ၆၂ ရာခုိင္ႏႈန္း ၊ ေပၚလီ မျပည့္၀ဆီ ၃၂ ရာခိုင္ႏႈန္း နဲ႔ ျပည့္၀ဆီ ၇ ရာခိုင္ႏႈန္း ပါ၀င္တယ္။ အုိမီဂါ ၃ အဆီ ပါ၀င္တဲ့အျပင္ ကင္ႏုိလာဆီ ဟာ စြယ္စံုသံုးဆီ ျဖစ္ၿပီး ေစ်းသက္သာတယ္။

          အခြံမာသီး စားသံုးသူဟာ ဆီးခ်ိဳ အမ်ိဳးအစား(၂) ေရာဂါ ျဖစ္ႏႈန္းကုိ ၃၀ ရာခုိင္ႏႈန္းအထိ ေလ်ာ့က်ေစတယ္။ ဆီးခ်ိဳ(၂) ေရာဂါရွိသူမ်ား ကစီဓာတ္နဲ႔ အခံြမာသီး တဲြဖက္စားရင္ ကစီဓာတ္ကုိ အစာအိမ္ အူလမ္းေၾကာင္း တစ္ေလွ်ာက္ ေရြ႕လ်ားရာမွာ ေႏွးေကြးေစျခင္း ၊ ကစီဓာတ္ ေခ်ဖ်က္မႈ ေလ်ာ့ေစျခင္း ၊ အင္ဆူလင္ အာနိသင္ တုိးေစျခင္း တုိ႔က ဆီးခ်ိဳကုိ ထိန္းေပးႏုိင္တယ္။ ဒါေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ က်န္းမာေရးအတြက္ သင့္ေလ်ာ္မယ့္ ဓာတ္စာ စားသံုးျခင္းျဖင့္ က်န္းမာေအာင္ ေနထုိင္ၾကဖုိ႔ ေရးသားလုိက္ရ ပါတယ္။

ေဒါက္တာ လြင္သန္႔

ပံု = အင္တာနက္