ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳေရာဂါ၏ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးမ်ား

 

ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳေရာဂါ၏ ေနာက္ဆက္တြဲဆိုးက်ိဳးမ်ား

ေဒါက္တာ သိဂႌေက်ာ္

ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါျဖစ္ပြားမႈသည္ ကမၻာေပၚတြင္ အလ်င္ျမန္ဆုံး ႀကီးထြားလာသည့္ မကူးစက္ႏိုင္ေသာ ေရာဂါတစ္မ်ိဳး ျဖစ္ပါသည္။ အျပည္ျပည္ဆိုင္ရာ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ အဖြဲ႕ခ်ဳပ္၏ အစီရင္ခံစာအရ ကမၻာ့လူဦးေရ၏ ၁၀.၅ ရာခိုင္ႏႈန္း ခန္႔သည္ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါခံစား ေနၾကရေၾကာင္း ခန္႔မွန္းထားသည္။ သို႔ေသာ္ ေရာဂါရွိသူ အားလုံး၏ ထက္ဝက္နီးပါး ခန္႔သည္ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါရွိေၾကာင္း သတိမျပဳမိၾကဘဲ အာဖရိက၊ အေနာက္ပစိဖိတ္ႏွင့္ အေရွ႕ေတာင္အာရွ ေဒသမ်ားရွိ ဝင္ေငြနည္းႏိုင္ငံ မ်ားႏွင့္ ဝင္ေငြအလယ္အလတ္ ရွိေသာ ႏိုင္ငံမ်ားတြင္ အျဖစ္အမ်ားဆုံး ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါသည္ အခ်ိန္ၾကာ လာသည္ႏွင့္ အမွ် နာတာရွည္ ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါမ်ားျဖစ္ပြား ႏိုင္သည္။ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါရွိသူ သုံးဦးလွ်င္ ႏွစ္ဦးသည္ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာမ်ား ရွိႏွင့္ၿပီး ျဖစ္ေၾကာင္း ေတြ႕ရွိရသည္။

ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ၏အဓိက ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာမ်ားမွာ မ်က္စိထိခိုက္ျခင္း၊ ႏွလုံးေရာဂါ၊ ေလျဖတ္ျခင္း၊ ေက်ာက္ကပ္ေရာဂါ၊ အာ႐ုံေၾကာ ထိခိုက္ ပ်က္စီးျခင္း၊ အစာမေၾကျဖစ္ျခင္း၊ ေျခေထာက္ ျပႆနာမ်ား၊ အေရျပား ျပႆနာမ်ား၊ ပိုးဝင္လြယ္ျခင္း၊ အမ်ိဳးသားႏွင့္ အမ်ိဳးသမီး လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ျပႆနာမ်ား၊ သြားဖုံးေရာဂါႏွင့္ အျခားခံတြင္း ျပႆနာမ်ား၊ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါႏွင့္ ဆက္စပ္ေသာ ကင္ဆာမ်ားႏွင့္ အရြယ္မတိုင္ခင္ ေသဆုံးျခင္းတို႔ ျဖစ္ပါသည္။ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါရွိသူမ်ားတြင္ အသက္အႏၲရာယ္ ရွိေသာ အေရးေပၚ အေျခအေနမ်ား ျဖစ္သည့္ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ နည္းလြန္းျခင္း၊ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ မ်ားလြန္းျခင္း ေၾကာင့္ျပင္းထန္ေသာ ေရဓာတ္ ခမ္းေျခာက္ျခင္းႏွင့္ ေသြးခ်ိဳ အဆိပ္တက္ျခင္း တို႔ျဖစ္တတ္ ပါသည္။ ထိုအေရးေပၚ အေျခအေန မ်ားသည္ အခ်ိန္မေရြး ျဖစ္ႏိုင္ၿပီး နာတာရွည္ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာမ်ားကို ခံစားရႏိုင္ ပါသည္။

မ်က္စိျပႆနာမ်ား

ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါသည္ မ်က္စိ အျမင္အာ႐ုံကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ သျဖင့္ မ်က္စိအထူးကု ဆရာဝန္ႏွင့္ မ်က္လုံးကို ပုံမွန္ျပသ စမ္းသပ္ျခင္းျဖင့္ မ်က္ၾကည္လႊာ ပ်က္စီးမႈ၊ အတြင္းတိမ္ႏွင့္ ေရတိမ္တို႔၏ လကၡဏာမ်ားကို စစ္ေဆးကုသ ႏိုင္ၿပီး အျမင္အာ႐ုံ ဆုံးရႈံးမႈကိ ုကာကြယ္ႏိုင္ ပါသည္။

ေျခေထာက္ျပႆနာမ်ား

ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါရွိသူမ်ားတြင္ ေျခေထာက္ ျပႆနာသည္ ျပင္းထန္ၿပီး မကုသပါက ျဖတ္ေတာက္ခံရ ႏိုင္သည္။ အာ႐ုံေၾကာ ပ်က္စီးမႈသည္ ေျခေထာက္ရွိ ခံစားခ်က္ကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ၿပီး ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ မ်ားလာျခင္းသည္ ေသြးလည္ပတ္မႈကို ထိခိုက္ေစႏိုင္ သျဖင့္ အနာက်က္ ေႏွးေစသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေျခေထာက္တြင္ ခံစားရမႈ တစ္ခုခုကို သတိျပဳမိပါက ဆရာဝန္ႏွင့္ ျပသရန္ အေရးႀကီး ပါသည္။

          ေျခေထာက္ျပႆနာ မ်ားကို ကာကြယ္ရန္ အေရျပား ယားယံျခင္း၊ အရည္ၾကည္ဖုမ်ား၊ အနာမ်ား၊ ေရာင္ရမ္းျခင္းႏွင့္ နီရဲျခင္း အတြက္ ေျခေထာက္ကို ေန႔စဉ္ စစ္ေဆးပါ။ ေျခေထာက္ကို ေရစိမ္ျခင္းသည္ အေရျပား ေျခာက္ေသြ႕ျခင္းကို ျဖစ္ေစႏိုင္သျဖင့္ ေရွာင္ၾကဉ္ပါ၊ ေရၾကက္သီးေႏြးျဖင့္ ေန႔စဉ္ ေဆးေၾကာၿပီး ဂ႐ုတစိုက္ အေျခာက္ခံပါ။ ေျခေထာက္ႏွင့္ ေျခက်င္းဝတ္ မ်ားတြင္ အေရျပားေပၚ Lotion သို႔မဟုတ္ Petroleum jelly ျဖင့္လိမ္း၍ အစိုဓာတ္ေပးပါ။ အဆီမ်ား သို႔မဟုတ္ ခရင္မ္မ်ားကို ေျခေခ်ာင္းမ်ားၾကား တြင္ထည့္လွ်င္ အစိုဓာတ္က ေရာဂါပိုး ကူးစက္မႈကို ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။ ဖိနပ္မပါဘဲ အိမ္အျပင္သို႔ မထြက္ပါႏွင့္။ ေျခဖဝါးအနာ၊ ေျခဖေနာင့္ အနာ သို႔မဟုတ္ အျခား ေျခေထာက္ ျပႆနာမ်ား ရွိပါက ဆရာဝန္ႏွင့္ ခ်က္ခ်င္းျပသရန္ လိုအပ္ပါသည္။

ႏွလုံးေရာဂါႏွင့္ေလျဖတ္ျခင္း

ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါရွိသူမ်ားတြင္ အခ်ိန္ အတိုင္းအတာ တစ္ခုအထိ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ မ်ားေနျခင္းသည္ ေသြးေၾကာမ်ားကို ပ်က္စီးေစႏိုင္ၿပီး တစ္ခါတစ္ရံတြင္ ႏွလုံးေရာဂါႏွင့္ ေလျဖတ္ျခင္း တို႔ကိုျဖစ္ေစ ႏိုင္သည္။

ေက်ာက္ကပ္ျပႆနာမ်ား

ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါသည္ အခ်ိန္ၾကာ လာသည္ႏွင့္ အမွ် ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ ျမင့္မားျခင္းႏွင့္ ေသြးတိုးျခင္း တို႔ေၾကာင့္ ေက်ာက္ကပ္ကို ပ်က္စီးေစႏိုင္ၿပီး ခႏၶာကိုယ္မွ ပိုလွ်ံေသာ အရည္မ်ားႏွင့္ အညစ္အေၾကး မ်ားကို စြန္႔ထုတ္မႈ ေလ်ာ့နည္း ေစသည္။

အာ႐ုံေၾကာပ်က္စီးျခင္း

ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ ပမာဏျမင့္မားျခင္း ၏ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာ မ်ားေၾကာင့္ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါရွိသူ အခ်ိဳ႕တြင္ အာ႐ုံေၾကာမ်ား ပ်က္စီးသျဖင့္ ဦးေႏွာက္ႏွင့္ ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္း မ်ားၾကားတြင္ မက္ေဆ့ခ္ခ်မ်ားကို သယ္ေဆာင္ရန္ ပိုမိုခက္ခဲေစကာ ျမင္မႈ၊ ၾကားမႈ၊ ခံစားရမႈႏွင့္ လႈပ္ရွားမႈတို႔ကို ထိခိုက္ ေစႏိုင္သည္။

သြားဖုံးေရာဂါႏွင့္အျခားခံတြင္းျပႆနာမ်ား

ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ မ်ားလြန္းျခင္းေၾကာင့္ တံေတြးထဲတြင္ သၾကားဓာတ္ မ်ားလာသျဖင့္ သြားေႂကြလႊာကို ထိခိုက္ၿပီး သြားဖုံးမ်ားကို ပ်က္စီးေစသည့္ အက္ဆစ္မ်ားကို ထုတ္ေပးသည့္ ဘက္တီးရီးယား မ်ားကို သယ္ေဆာင္လာ ပါသည္။ သြားဖုံးရွိ ေသြးေၾကာမ်ား ကိုလည္း ပ်က္စီးေစၿပီး သြားဖုံးကို ကူးစက္ႏိုင္ေျခ ပိုမ်ားေစပါသည္။ ဖလို႐ိုက္ပါေသာ သြားတိုက္ေဆးျဖင့္ တစ္ေန႔လွ်င္ အနည္းဆုံးႏွစ္ႀကိမ္ သြားတိုက္ပါ၊ တစ္ႏွစ္လွ်င္ အနည္းဆုံးႏွစ္ႀကိမ္ သြားဆရာဝန္ႏွင့္ စစ္ေဆးပါ။ သြားဖုံးမ်ား ေသြးထြက္ျခင္း၊ နီျခင္း၊ ေရာင္ရမ္းျခင္း ျဖစ္ပါက သြားဆရာဝန္ႏွင့္ ခ်က္ခ်င္းျပပါ။

ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါႏွင့္ ဆက္စပ္ေသာ ကင္ဆာမ်ား ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါႏွင့္ ဆက္စပ္ေသာ အျဖစ္အမ်ားဆုံး ကင္ဆာေရာဂါ မ်ားမွာ ပန္ကရိယ၊ အသည္း၊ ရင္သား၊ သားအိမ္ႏွင့္ အူမႀကီးကင္ဆာ ျဖစ္သည္။ ကင္ဆာႏွင့္ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ ဆက္စပ္မႈသည္ မ်ိဳးဗီဇဆိုင္ရာ အခ်က္မ်ား၊ ဂလူးကို႔စ္ ျမင့္မားျခင္း၊ ေဟာ္မုန္းမ်ား မညီမွ်ျခင္း၊ အဝလြန္ျခင္း၊ နာတာရွည္ေ ရာင္ရမ္းျခင္းႏွင့္ ဓာတ္တိုးဖိစီးမႈတို႔ ပါဝင္သည္။ အခ်ိဳ႕ေသာ ကင္ဆာႏွင့္ ကင္ဆာကုထုံး မ်ားသည္ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ျဖစ္ႏိုင္ေျခ တိုးလာျခင္းႏွင့္ ဆက္စပ္ေနၿပီး ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ကို ထိန္းခ်ဳပ္ရန္ ပိုမိုခက္ခဲ ေစသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေဝဒနာရွင္မ်ားတြင္ ကင္ဆာ စစ္ေဆးမႈကို ျပဳလုပ္သင့္ၿပီး ကင္ဆာေဝဒနာရွင္ မ်ားတြင္ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါအတြက္ ႀကိဳတင္ ကာကြယ္မႈမ်ား ျပဳလုပ္သင့္ ပါသည္။

အမ်ိဳးသမီးလိင္ပိုင္းဆိုင္ရာျပႆနာမ်ား

ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါေၾကာင့္ ေသြးေၾကာမ်ားႏွင့္ အာ႐ုံေၾကာမ်ား ပ်က္စီးျခင္းသည္ လိင္အဂၤါမ်ားသို႔ စီးဆင္းသည့္ ေသြးပမာဏကို ကန္႔သတ္ထား ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ အာ႐ုံခံစားမႈ အခ်ိဳ႕ ဆုံးရႈံးႏိုင္သည္။ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ ျမင့္မားေနပါက အမ်ိဳးသမီးမ်ားတြင္ မွကၡ႐ု သို႔မဟုတ္ ဆီးလမ္းေၾကာင္း ပိုးဝင္ႏိုင္ေျခ ပိုမ်ားပါသည္။

အမ်ိဳးသားလိင္ပိုင္းဆိုင္ရာျပႆနာမ်ား

လိင္အဂၤါမ်ားဆီသို႔ ေသြးစီးဆင္းမႈ ပမာဏကို ကန္႔သတ္ထား ႏိုင္ေသာေၾကာင့္ ႏိုးၾကားရန္ ခက္ခဲေစႏိုင္သည္။ အမ်ိဳးသားမ်ားတြင္ တခါတရံ ပန္းေသျခင္းဟု ေခၚေသာ လိင္ပိုင္းဆိုင္ရာ ျပႆနာကို ျဖစ္ေစႏိုင္သည္။

ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳေရာဂါႏွင့္ ေနာက္ဆက္တြဲျပႆနာမ်ား ျဖစ္ေစေသာ အေၾကာင္းရင္းမ်ား

ေသြးထဲတြင္ သၾကားဓာတ္ပမာဏ အခ်ိန္ၾကာျမင့္စြာ ျမင့္မားျခင္းသည္ ေသြးေၾကာမ်ားကို ဆိုးရြားစြာ ပ်က္စီးေစႏိုင္သည္။ ေသြးေၾကာမ်ား ေကာင္းမြန္စြာ အလုပ္မလုပ္ပါက၊ ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္းမ်ားသို႔ လိုအပ္ေသာ ေသြးမ်ား မေရာက္ရွိႏိုင္ပါ။ အာ႐ုံေၾကာမ်ား ေကာင္းမြန္စြာ အလုပ္မလုပ္သျဖင့္ ခႏၶာကိုယ္ အစိတ္အပိုင္း မ်ားတြင္ ခံစားမႈဆုံးရႈံး သြားသည္။ ခႏၶာကိုယ္၏ အစိတ္အပိုင္း တစ္ခုရွိ ေသြးေၾကာမ်ားႏွင့္ အာ႐ုံေၾကာမ်ား ပ်က္စီးသြားေသာ အခါ ခႏၶာကိုယ္ရွိ အျခား အစိတ္အပိုင္း မ်ားတြင္လည္း အလားတူ ျပႆနာမ်ား ရွိလာႏိုင္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေျခေထာက္မ်ား ပ်က္စီးေနလွ်င္ ျပင္းထန္ေသာ ႏွလုံးျပႆနာမ်ား ျဖစ္လာႏိုင္ ပါသည္။

ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေဝဒနာရွင္ မ်ားတြင္ HbA1c စစ္ျခင္းျဖင့္ လြန္ခဲ့ေသာ သုံးလအတြင္း၏ ပ်မ္းမွ် ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ ပမာဏကို တိုင္းတာႏိုင္သည္။ HbA1c ျမင့္မားျခင္းသည္ ေသြးထဲတြင္ သၾကားဓာတ္ မ်ားလြန္းသည္ဟု ဆိုလိုပါသည္။ HbA1c အဆင့္ျမင့္မားေလ၊ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာမ်ား ျဖစ္ေပၚလာ ႏိုင္ေျခပိုမ်ားေလ ျဖစ္ပါသည္။ အနည္းငယ္ ျမင့္မားေသာ HbA1c သည္ပင္ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ၏ ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါအႏၲရာယ္ မ်ားကိုတိုးျမင့္ ေစသည္။ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ အျပင္ ေသြးတိုးျခင္း၊ ေဆးလိပ္ေသာက္ျခင္း ႏွင့္ေသြးတြင္း အဆီမ်ားျခင္း တို႔သည္ ေသြးေၾကာမ်ားကို ပ်က္စီးေစၿပီး ေနာက္ဆက္တြဲ အႏၲရာယ္မ်ားကို ျဖစ္ေစပါသည္။

ေနာက္ဆက္တြဲျပႆနာမ်ားကိုႀကိဳတင္ကာကြယ္ႏိုင္ေသာနည္းလမ္းမ်ား

ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ၏ ေနာက္ဆက္တြဲ ေရာဂါအႏၲရာယ္ မ်ားသည္ ေရွာင္လႊဲ၍ မရေသာ္လည္း ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္၊ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ႏွင့္ ေသြးတြင္း အဆီမ်ားကို ပုံမွန္ျဖစ္ေစရန္ ေကာင္းမြန္စြာ ထိန္းထားျခင္းျဖင့္ ျဖစ္ပြားႏိုင္ေျခကို ကာကြယ္ရန္ သို႔မဟုတ္ ေလွ်ာ့ခ်ရန္ႏွင့္ ေႏွာင့္ေႏွးေစရန္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစႏိုင္ ပါသည္။

၁။ HbA1c ကို သတ္မွတ္ထားေသာ ပမာဏအတြင္း ထားရွိျခင္းသည္ ေနာက္ဆက္တြဲ အႏၲရာယ္မ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်ရန္ အတြက္ အေရးႀကီး ပါသည္။ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ကို ေန႔စဉ္ပုံမွန္ စစ္ေဆး ေစာင့္ၾကည့္ပါ။ ေဆးဝါးမ်ားကို ၫႊန္ၾကားသည့္ အတိုင္း မွန္မွန္ေသာက္ပါ။ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ ျမင့္တက္ေနပါက ဆရာဝန္ႏွင့္ တိုင္ပင္ေဆြးေႏြးပါ။ သတ္မွတ ္ထားေသာ ကုသမႈ ရည္မွန္းခ်က္မ်ား ျဖစ္ေသာ

(က) မနက္ေစာေစာ အစာမစားမီ ေသြးအတြင္း သၾကားဓာတ္ ၈၀ - ၁၃၀ mg/dl ။

(ခ) အစာစားၿပီး ၂ နာရီအၾကာ ေသြးအတြင္း သၾကားဓာတ္ ၈၀ - ၁၈၀mg/dl။

(ဂ) HbA1C  ေခၚ ၃လအတြင္း ပွ်မ္းမွ် သၾကားဓာတ္ ၇% ႏွင့္ေအာက္။

သို႔ျပန္လည္ ေရာက္ရွိရန္ ကုသမႈကို ေျပာင္းလဲရန္ လိုအပ္ႏိုင္သည္။

၂။ ေဆးလိပ္ ေသာက္ျခင္းသည္ ခႏၶာကိုယ္မွ ႏွလုံးႏွင့္ ေျခေထာက္ ကဲ့သို႔ေသာ ေနရာမ်ားသို႔ ေသြးမ်ား စီးဆင္းရန္ ခက္ခဲေစသျဖင့္ ေဆးလိပ္ျဖတ္သင့္ ပါသည္။

၃။ က်န္းမာေရးႏွင့္ ညီၫြတ္ေသာ အစားအစာမ်ားကို ေရြးခ်ယ္ စားေသာက္ျခင္းသည္ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ က်ေစရန္၊ HbA1c ကို ေလွ်ာ့ခ်ရန္၊ ေသြးေပါင္ခ်ိန္ကို ထိန္းညႇိေပးၿပီး ေသြးတြင္း အဆီမ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်ရန္ အေထာက္အကူ ျပဳႏိုင္သည္။ က်န္းမာေရးႏွင့္ ညီၫြတ္ရန္ အဆီေလွ်ာ့၍ ဆားနည္းေသာ အစားအစာကို စားသုံးသင့္ ပါသည္။

၄။ ကိုယ္လက္ လႈပ္ရွားမႈကို ေန႔စဉ္မိနစ္ ၃၀ ခန္႔ျပဳလုပ္ျခင္းျဖင့္ က်န္းမာေသာ ကိုယ္အေလးခ်ိန္ကို ထိန္းသိမ္းႏိုင္ၿပီး ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာမ်ား ျဖစ္ႏိုင္ေျခကို ေလွ်ာ့ခ်ေပးႏိုင္ သျဖင့္ တက္ႂကြ လႈပ္ရွားေသာ လူေနမႈဘဝ ပုံစံကို တည္ေဆာက္ပါ။

၅။ အရက္ အလြန္အကြၽံ ေသာက္ျခင္းကို ေရွာင္ပါ။ အရက္သည္ ေနာက္ပိုင္းတြင္ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ က်ေစႏိုင္သည္။ အထူးသျဖင့္ အင္ဆူလင္ ထိုးသူမ်ား အတြက္ သတိထားရန္ လိုအပ္ပါသည္။

၆။ စိတ္ဖိစီးမႈ ေလွ်ာ့ခ်ရန္ တရားထိုင္ျခင္း၊ ေယာဂျပဳလုပ္ျခင္း၊ အသက္႐ွဴ ေလ့က်င့္ခန္းမ်ား ျပဳလုပ္ျခင္း၊ တရားစာအုပ္မ်ား ဖတ္ျခင္း၊ တရားနာျခင္း၊ ေတးသီခ်င္းမ်ား နားေထာင္ျခင္း၊ သီဆိုျခင္းႏွင့္ ကခုန္ျခင္းတို႔ျဖင့္ ေန႔စဉ္ဘဝတြင္ ေပ်ာ္ရႊင္ေစရန္ ေလ့က်င့္ပါ။ ေပ်ာ္စရာ ႐ုပ္ရွင္ႏွင့္ဗီဒီယိုမ်ား ၾကည့္ျခင္း၊ ရယ္ေမာျခင္း တို႔ျဖင့္ စိတ္ဖိစီးမႈမ်ားကို ေလွ်ာ့ခ်ပါ။

၇။ အရြယ္ေရာက္ၿပီး သူမ်ား ညစဥ္ပုံမွန္ အိပ္စက္ခ်ိန္ ၇ နာရီမွ ၉ နာရီအထိရွိရန္ ဂ႐ုျပဳပါ။ ေန႔စဥ္ အခ်ိန္မွန္ အိပ္ရာဝင္ပါ။ အသက္ႀကီးသူမ်ား ေန႔ခင္းဘက္တြင္ မိနစ္ (၂၀) ခန္႔ တစ္ေရးတစ္ေမာ အိပ္စက္ အနားယူပါ။

၈။ တစ္ႏွစ္လွ်င္ ေသြးခ်ိဳ ဆီးခ်ိဳေရာဂါ စစ္ေဆးမႈ ႏွစ္ႀကိမ္မွ ေလးႀကိမ္ ျပဳလုပ္ပါ။မ်က္စိ၊ အာ႐ုံေၾကာ၊ ႏွလုံးေရာဂါ၊ ေက်ာက္ကပ္ ပ်က္စီးျခင္း ႏွင့္ အျခားေရာဂါမ်ား ရွိမရွိ စစ္ေဆးသင့္ ပါသည္။ ဆရာဝန္ကို တစ္ႏွစ္လွ်င္ ႏွစ္ႀကိမ္မွ ေလးႀကိမ္ ေတြ႕ဆုံေဆြးေႏြးပါ။ အင္ဆူလင္ထိုးျခင္း သို႔မဟုတ္ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ ပမာဏကို ထိန္းညႇိရန္ အကူအညီ လိုအပ္ပါက ဆရာဝန္ထံ မၾကာခဏ သြားေရာက္ရန္ လိုအပ္ႏိုင္သည္။

၉။ ကာကြယ္ေဆး မ်ားသည္ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါရွိသူမ်ားတြင္ အခ်ိဳ႕ေသာ ေရာဂါမ်ားမွ ကူးစက္ႏိုင္ေျခကို တားဆီးေပး ႏိုင္သည္။ ႏွစ္စဉ္တုပ္ေကြး ကာကြယ္ေဆးသည္ တုပ္ေကြးရာသီ အတြင္း က်န္းမာေနေစရန္ အေထာက္အကူ ျဖစ္ေစသည့္ အျပင္ တုပ္ေကြး၏ ေနာက္ဆက္တြဲ ဆိုးက်ိဳးမ်ားကို ကာကြယ္ႏိုင္ပါသည္။ နမိုးနီးယား အဆုတ္ေရာင္ ေရာဂါ ကာကြယ္ေဆးကို အသက္ ၆၅ ႏွစ္မတိုင္မီ ထိုးထားလွ်င္ ယခင္ေဆးႏွင့္ အနည္းဆုံး ၅ ႏွစ္ျခား၍ Booster Shot ထပ္မံထိုးရန္ လိုအပ္သည္။ အသည္းေရာင္ အသားဝါ(ဘီ) ကာကြယ္ေဆးကို ယခင္က မထိုးရေသးေသာ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါရွိသူ မ်ားတြင္ ထိုးရန္ အႀကံျပဳ ထားသည္။

အခ်ဳပ္အားျဖင့္ ဆိုေသာ္ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါရွိသူမ်ားတြင္ ေသြးတြင္း သၾကားဓာတ္ ျမင့္မားမႈ၏ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာသည္ မ်က္လုံးႏွင့္ ေျခေထာက္မ်ား အပါအဝင္ ခႏၶာကိုယ္၏ အစိတ္အပိုင္းမ်ားကို ဆိုးရြားစြာ ပ်က္စီးေစႏိုင္သည္။ စစ္ေဆး၍ မကုသဘဲ ထားလွ်င္ ျပင္းထန္ေသာ ထိခိုက္မႈမ်ား ျဖစ္၍ အသက္အႏၲရာယ္ ရွိႏိုင္ပါသည္။ ထို႔ေၾကာင့္ ေသြးခ်ိဳဆီးခ်ိဳ ေရာဂါ၏ ေနာက္ဆက္တြဲ ျပႆနာမ်ားကို ကာကြယ္ရန္ သို႔မဟုတ္ ေႏွာင့္ေႏွးေစရန္ မွန္ကန္ေသာ ကုသမႈႏွင့္ အႀကံျပဳထားေသာ ေနထိုင္မႈပုံစံ ေျပာင္လဲျခင္းျဖင့္ ကာကြယ္တားဆီး ႏိုင္ေၾကာင္း ေဖာ္ျပအပ္ ပါသည္။

ဓာတ္ပံု = အင္တာနက္