သင္ သန္ခ်ဖုိ႔ လုိေနၿပီလား

သင္ သန္ခ်ဖုိ႔ လုိေနၿပီလား

" ဟဲ့ နင့္ကေလးဗုိက္ပူနံကားေလး ပါလား။ သန္မခ်ေပးဘူးလား။ "

" ငါက လမ္းေဘးစာ ၊ ယင္နားစာမွ မေကၽြးတာ သန္ခ်ဖုိ႔ လုိလုိ႔လား။ "

ဤစကားမ်ိဳး ကၽြန္ေတာ္တို႔ ပတ္၀န္းက်င္တြင္ မၾကာခဏၾကား ရသည္။ သန္ေကာင္ေရာဂါ။ သန္ခ်ေဆး ေသာက္ျခင္းႏွင့္ ပတ္သက္ၿပီး ကၽြန္ေတာ္တုိ႔ ၾကားေနရေသာ စကားမ်ားပင္ျဖစ္သည္။ ထုိ႔တူပင္ " သန္ေကာင္ေရာဂါ ဆုိတာဘာလဲ။ သန္ခ်ေဆး ေသာက္ဖုိ႔ဘာလုိ႔ လုိအပ္တာလဲ။ ဘယ္အခ်ိန္မွာ သန္ခ်သင့္သလဲ၊ လူႀကီးေတြေရာ သန္ခ်ေဆး ေသာက္ဖုိ႔လုိသလား။ ကေလးေတာ့ အသက္ ၅ ႏွစ္ၿပည့္ၿပီ။ သန္ခ်ေဆး တုိက္ရေတာ့ မလား။ ကေလးက ညညဆုိ ငုိေနတာ ဘာလုပ္ရမလဲ။ ကေလးမထြားတာ သန္ခ်ေပးရမလား ။ " စသည့္ ေမးခြန္းမ်ားမွာ အရပ္ထဲတြင္ အေမးမ်ားလွ သကဲ့သုိ႔ အေျဖကလည္း အမ်ိဳးမ်ိဳး ၾကားရမည္သာ ျဖစ္သည္။ သုိ႔ေသာ္ ဤ ေဆာင္းပါးကုိ ဖတ္ၿပီးလွ်င္ သင့္အတြက္ အထက္ပါအေျဖမ်ား ရွင္းလင္းသြားမည္ ျဖစ္သည္။

သန္ေကာင္အေၾကာင္း

သန္ေကာင္ေရာဂါကုိ အဂၤလိပ္ဘာသာျဖင့္ Worm Infestation ဟုေခၚသည္။ သန္ေရာဂါကုိ ျဖစ္ေစေသာ အေကာင္မ်ားမွာ Round Worm (သန္လံုးေကာင္)၊ Whipworm (ၾကာပြတ္ပံုသန္ေကာင္၊ Hookworm ( ေခါင္းတြင္ အူနံရံကုိတြယ္ခ်ိတ္ရန္ ခ်ိတ္ပါေသာသန္ေကာင္)၊ Tapeworm (သန္ျပားေကာင္) ၊ Fluke (တုတ္ေကာင္) စသည္ျဖင့္ အမ်ိဳးအစားစံုလင္စြာ ေတြ႕ရွိႏုိင္သည္။ Fecal-oral Route ဟု ေဆးပညာတြင္ ေခၚေသာ ကူးစက္နည္း (တစ္နည္းအားျဖင့္) ကၽြန္ေတာ္တို႔ စားေသာ အစားအေသာက္မ်ား ၊ အစားအေသာက္မ်ား ထည့္၍စားေသာ အုိးခြက္ပန္းကန္မ်ားႏွင့္ ၄င္း အစားအစာ ျပင္ဆင္သူ ၊ စားေသာက္သူ၏ လက္မ်ားမွ တစ္ဆင့္ ကၽြန္ေတာ္တုိ႔၏ အူလမ္းေၾကာင္းထဲသုိ႔ ထုိသန္ေကာင္ ၊ တုတ္ေကာင္ဥ မ်ားကုိ ေရာက္ရွိေစသည္။ အစားအစာ ျပင္ဆင္ထားေသာ အုိးခြက္ ပန္းကန္မ်ားေပၚသုိ႔ ယင္ေကာင္ႏွင့္ အျခားသတၱ၀ါမ်ား နားျခင္း၊ က်ျခင္း ႏွင့္ သန္ေကာင္ ၊ တုတ္ေကာင္ ၏ ဥမ်ားရွိေသာေျမႀကီးကုိ ေျခဗလာျဖင့္ နင္းျခင္း ၊ လက္ဗလာျဖင့္ ကိုင္တြယ္ျပီး လက္မေဆးျခင္း ၊ ေရာဂါကူးစက္ထားေသာ အသား ၊ ငါး ၊ ပင္လယ္စာမ်ားကုိ အစိမ္း သုိ႔မဟုတ္ မက်က္တက်က္ စားျခင္းမ်ားမွလည္း ကူးစက္ႏုိင္သည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ သန္႔ရွင္းစြာ ျပင္ဆင္ထားေသာ္လည္း ပင္လယ္စာမ်ားကုိ အစိမ္းစားျခင္း ၊ Hot Pot ၊ ဘာဘီက်ဴးမ်ားတြင္ အသား ၊ ငါး ၊ အသီးအရြက္ မ်ားကုိ မက်က္တက်က္ စားေသာက္ျခင္း သည္လည္း သန္ေကာင္ေရာဂါ ကုိ ျဖစ္ပြားေစႏုိင္သည္။

ေရာဂါလကၡဏာမ်ား

ကေလးငယ္မ်ားတြင္ အစာစားလုိစိတ္ ေလ်ာ့နည္းျခင္း ၊ ခႏၶာကုိယ္ ႀကီးထြားႏႈန္းေႏွးျခင္း ၊ ပိန္ျခင္း ၊ သံဓာတ္အားနည္းျခင္း ၊ ေသြးအားနည္းျခင္း ၊ တုတ္ေကာင္မ်ားေၾကာင့္ ညအခ်ိန္တြင္ စအုိ၀ယားယံၿပီး ကေလးမွာ ေကာင္းေကာင္း အိပ္မေပ်ာ္ဘဲ အီေနျခင္း ၊ ကေလး၏စအုိ၀ႏွင့္ ေဘာင္းဘီ ၊ Diaper မ်ားတြင္ တုတ္ေကာင္ အျဖဴေလးမ်ား ေတြ႕ရျခင္း စသည့္ လကၡဏာမ်ား ရွိေနၿပီဆုိလွ်င္ မိမိကေလး သန္ခ်ရန္ လုိအပ္ၿပီ ဟု သိရပါမည္။ ၀မ္းပ်က္ ၀မ္းေလွ်ာျခင္း ၊ ဗုိက္ေအာင့္ ဗုိက္နာျခင္း ၊ သန္ေကာင္ ၊ တုတ္ေကာင္ မ်ားေၾကာင့္ အူပိတ္ဆုိ႔ကာ အူကုိျဖတ္ေတာက္ ၊ ခဲြစိတ္ကုသ ရျခင္းမွသည္ အသက္ေသဆံုး သည္ထိလည္း ဒုကၡေပးေလ့ ရွိသည္။ ထုိ တုတ္ေကာက္ ၊ သန္ေကာင္မ်ားသည္ သားေလာင္းဘ၀တြင္ အူနံရံကုိေဖာက္ကာ ေသြးေၾကာမ်ားမွ တစ္ဆင့္ ကုိယ္တြင္း ကလီစာေနရာ အႏွံ႔သုိ႔ ေရာက္ရွိကာ အမ်ိဳးမ်ိဳးေသာ ေရာဂါမ်ားကုိ ျဖစ္ေစႏုိင္သည္။ ဥပမာ = ဦးေႏွာက္ထဲသုိ႔ ေရာက္ရွိ၍ ျပင္းထန္ေသာ ေခါင္းကိုက္ျခင္း ၊ အဆုတ္ထဲသုိ႔ ေရာက္ရွိ၍ ႏွာေခ်ျခင္း ၊ ေခ်ာင္းဆုိးျခင္း ၊ အသည္း တြင္ ျပည္တည္နာ ျဖစ္ျခင္း ၊ မ်က္စိထဲသုိ႔ ေရာက္ရွိ၍ မ်က္ၾကည္လႊာ ထိခုိက္ျခင္းေၾကာင့္ အျမင္ဆံုး႐ႈံးျခင္း စသည္တုိ႔လည္း ျဖစ္ေစႏုိင္သည္။

ကာကြယ္ကုသျခင္း

ကမၻာ့က်န္းမာေရးအဖဲြ႕ WHO ၏အဆုိအရ ကမၻာတစ္၀န္းလံုးတြင္ ကေလးေပါင္း ၈၃၆ သန္းခန္႔ သန္ေကာင္ေရာဂါကုိ ခံစားေနရေၾကာင္း သိရွိရသည္။ ထုိ႔ေၾကာင့္ ကေလးငယ္မ်ားကုိ အသက္တစ္ႏွစ္မွ စတင္၍ တစ္ႏွစ္လွ်င္ ႏွစ္ႀကိမ္ သန္ခ်ေပးရန္ လိုအပ္သည္။ အသက္ တစ္ႏွစ္ေအာက္ ကေလးမ်ားကုိ Albandazole 200 mg ညတစ္ႀကိမ္ တုိက္ေကၽြးႏုိင္သည္။ အသက္တစ္ႏွစ္ အထ္က ကေလးလူႀကီး မေရြး Albandazole 400 mg သုိ႔မဟုတ္ Mebemdazole 500 mg ကုိ ညမအိမ္မီ တစ္ႀကိမ္ အစာႏွင့္ျခားၿပီး ေသာက္သံုးႏုိင္သည္။ (အစိုးရ ေက်ာင္းမ်ားတြင္ အစုိးရ အစီအစဥ္ႏွင့္ တုိက္ေကၽြးမႈမ်ား ရွိတတ္ေသာေၾကာင့္ မိမိတို႔ ကေလးမ်ားကုိ သန္ခ်ေဆး တုိက္မည္ဆုိလွ်င္ ေက်ာင္းတြင္ သန္ခ်ေဆး တုိက္ေကၽြးၿပီးျခင္း ရွိ-မရွိ ေမးျမန္းၿပီးမွ မိမိကေလးကုိ တုိက္ေကၽြးသင့္သည္။) အသက္ ၂ ႏွစ္ေအာက္ ကေလးမ်ားကုိ သန္ခ်ေဆး တုိက္ေကၽြးမည္ ဆုိပါက နီးစပ္ရာ ဆရာ၀န္ ဆရာမ ႏွင့္ တုိင္ပင္ၿပီးမွသာ တုိက္ေကၽြးသင့္သည္။ အရြယ္ေရာက္ၿပီး သူမ်ားတြင္မူ သန္ေရာဂါ လကၡဏာမ်ား မရွိပါက တစ္ႏွစ္လွ်င္ တစ္ႀကိမ္ သန္ခ်႐ံုျဖင့္ လံုေလာက္သည္။

သန္႔ရွင္းေရး

သန္ေကာင္ ၊ တုတ္ေကာင္ ေရာဂါကုိ ကာကြယ္ႏုိင္ရန္ ေဆးေသာက္႐ံုမွ်ျဖင့္ မလံုေလာက္ဘဲ ေအာက္ပါအခ်က္ မ်ားကုိလည္း ဂ႐ုျပဳ ေဆာင္ရြက္ရန္ လိုအပ္သည္။

• ၁။ ပုိးသတ္ေဆးပါေသာ လက္ေဆးဆပ္ျပာျဖင့္ အစာမစားမီ ႏွင့္ အိမ္သာမွ အထြက္တြင္ လက္ကုိ ေသခ်ာစြာ ေဆးေၾကာျခင္း။
• ၂။ ေရသန္႔ သုိ႔မဟုတ္ က်ိဳခ်က္ထားေသာ ေရကုိသာ ေသာက္သံုးျခင္း။
• ၃။ အတြင္းခံအ၀တ္မ်ားကုိ ေန႔စဥ္လဲလွယ္ျခင္း ၊ ေသခ်ာစြာ ေလွ်ာ္ဖြပ္ျခင္း။
• ၄။ အိပ္ရာခင္းမ်ား ၊ ေစာင္မ်ား ၊ ေခါင္းအုံး ၊ ဖက္လံုးစြပ္မ်ားကုိ ပံုမွန္လဲလွယ္ျခင္း။
• ၅။ သင့္ကေလး ေဆာ့ကစားသည့္ အ႐ုပ္မ်ားကုိ ပံုမွန္ သန္႔ရွင္းေဆးေၾကာ ေပးျခင္း။
• ၆။ လက္သည္း ၊ ေျခသည္းမ်ားကုိ ပံုမွန္ ညႇပ္ေပးျခင္း။
• ၇။ တစ္ကုိယ္ေရသန္႔ရွင္းေရး ကုိ ဂ႐ုစုိက္ျခင္း။
• ၈။ အိမ္ၾကမ္းျပင္ကုိ ပံုမွန္ သန္႔ရွင္းေပးျခင္း။
• ၉။ အသီးအႏွံမ်ား ၊ သားငါးႏွင့္ ဥမ်ားကုိ ေရခဲေသတၱာထဲမထည့္မီ ေသခ်ာစြာ ေဆးေၾကာျခင္း။
• ၁၀။ အစားအစာမ်ားကုိ ေသခ်ာစြာက်က္ေစရန္ ခ်က္ျပဳတ္ျခင္း ၊ ခ်က္ျပဳတ္ၿပီးေနာက္ သန္႔ရွင္းစြာ ဖံုးအုပ္ထားျခင္း။

အျခားသတင္းမ်ား

စာဖတ္သူအေနျဖင့္ ေဆာင္းပါးအစတြင္ ေရးသားထားော ေမးခြန္းမ်ား၏ အေျဖကုိ သိရွိၿပီဟု ေမွ်ာ္လင့္သည္။ ေနာက္ဆံုး အေနျဖင့္ သန္ေကာင္ေရာဂါ ႏွင့္ ပတ္သက္သည့္ သတင္း ၂ ပုဒ္ကုိ ေဖာ္ျပၿပီး ေဆာင္းပါးကုိ နိဂံုးခ်ဳပ္ ပါမည္။

၂၀၁၆ ခုႏွစ္ ၾသဂုတ္လအတြင္းတြင္ Abby Becklecy အမည္ရွိ အသက္ ၂၆ ႏွစ္အရြယ္ အေမရိကန္သူ တစ္ဦး၏ မ်က္စိအတြင္းက ေသးငယ္လွေသာ သန္ေကာင္ ၁၄ ေကာင္ကုိ ထူးဆန္းစြာ ေတြ႕ရွိခဲ့ရသည္။ ၄င္း သန္ေကာင္ မ်ားမွာ အေမရိကန္ ေျမာက္ပုိင္းႏွင့္ ကေနဒါေဒသရွိ ကၽြဲ ၊ ႏြားမ်ားတြင္သာ ေတြ႕ရေလ့ရွိၿပီး လူတြင္ ေတြ႕ရွိရသည္မွာ ပထမဦးဆံုး ျဖစ္သည္။ ပညာရွင္မ်ား၏ ေတြ႕ရွိခ်က္အရ ထုိ သန္ေကာင္ အမ်ိဳးအစား ၏ ဥကုိ သယ္ေဆာင္ ထားေသာ ယင္ေကာင္ က ထုိ အမ်ိဳးသမီး၏ မ်က္စိအနီး တ၀ုိက္တြင္ နားရာမွ ကူးစက္ခဲ့ျခင္း ျဖစ္သည္။ ကနဦးအစတြင္ Becklecy သည္ သူ၏မ်က္စိထဲမွ သန္ေကာင္တစ္ေကာင္ကုိ ေတြ႕ရွိခဲ့သျဖင့္ ဆဲြထုတ္ခဲ့ၿပီး ၂ ပတ္အၾကာတြင္ မ်က္စိယားယံျခင္း မသက္သာ၍ မ်က္စိဆရာ၀န္ ႏွင့္ျပသရာမွ ဆရာ၀န္မ်ားက ေနာက္ထပ္ သန္ေကာင္ ၁၃ ေကာင္ကုိ ေတြ႕ရွိခဲ့သည္။

၂၀၁၇ ခုႏွစ္ ဇြန္လက ေဆးပညာဂ်ာနယ္ တစ္ေစာင္တြင္ ေဖာ္ျပခ်က္အရ အီသီယုိးပီးယား ႏုိင္ငံတြင္ ေက်ာင္းသား ၇၀၀ ေက်ာ္၏ ၀မ္းနမူနာမ်ား ကုိ စစ္ေဆးခဲ့ရာ ေက်ာင္းသားမ်ား၏ ၄၈ ရာခုိင္ႏႈန္းတြင္ သန္ေကာင္ ၊ တုတ္ေကာင္ ကူးစက္မႈရွိေနေၾကာင္း ေတြ႕ရွိခဲ့ရသည္။ ၄င္း ၄၈ ရာခုိင္ႏႈန္းတြင္ ထက္၀က္ေက်ာ္မွာ A. lumbricoides ဟုေခၚသည့္ သန္လံုးေကာင္ ျဖစ္ၿပီး ဒုတိယအမ်ိဳးအစားမွာ Tri-churis Trichiura ဟုေခၚေသာ ၾကာပြတ္ပံု သန္ေကာင္ အမ်ိဳးအစား ျဖစ္သည္။ ၄င္းေလ့လာမႈအေပၚ သံုးသပ္ခ်က္အရ ေက်ာင္းေနအရြယ္ ထက္၀က္ခန္႔မွာ သန္ေကာင္ ျပႆနာရွိေနၿပီး အိမ္သာတက္ၿပီး လက္မေဆးေသာ ေက်ာင္းသားမ်ားတြင္ ေတြ႕ရွိႏႈန္း ၃ ဆရွိသည္။ ေက်ာင္းသူ မ်ားသည္ ေက်ာင္းသားမ်ားထက္ ၂ ဆခန္႔ သန္ေကာင္ေရာဂါကုိ ခံစား ေနရသည္ဟု ေတြ႕ရွိရသည္။

ေဒါက္တာလင္း

ရတနာပံုေန႔စဥ္